RUS
SMARTNEWS.KZ басылымының хабарлауынша, 2025 жылдың 20 қаңтарында Дональд Трамп АҚШ президенті ретінде екінші рет қызметіне кірісті. Арада 100 күн өтсе де, ел ішінде де, әлемдік саясатта да бірталай өзгеріс орын алды.
Украинадағы соғыс: “24 сағатта тоқтатам” деген уәде орындалмады
Сайлау алдында Трамп:
“Мен келсем, Украинадағы соғысты 24 сағатта тоқтатам” деп мәлімдеген.
Бірақ шын мәнінде соғыс әлі жалғасуда. Трамп кейін бұл сөзін “әзіл әрі асыра сілтеу” деп түсіндірді. Оның әкімшілігі бейбіт келіссөздер бастауға тырысып жатса да, бұл процесс Батыс одақтастарымен үйлестірілмей жүргізілуде және Ресейдің талаптарына көбірек бейімделгені байқалады.
Жақында Трамп Зеленскийді сынға алып, оны “бейбітшілікке қарсы тұрып отыр” деп айыптады. Сонымен қатар, Украинаға әскери көмек тоқтатылды, ал Қырымды Ресейге беруді қарастыруға қатысты сөздері халықаралық қауымдастықты және Киевті шошытты.
НАТО мен Еуропа: Одақтастарға сенім азайды
Трамп НАТО-ға қатысты бірнеше рет:
“Егер олар өз қорғанысына жеткілікті ақша жұмсамаса, біз көмектеспейміз” деп мәлімдеді.
Бұл сөздер Еуропадағы қауіпсіздікке қатысты алаңдаушылық тудырды. Франция мен Германия жетекшілері АҚШ-қа тәуелді болудың қауіпті екенін ашық айтып жүр.
Иммиграция: Жаппай депортация мен шекараны жабу
2024 жылғы сайлауалды кампаниясында Трамп:
“Қылмыскер мигранттарды жаппай депортациялаймыз” деп уәде еткен.
Сол уәде орындала бастады: ақпанда 11 мыңнан астам мигрант депортацияланды. Бұл көрсеткіш Байден әкімшілігінің 2021 жылғы ақпанымен салыстырғанда сәл төмен, бірақ жаңа визалар мен шекарадан кіру мүмкіндігі күрт шектелді.
Иммиграциялық рейдтер көбейді, шекарадағы қауіпсіздік күшейтілді, ал кей штаттарда заңсыз мигранттарға қарсы жергілікті заңдар қабылданды.
Экономика: Инфляция бәсеңдегенімен, баға әлі қымбат
Трамп “Америка қайта оралды” деп мәлімдеді.
Бірақ бірқатар салада инфляция расымен бәсеңдеді: бензин, әуе билеттері, қонақүй бағалары арзандады. 2025 жылғы наурыздағы инфляция деңгейі – 2,8%, бұл соңғы төрт жылдағы ең төмен көрсеткіш.
Дегенмен, халық тұтынатын негізгі тауарлардың (азық-түлік, тұрмыстық заттар) бағасы әлі де жоғары. Екі адамнан тұратын отбасының апталық азық-түлік себеті кей штаттарда 150 доллардан асады. Халықтың басым бөлігі бағаның айтарлықтай төмендегенін сезінбеген.
Сауда саясаты: Жаңа тарифтер – ішкі өндірушілер үшін плюс, тұтынушылар үшін минус
Трамп әкімшілігі көптеген елдерден келетін тауарларға жоғары тарифтер енгізіп, “ашық шекаралар мен әділетсіз сауда” саясатына нүкте қойды. Көптеген жағдайларда бұл тарифтер серіктес елдердің өз тарифтерінен де жоғары болды.
Бірақ бұл ішкі нарықтағы кейбір тауарлардың қымбаттауына алып келді. Сонымен қатар, Америка сауда серіктестерімен ара-қатынасы нашарлай түсті. Pewinion зерттеу институтының сауалнамасына сай, АҚШ азаматтарының 45%-ы алдағы бір жылда экономикалық жағдай нашарлайды деп санайды (бұрынғы көрсеткіш – 37%).
Ішкі саясат: Үкіметтегі тұрақсыздық пен кадрлық хаос
Трамп әкімшілігі алғашқы 100 күн ішінде көптеген мемлекеттік қызметкерлерді қысқартты, оның ішінде ядролық қауіпсіздік пен авиация саласындағы маңызды кадрлар да болды. Кейін олардың қажеттілігі білініп, кейбірі қайта жұмысқа қабылданды.
Профессор Патрик Мэлоун (Американдық университет): “Тұрақсыз, алдын ала болжанбайтын басқару моделі қалыптасты. Бір нәрсені бүгін енгізіп, ертең жоя салады. Бұл – жақсы үкімет моделіне жат емес”, – дейді.
Қорытынды: Трамптың екінші мерзімі дау-дамай мен бөліністер арқылы басталды
Алғашқы 100 күн — саясатта аса маңызды кезең. Бұл аралықта Трамп өзінің бұрынғыдай — ашық, қарсыластарына агрессивті түрде жауап беретін, дау тудыратын саясаткер екенін тағы дәлелдеді. Бірақ бейбітшілік орнату, экономиканы тұрақтандыру, халықты біріктіру секілді үлкен мақсаттарда нақты жетістік байқалмайды.