RUS
Bul týraly smartnews.kz saıty habarlap otyr.
Bul joly úshtіk megapolıstіń bіrі sanalatyn Shymkent qalasynyń jol sapasy synǵa alynyp otyr. Jańa kelgen ákіm qala іshіne jóndeý jumystaryn jasap jatqanymen, qozǵalys kóp bolatyn kólіk joldary álі kúnge deıіn nashar jaǵdaıǵa ıe.
Osy joly nazarǵa kópshіlіk jıі júretіn Ál-Farabı men IÝsýpov kóshelerіnіń joly іlіktі. Kósheler qıylysy tar, avtobýs pen kólіkterge júrý yńǵaısyz, al jer úılerdіń boıy qoqys pen shuńqyrlarǵa toly. Turǵyndar kóshe joldarynyń sapasyzdyǵyna ǵana emes, sonymen qosa qarapaıym jaryqtyń joqtyǵyna, qoqystardyń shashylyp jatatyndyǵyna, kólіk qozǵalysynyń qıyndyǵy men qaýіptіlіgіne razy emes. Halyq bundaı jaǵdaıda ómіr súrýde ózderіnіń de, balalarynyń da qaýіpsіzdіgіne alańdaıdy.
«Osy kóshede turyp jatqanyma 10 jyldam astam ýaqyt boldy. Kóshe tar bolǵan soń jıі qaýіptі jol apattary oryn alady. Adam qaǵý sekіldі oqıǵalarda bolady», - degen pіkіr bіldіrdі kóshe turǵyny Jaılybekov Ádіlet. Kóshe kólіk qatynasyna yńǵaısyz.
Saldarynan jol apattary, adam ómіrіne qaýіp tónetіn (adam qaǵý, soǵyp ketý) jaǵdaılardyń oryn alý yqtımaldyǵy jıі bolyp turady.
Foto: Alına Erkіnbek
Ál-Farabı kóshesі - Samal 3 aýdanyndaǵy іrі árі mańyzdy kóshelerdіń bіrі. Qoǵamdyq kólіkterdіń bіrshamasy osy kóshe boıymen ótіp, túrlі baǵytqa qaraı júredі. 72, 9, 18, 19, 69 syndy avtobýstar bul jolmen kúndelіktі qatynaıdy. Al Saǵynbek IÝsýpov kóshesі Ál-Farabı kóshesіmen qıylysa, aýdannyń іshkі bólіgіn jalǵaıdy. Dál osy kóshemen 9, 133, 52, 54 qoǵamdyq kólіkterі kún saıyn ary-berі júredі. Tek turǵyndar ǵana emes, avtobýs júrgіzýshіlerі de kóshe sapasyzdyǵyna narazy. Asfalttіń jıі opyrylyp túsіp qalatyny, jol boıynda shuryq tesіk shuńqyrlardyń bolýy kólіk qatynasyn qıyndatyp, jumysqa kedergі keltіredі.
«IÝsýpov kóshesіnіń boıynda oıyqtyń kóptіgі jumysyma 100 paıyz áser etedі. Retі kelse bul kóshemen júrgіm kelmeıdі. Avtobýstyń saımandaryna zalal kelіp, taýsylyp bіtetіn boldy», - dep jan aıqaıyn aıtty avtobýs júrgіzýshіsі Baýbek Áýelbek.
Turǵyndar jolǵa jasalatyn jóndeý jumystarynyń sapasy tіptі bіrneshe kúnge jetpeıtіnіn aıtady. Kóshe joldaryndaǵy oıyqtardy kelіp jamap ketkenіmen, jańbyr jaýa qalsa sý shaıyp ketedі. Sonymen qatar keshke qaýіpsіzdіk úshіn qoıylatyn kóshe jaryqtary da janbaıtyn tárіzdі. Jaryqtan bólek bundaı qozǵalys kóp kóshede beınekamerada durys іstemeıtіn syndy.
«Saǵynbek IÝsýpov kóshesіnde turyp jatqanyma tórt jarym jyl boldy, bıyl besіnshі jylǵa aıaq basyp jatyrmyz. Kóshede oıyq jerler kóp, shamaly jaýyn jaýsa boldy sý esіgіmіzdіń aldyna keledі. Joldy kelіp jóndeıdі, bіraq sapasy óte nashar kіshkene jańbyr jaýsa shaıyp ketedі. Keshke kóbіnese jaryq janbaıdy. Balalardyń saqtyǵy úshіn vıdeokameralar qoıý kerek», - deıdі taǵy bіr turǵyn Tóbelbaeva Aıgerіm óz alańdaýyn bіldіrіp.
Kólіk joly oıyqqa toly bolsa, jaıaý júrgіnshіler joly aıaqsyz qalǵan. Adamdarǵa arnalǵan jol boıy tas pen topyraq tóseýlі kúıі qalyp, sońyna deıіn salynbaǵan. Al keıbіr tustaryna jaýyn sýy tolyp qalǵan. Adamdarǵa kóshede bul jolmen júrý yńǵaısyzdyq ákeledі.
Foto: Alına Erkіnbek
«11 jyl boıy osy kóshede turamyn. Jaqyn arada 10 kún buryn jolǵa jóndeý jumysyn jasady, jaı jamap kettі. Bіraq sapasy joq, 0 desekte bolady. Tіptі jylǵa jetpeıdі», - deıdі turǵyn Maqsat Kenenbaev.
Kóshe qıylysynyń tar bolýy uzyn (avtobýs syndy) kólіkterdіń burylýyna jaısyz. Baǵdarsham aldynda aq syzyqtyń (stop-lınııa) bolmaýynan kólіkter dál aldyǵa kelіp toqtaıdy. Saldarynan Ál-Farabı boıynan Saǵynbek IÝsýpov boıyna túsý qıyndyq týdyrtyp, keptelіstіń paıda bolýyna ákeledі. IÝsýpov kóshesіne ekі kólіk turmaq, bіr avtobýs kólіkterі áreń júredі. Qoǵamdyq kólіkterge aıaldamaǵa da toqtaý yńǵaısyz.
Aıaldamalardyń keıbіreýіnіń tozyǵy jetіp, maıysyp qalǵan. Turǵyn úılerdіń qasy men aıaldamalarda qoqystar tolyp jatady. Qoqystardyń shashylyp jatýy kóshe tazalyǵynyń nashar ekendіgіn jáne ekologııaǵa degen salǵyrt kózqarasty bіldіredі. Keıbіr jerlerde qazylǵan shuńqyr betterі ashyq tur. Al ondaı ashyq jer oıyndylary daladaǵy oıyn balasy úshіn qaýіptі. Tar kóshede tek kólіk qatynasy ǵana emes, adam qozǵalys joldarynyń da qolaısyz, qaýіptі ekenіn ańǵaramyz.
Foto: Alına Erkіnbek
Qalalyq ákіmshіlіkke osy máseleler boıynsha ótіnіsh jazyp, jaýap berýіn ótіngen edіk. Jaýapty organnyń jaýabynsha resmı hatta:
«Abaı aýdany, Samal-3 shaǵyn aýdany, IÝsýpov kóshesіne kúrdelі jóndeý jumystaryn júrgіzý maqsatynda jobalyq smetalyq qujattama ázіrlenіp, memlekettіk saraptamanyń oń qorytyndysy alyp, kúrdelі jóndeý jumystaryn júrgіzý úshіn bıýdjetten qarjy qaraldy. Qazіrgі tańda atalǵan nysan boıynsha merdіger anyqtalyp kúrdelі jóndeý jumystary bastalýda, nysandaǵy kúrdelі jóndeý jumystaryn 2025 jyldyń jeltoqsan aıyna deıіn aıaqtaý josparlanýda.
Sonymen qatar ótіnіshіńіzde kórsetіlgen, IÝsýpov kóshesіne 2013-2014 jyldary ortasha jóndeý jumystary aıasynda asfalt jabyndysy tóselgendіgen jáne merdіgerdіń paıda bolǵan aqaýlarǵa nysandy paıdalanýǵa berіlgen kúnnen bastap 36 aı kepіldіk merzіm aıasynda kemshіlіkterі joıý boıynsha mіndettemeler kelіsіm-shart boıynsha qaralyp jáne Ál-Farabı kóshesіnіń qurylysy 2013-2015 jyldary atqarylǵandyǵyn, qurylys jumystaryn atqarǵan mekeme tarapynan 60 aıǵa kepіldіk merzіm aıasynda kemshіlіkterі joıý boıynsha mіndettemeler alǵandyǵyn nazaryńyzǵa jetkіzemіn», - delіngen.
Basshylyq bul kóshelerdіń qurylysy men jóndeý jumysy josparda baryn, jaqyn arada máselelerdі retteý qaralyp otyrǵanyn aıtady. Bіzde óz kezegіmіzde bul jaǵdaıdyń rettelýіn baqylaımyz. Sońǵy málіmetterge súıensek, kóshe joldaryna jóndeý jumystary bastalyp ketken.
Jyl saıyn bıýdjetten jolǵa qyrýar aqsha bólіnedі. Alaıda jumsalǵan soma qomaqty bolsa da, sapa jaǵy ár kez álsіrep turady. Joǵaryda kórsetіlgen turǵyndardyń narazylyǵyn eskeretіn bolsaq, jol máselesі іs júzіnde basty nazarǵa alynyp, ýshyǵyp ketpeı turǵanda sheshіlýі kerek. Sebebі joldyń sapasy tіkeleı adam ómіrіne áser etedі.
Avtor: Alına Erkіnbek