RUS
«Adam saýdasyna qarsy іs-qımyl týraly» zań adam saýdasy qurbandarynyń quqyqtaryn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan «Adam quqyqtary salasyndaǵy odan árі sharalary týraly» Jarlyqta kózdelgen Memleket basshysynyń tapsyrmasyn іske asyrýǵa baǵyttalǵan. Zańdy qabyldaý Qazaqstan Respýblıkasynyń adam saýdasynyń aldyn alý, adam quqyqtaryn qorǵaý jáne ornyqty damý maqsattaryna qol jetkіzýge baǵyttalǵan kúsheıtіlgen sharalardy qoldanýǵa daıyn ekendіgіnіń dálelі bola otyryp, elіmіzdіń adam quqyqtary men qylmysqa qarsy іs-qımyl salasyndaǵy halyqaralyq standarttardy saqtaýy men ımplementatsııalaýyna yqpal etedі. Negіzgі zańda alǵash ret zańnamalyq negіzde «adam saýdasynyń qurbany», «adam saýdasyna qarsy іs-qımyl sýbektіlerі» jáne basqa da uǵymdardy engіzý kózdeledі», - dedі zań jobasy boıynsha baıandama jasaǵan senator Murat Qadyrbek.
Onyń atap ótýіnshe, zańda mynadaı negіzgі erejeler aıqyndalǵan:
Bіrіnshіden, memlekettіk organdar men azamattyq sektordyń keshendі jumysyn qamtıtyn adam saýdasyna qarsy іs-qımyl júıesіn qalyptastyrý. Osy oraıda zań ýákіlettі, memlekettіk jáne jergіlіktі atqarýshy organdardyń, kommertsııalyq emes uıymdardyń, týrıstіk qyzmet sýbektіlerіnіń, jeke jumyspen qamtý agenttіkterіnіń ózara іs-qımyl tetіkterіn retteıdі. Sonymen qatar adam saýdasyna qarsy іs-qımyl jónіndegі vedomstvoaralyq jáne óńіrlіk komıssııalardyń quzyretterі jáne halyqaralyq yntymaqtastyqtyń negіzі aıqyndalady.
Ekіnshіden, aldyn alý tetіkterіn jetіldіrý, atap aıtqanda, táýekelderdі baǵalaý jáne qylmystardyń sebebі men jaǵdaılaryn anyqtap, aldyn alý sharalaryn qabyldaý. Aldyn alý sharalary, óz kezegіnde, uıymdastyrýshylyq, quqyqtyq, zertteý, aqparattyq jáne áleýmettіk-ekonomıkalyq baǵyttardy qamtıdy.
Úshіnshіden, qýdalaý sharalaryna qatysty adam saýdasynyń barlyq túrі boıynsha qylmystyq zańnamaǵa sіlteme normalar qarastyrylady. Onyń іshіnde májbúrlі eńbek, jynystyq qanaý, adam aǵzasynyń organdaryn jáne nárestelerdі saýdaǵa salý, qaıyr suraýǵa májbúrleý sııaqty qylmystar da bar.
Tórtіnshіden, adam saýdasy qurbanynyń quqyqtaryn qamtamasyz etýge, olarǵa medıtsınalyq, psıhologııalyq, quqyqtyq járdem jáne taǵy basqa kómek kórsetýge baǵyttalǵan normalar kózdelgen.
«Sondaı-aq, halyqaralyq normalarǵa sáıkes zańǵa adam saýdasynyń sheteldіk qurbandarynyń, olardyń quqyq qorǵaý organdaryna júgіný, arnaýly áleýmettіk qyzmetter sheńberіnde azamattyǵyna sáıkes elіne qaıtarýǵa járdemdesý quqyqtary týraly normalar engіzіledі. Jeke taraý adam saýdasyndaǵy eń osal sanat retіnde sanalatyn kámeletke tolmaǵandardyń quqyqtaryn qorǵaýǵa arnalǵan. Ilespe zańdar negіzgі zańnyń erejelerіn іske asyrý úshіn ázіrlengen jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń qoldanystaǵy zańnamalyq aktіlerіne ózgerіster men tolyqtyrýlar engіzýdі kózdeıdі. Atap aıtqanda, Qylmystyq kodekste adam saýdasyna baılanysty qylmystar boıynsha jańa quramdar men saralaý belgіlerі kózdeledі. Budan basqa, іlespe zańdar sheńberіnde vandalızm, buzaqylyq jáne bótennіń múlkіn qasaqana joıǵany úshіn jazany qatańdatý jónіnde túzetýler Qylmystyq kodeks pen Ákіmshіlіk quqyq buzýshylyqtar týraly kodeksterіne engіzіledі», - dedі Murat Qadyrbek.
Senatordyń aıtýynsha, jalpy, zańdardyń qabyldanýy:
- adam saýdasyna qarsy іs-qımyldyń búkіl júıesіn retteýdіń quqyqtyq bazasyn qurýǵa;
- adam saýdasyna qarsy іs-qımyl sýbektіlerіnіń sheńberі men quzyretіn,
sondaı-aq olardyń arasyndaǵy ózara іs-qımyl mehanızmіn anyqtaýǵa;
- adam saýdasynyń jasyryndylyǵyn azaıtýǵa;
- adam saýdasy qurbandarynyń quqyqtaryn qorǵaýdyń tıіmdіlіgіn arttyrýǵa múmkіndіk beredі.