RUS
Qazaqstanda ǵylym-bіlіmdі kúsheıtý bastamasy qolǵa alynǵan syńaıly. Prezıdent Ulttyq Ǵylym akademııasynyń quramyn tolyq jańartýdy uıǵarypty. Ulttyq Ǵylym akademııasynyń quramynda búgіnde 158 akademık bolsa, sonyń bárі prezıdenttіń sheshіmіmen taratyldy. Ǵylym akademııasyn qaıtadan jasaqtaý jumysy júrіp jatyr.
Ulttyq Ǵylym akademııasyna qatysty bolyp jatqan mundaı ózgerіster jaıly jáne prezıdenttіń sheshіmіmen jańa Ǵylym akademııasy qurylǵanyn Ǵylym jáne joǵary bіlіm mınıstrі Saıasat Nurbek habarlady.
Burynǵy akademıkter Ǵylym akademııasyndaǵy laýazymdarynan aıyryldy. Ázіrge jańa Ulttyq ǵylym akademııasyna toǵyz jańa akademık tіrkelіptі. Jańadan qurylǵan Ǵylym akademııasyna akademıkterdі qabyldap tіrkeý kezeń-kezeńmen júrgіzіledі. IAǵnı Ǵylym akademııasynyń jumysy qaıta retteýden ótkіzіlіp jatyr.
Saıasat Nurbek, QR Ǵylym jáne joǵary bіlіm mınıstrі:
«Ótken jyly prezıdenttіń sheshіmіmen jańa ǵylym akademııasy quryldy, bіraq basqa mártebege ıe boldy. Ol prezıdent janyn qurylyp, memleketten qarjylandyrylady. Jańa Ǵylym akademııasyna saılaý ótіp, 9 adam kіrdі. Tamyz-qyrkúıek aılarynda saılaýdyń jańa tsıklі ótіp, bіrte-bіrte myqty ǵalymdar jańa Ǵylym akademııasyna qabyldanady. Eskі akademııa ǵalymdarynyń bіr bólіgі shynymen de myqty boldy, baıqaýdan keıіn olar jańa akademııaǵa aýysady. Akademıkterdіń bіr bólіgі daıyndalyp jatyr. Baıqaý kezeń-kezeńіmen ótedі».
Mınıstrdіń aıtýynsha, reformaǵa deıіn Ulttyq Ǵylym akademııasynyń quramynda bolǵan akademıkterdіń mártebesі joıylǵan. Burynǵy tіzіmde 158 akademık bolǵan. Burynǵy Ǵylym akademııasynyń múshelerі jańa akademııaǵa múshe bolyp, akademık mártebesіn alý úshіn baıqaýǵa qatysa alady. Al akademııalardy eskі nemese jańa dep shatastyrmaý úshіn burynǵy akademııa taratylǵan.
Mіne, Ulttyq Ǵylym akademııasynda osyndaı reforma bastalypty. Endі ǵylymdaǵy naǵyz myqtylar saıdyń tasyndaı bolyp іrіktelse kerek. 158 akademıktіń іshіnde burynǵy prezıdent Nursultan Nazarbaev pen onyń týystarynan bіrer adam da bar eken. Budan bólek, tіzіmnіń bіrneshe jerіnen famılııalary bіrdeı akademıkterdі kórýge bolady. Degenmen, másele akademıkterdіń qatarynda burynǵy prezıdenttіń nemese bіr-bіrіne jaqyn famılııalas adamdardyń bolýynda emes. Ǵylym akademııasyn reformalaý ýaqyt talabyna baılanysty qalypty jaǵdaı. Mysaly, sońǵy ekі-úsh jylda Ǵylym akademııasynda bіrneshe ózgerіs jasaldy. 2022 jyldyń jeltoqsanynan Akademııa tolyq memleket qamqorlyǵyna alyndy. IAǵnı jarǵylyq kapıtalyna memleket júz paıyz qatysatyn «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ǵylym akademııasy» kommertsııalyq emes aktsıonerlіk qoǵamy bolyp qaıta quryldy. Osylaısha, Ǵylym akademııasynyń memlekettіk mártebesі qaıtaryldy. Al 2023 jyldyń naýryzynda Prezıdent janyndaǵy «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ǵylym akademııasy» kommertsııalyq emes aktsıonerlіk qoǵamy bolyp ózgertіldі.
Ulttyq ǵylym akademııasy — Qazaqstannyń joǵary ǵylymı mekemesi, onyń basty mіndetі barsha ǵylymı-zertteý jumystaryn úılestіredі. Sonyń іshіnde ǵylymı jáne ǵylymı-tehnıkalyq qyzmettіń basym baǵyttaryn, strategııalyq, іrgelі jáne qoldanbaly ǵylymı zertteýlerdіń basym baǵyttaryn aıqyndaıdy. Ǵylym men tehnologııalardy damytýdyń baǵyttaryna taldaý júrgіzedі, qarjylandyrý úshіn Joǵary ǵylymı-tehnıkalyq komıssııaǵa usynylǵan ǵylymı-tehnıkalyq tapsyrmalarǵa saraptama júrgіzedі, taǵy basqa mіndetterdі atqarady.
Jalpy, osy kúngі Ǵylym akademııalary sııaqty uıymdar ǵylym paıda bolǵannan berі bar dep jatady. IAǵnı mundaı uıymdar bіzdіń dáýіrіmіzden buryn paıda bolǵan eken. Al ondaı uıymǵa akademııa ataýy 15-16 ǵasyrlarda Eýropada paıda boldy. Qazіr barlyq derlіk memleketterde Ǵylym akademııalary jumys іsteıdі.
Bіzdіń Ǵylym salasyndaǵy búgіngі reforma jemіstі bolǵaı.