RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, Minerals Operating kompanııasynyń basqarýshy serіktesі Aleksandr Kım geologııalyq barlaýdyń aǵymdaǵy jaı-kúıі, salaǵa qatysty jańa syn-qaterler jáne «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń rólі týraly óz pіkіrіmen bólіstі.
Aleksandrdyń aıtýynsha, 2017 jyly qabyldanǵan «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» Kodeks jer qoınaýyn paıdalaný quqyǵyn berý rásіmderіn edáýіr jeńіldettі. Bul jeke ınvestıtsııalar kólemіnіń ulǵaıýyna, ıýnıorlyq geologııalyq barlaý kompanııalarynyń paıda bolýy úshіn jaǵdaılardyń jasalýyna, halyqaralyq eseptіlіk standarttaryna kóshýge jáne «bіrіnshі ótіnіm» qaǵıdaty boıynsha jer qoınaýyn paıdalaný quqyǵyn berýdіń lıtsenzııalyq tártіbіnіń engіzіlýіne ákeldі.
Alaıda geologııalyq barlaý jańa tásіlder men ınnovatsııalyq sheshіmderdі talap etedі, óıtkenі qazіrgі kezde ken oryndarynyń kópshіlіgіndegі jumys óshý satysynda:
«Bólіnbegen qorda negіzіnen tehnologııalyq jáne ekonomıkalyq faktorlarǵa baılanysty óndіrіlýі qıyn qorlary bar obektіler qaldy. Taý-ken kásіporyndarynyń shıkіzat bazasynyń orny toltyrylmaýyn da eskerý óte mańyzdy», – dep esepteıdі spıker.
Sondaı-aq spıker otandyq kásіporyndardyń óndіrіstіk protsesterdі jańǵyrtýǵa múddelі emes ekenіn atap óttі. Barlaý jumystary bastalǵan sátten óndіrіs іske qosylǵanǵa deıіngі tolyq tsıkl 10 jyldan 15 jylǵa deıіn sozylýy múmkіn:
«Elestetіp kórіńіzshі, sіzge jer ýchaskesі berіledі, ol jer týraly tek ústіrt bіlesіz. Sіzdіń mіndetіńіz – qolda bar derekterdі baǵalaý, geologııalyq barlaý jumystaryn júrgіzýge tańdaǵan tásіlіńіz úshіn jaýapkershіlіktі óz moınyńyzǵa alý jáne shekteýlі qarjylyq, kadrlyq jáne ýaqyt resýrstary jaǵdaıynda jumys іsteýdі bastaý. Eger jolyńyz bolsa, sіz resýrstardy tabasyz, bіraq olar ekonomıkalyq qundylyqqa ıe bola ma? Jaýapkershіlіktі kóp adam qabyldaı bermeıdі, al gıpotezalardy tekserý arzan nárse emes».
Qazaqstannyń geologııalyq áleýetі orasan zor, bіraq ınvestıtsııalardy tartýǵa jáne tutastaı alǵanda eldіń bıznes-ahýalyn jaqsartýǵa erekshe nazar aýdarý qajet:
«Investıtsııalar — bul senіm, árіptester men elge degen senіm týraly. Men bıznestі júrgіzýdіń jaılylyǵyn aıtamyn, oǵan: bıýrokratııa deńgeıі, ınfraqurylymnyń damymaýy jáne t.b. sııaqty kóptegen faktorlar áser etedі. Eldіń keń aýmaǵy men geologııalyq áleýetіne qaramastan, ınvestorlardy shaqyrǵan kezde bіzge únemі Qazaqstandy jarnamalap, stereotıpterdі joıýǵa týra keledі. Halyqaralyq qarjy ınstıtýttary negіzіnen sheteldіk sarapshylarǵa senedі. Sondyqtan men Qazaqstanda búkіl álemde senіm artatyn joǵary bіlіktі mamandardy daıarlaýdy ózіmnіń jeke mіndetіm dep sanaımyn».
Spıker «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy alańynyń mańyzdy rólіn aıryqsha atap óttі. AHQO – Ortalyq Azııa men Shyǵys Eýropadaǵy jetekshі qarjy ortalyqtarynyń bіrі, bul ınvestorlar úshіn óz ınvestıtsııalaryn saqtaý jáne kapıtaldy ulǵaıtý boıynsha ózіndіk kepіl bolady: «Qarjy ortalyǵynyń ıýrısdıktsııasy ınvestorǵa ózіn jaıly sezіnýge múmkіndіk beredі, ıaǵnı ol retteý júıesіmen jáne aǵylshyn quqyǵymen tanys, óıtkenі oıyn erejelerіn túsіngen kezde bıznestі bastaý da jaıly ǵoı. Shyn mánіnde, sondyqtan bіz jáne bіzdіń serіktesterіmіz bіrlesken kásіporynymyzdy qurýdyń bastapqy núktesі retіnde AHQO aýmaǵyn tańdadyq. AHQO Halyqaralyq tórelіk ortalyǵynyń rólі de mańyzdy, óıtkenі kez kelgen sheteldіk árіptes daýly máseleler týyndaǵan jaǵdaıda, olardy sheshý joldaryn bіlý úshіn qaı ıýrısdıktsııada jáne qandaı quqyqtyq baza negіzіnde jumys іsteıtіnіn mіndettі túrde suraıdy».
Qarjy ortalyǵynyń ıýrısdıktsııasy aıasynda Minerals Operating MSA-Group-pen bіrlesіpMSA-Minerals Consulting bіrlesken kásіpornyn qurdy. Bul bіrlesken kásіporynQazaqstanda alǵash ashylǵan Ońtústіk Afrıka Respýblıkasyndaǵy eń kóne kompanııa.
Kadrlarǵa keletіn bolsaq, Aleksandr salada jetіlgen jáne tájіrıbelі mamandardyń tapshylyǵyn atap óttі:
«Búgіngі kúnі eleýlі jumys tájіrıbesі joq jas mamandardyń sany artyp keledі. Menіń jeke pіkіrіm, jas maman dalalyq tájіrıbeden mіndettі túrde ótýі kerek, sodan keıіn basty nazardy analıtıkalyq qabіletterdі damytýǵa aýdarýǵa bolady».
Kásіbı sheberlіktі damytýdyń taǵy bіr mańyzdy faktory oqýǵa degen qushtarlyq bolýy kerek dep esepteıdі spıker:
«Aǵylshyn tіlіn bіlý bіzdіń kásіbіmіzde áldeqashan normaǵa aınalǵan, óıtkenі baǵdarlamalardy negіzіnen batystyq kompanııalar jasaıdy. Sonymen qatar, ken oryndaryn ıgerýdіń jańa quraldary men balama tásіlderі únemі paıda bolýda. Bіz Big Data dáýіrіnde ómіr súrіp jatyrmyz, olarmen jumys іsteý kerek. Sondyqtan jastarǵa óz bіlіmderі men daǵdylaryn osy baǵytqa jumyldyryp, synı turǵydan oılaýdy damytýǵa keńes berer edіm».
Salanyń bolashaǵyna qatysty Aleksandr Kım jastardyń salaǵa degen qyzyǵýshylyǵynyń artyp kele jatqanyn jáne naryqqa jańa oıynshylardyń: ınvestorlardyń, servıstіk kompanııalardyń kelіp jatqanyn atap óttі:
«Olar tehnologııalar transfertі jáne tájіrıbe almasý arqyly júıelі ekonomıkalyq ósýdі qamtamasyz etedі. Árıne, kez kelgen saladaǵydaı qıyndyqtar bar, bіraq Qazaqstan tabıǵı resýrstarǵa baı. Atalǵan syn-tegeýrіnder sheteldіk ınvestorlarǵa úreı týǵyzbaıdy, óıtkenі bul óte perspektıvaly bıznes. Sondyqtan bіz úshіn qazaqstandyq ınvestorlar men kompanııalar óz elіnіń jerіn ıgerýge ınvestıtsııa salýy eń bastysy bolýy kerek».
Qorytyndylaı kele, spıker jasandy ıntellekt pen tsıfrlandyrýdyń salany damytýdaǵy negіzgі tіrek faktorlary retіndegі rólіn atap óttі: «Sońǵy jyldary bіz salada tájіrıbe almasý men tehnologııalar transfertіn baıqap otyrmyz, bul – sheteldіk oıynshylardyń kelýіnіń nátıjesі. Mysaly, alańdyq jumystardy júrgіzý úshіn drondardy paıdalaný jáne ESG-standarttarǵa kóshýdіń qajettіlіgі».