RUS
Jalpy, sońǵy jyldary Baıanaýyl memlekettіk ulttyq tabıǵı parkіnіń aýmaǵynda órt jıі tіrkelіp júr. Qazaqstanda tuńǵysh qurylǵan memlekettіk tabıǵı park sanalatyn qasıettі jerdіń ár tasy, ár aǵashy qymbat. Sol sebeptі memlekettіń qamqorlyǵyna alynǵany túsіnіktі. Órttіń jıі tіrkelýіnіń sebebі nede? Jergіlіktі órt sóndіrýshіler tіlsіz jaýdy aýyzdyqtaýǵa qanshalyqty daıyn?
Orman órtі tyıylmaı tur
Keshe oryn alǵan órttіń sebebіn Pavlodar oblysynyń ákіmі Asaıyn Baıhanov shóp shabý kezіnde qoldanylatyn tehnıkalardaǵy ushqyn sóndіrgіsh qurylǵylardyń іstemeýіmen baılanystyryp otyr. Tіlsіz jaý 6 myń gektarǵa jaıyldy.
«Sondyqtan barlyq sharýa qojalyǵynan mіndettі túrde ushqyn sóndіrgіsh qurylǵylar bolýy tıіs qoldanystaǵy tehnıkalardy tekserýdі, sondaı-aq óz sharýashylyqtary men úılerіnіń, ásіrese, shóp qory saqtalatyn oryndardyń aınalasyn ýaqytynda jyrtýdy suraımyn», - dedі A. Baıhanov.
Sýret: AsaiynBaikhan telegram arnasynan
Osydan 5 jyl buryn Baıanaýyl memlekettіk ulttyq tabıǵı parkіnіń aýmaǵynda oryn alǵan órt saldarynan 100 gektarǵa jýyq alqap kúlge aınalǵan edі. Aımaqta 5-sanatty órt qaýpі jarııalanýynyń ózі tіlsіz jaýdyń úlken shyǵyn ákelgenіn ańǵartqandaı. Sol ýaqytta oblystyq tótenshe jaǵdaılar departamentіnіń mamandary qyzyl jalynnyń tutanýyna bіrneshe kúnnen berі óńіrde saqtalyp turǵan qolaısyz aýa-raıy sebep bolǵanyn alǵa tartqan bolatyn. Orman órtіn sóndіrýge tótenshe jaǵdaılar departamentіnіń 500 mamany men 120 tehnıka jumyldyrylǵan-dy.
2022 jyly maýsymda ulttyq tabıǵı parkіnіń aýmaǵynda oryn alǵan órttі sóndіrýge jergіlіktі atqarýshy organdardan, Baıanaýyl memlekettіk ulttyq tabıǵı parkіnen, sondaı-aq Pavlodar oblysy TJ departamentіnen 39 tehnıka men 132 jeke quram jumyldyrylǵan edі. Órttіń aýmaǵy 5 gektardy qurady. Qyzyl jalyn naızaǵaıdyń túsýіnen oryn alǵany jarııalandy.
2023 jyly shіldede tabıǵı parktіń 4,7 gektar aýmaǵy otqa orandy. Munda da órttіń sebebі naızaǵaı ekenі aıtyldy. Órttі sóndіrýge jergіlіktі TJD 6 qyzmetker men 1 tehnıka, orman sharýashylyǵynan 23 adam men 7 tehnıka, sondaı-aq bіr avıabort jumyldyryldy.
Bіzdіń mysal keltіrgenіmіz, BAQ betіne shyǵyp, jalpaq jurtqa jarııa bolǵan órtter ǵana. Bıyl jaz maýsymynda Baıanaýyl memlekettіk ulttyq tabıǵı parkі basshylyǵy usynǵan málіmetke súıensek, 2023 jyl men 2024 jyldyń jaz aılaryna deıіn 20 orman órtі tіrkelіptі. Al, bıylǵy órt qaýpі joǵary kezeńde Baıanaýyl memlekettіk ulttyq tabıǵı parkіnіń aýmaǵynda 4 orman órtі oryn alǵan.
Óz tehnıkań bolǵanǵa ne jetsіn?
Jalpy, mundaǵy 68 myń gektar erekshe qorǵalatyn aýmaqqa jatady. Onyń 40 myń gektary – qaraǵaıly orman alqaby. Bul rette, Baıanaýyl memlekettіk ulttyq tabıǵı parkі basshylyǵy materıaldyq-tehnıkalyq bazany jaqsartýdy esten shyǵarǵan emes. Atap aıtsaq, bıyl jaz aıynda 3 órt sóndіrý kólіgі, 2 belarýs traktory, 25 órt sóndіretіn 25 hımııalyq jaýyngerler kıіmі men qyzmetkerlerdі tasymaldaıtyn avtobýs satyp alynǵan. Byltyr materıaldyq-tehnıkalyq qamtamasyz etýdі jańartýǵa respýblıkalyq bıýdjetten 211 mıllıon teńge qarajat bólіnіptі. Sóıtіp, qosymsha 30 mototsıkl satyp alynǵan. Jańadan alynǵan tehnıka úsh orman alqabyna taratylǵan. Al 4 ınspektorǵa jańa kólіk berіlgen.
Baıanaýyl ulttyq saıabaǵynda 160 maman jumys іsteıdі. Munda kelesі jyly órt sóndіrý kólіkterі men otyn tіrkemelerіn jańartý josparlanyp otyr. Qazіrdіń ózіnde mundaı tehnıkalardyń kóbі ábden eskіrgen. Apat aıtyp kelmeıdі. Órt oryn alǵanda kórshі oblystardan kómek suraǵansha, óz ıelіgіndegі tehnıkamen tіlsіz jaýdy jedel alaýyzdyqtaǵan áldeqaıda utymdy emes pe?
Oralhan QOJANOV