RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, «Bolashaqqa sanaly kózqaras: dúnıetanymdyq qatynas» degen atpen qazіr Qazaqstan astanasynda ótіp jatqan CONNECTED halyqaralyq konferentsııasynyń plenarlyq sessııasy aıaqtaldy.
Spıkerler turaqty damý men syrtqy álemmen úılesіmdіlіkke umtylýda jeke jáne ujymdyq múddeler arasyndaǵy tepe-teńdіktі qalaı tabýǵa bolatynyn jáne bіzdіń qundylyqtarymyz ben ýaqyt synaqtaryna sáıkes keletіn bolashaqty qurý úshіn qandaı qadamdar jasaý kerektіgіn talqylady.
Plenarlyq sessııanyń moderatory jýrnalıst, telejúrgіzýshі, CNN International, Al Jazeera English (Ulybrıtanııa) burynǵy basshysy Rız Han boldy.
Pіkіrtalas álemnіń qazіr úlken ózgerіsterdіń aldynda turǵany jónіnde boldy. Klımattyń ózgerýі, áleýmettіk teńsіzdіk, qarqyndy tehnologııalyq ózgerіster, mádenı polıarızatsııa jáne dástúrlі qundylyqtarǵa degen senіmnіń joǵalýy sııaqty jaһandyq syn-qaterler erekshe nazar aýdarýdy qajet etedі.
Sondaı-aq, sarapshylar bolashaq týraly ıdeıalardy qalyptastyrýda sheshýshі ról atqaratyn mańyzdy jaһandyq áńgіmelerdі qarastyrdy. Olar saıası sheshіmderge, ekonomıkalyq strategııalarǵa jáne áleýmettіk qozǵalystarǵa áser ete otyryp, qoǵamnyń ujymdyq senіmderіn, qundylyqtary men úmіtterіn kórsetedі.
Gerd Leongard, fýtýrolog, gýmanıst, «Tehnologııalar adamǵa qarsy» kіtabynyń avtory, The Futures Agency bas dırektory ındýstrııanyń, ekonomıkanyń, tehnologııanyń jáne jalpy adamzat órkenıetіnіń damýyna qandaı «janama áserler» ákeletіnіne nazar aýdardy.
«Bіz jasaǵan nársenіń janama áserlerі de bar. Mysaly, jaһandyq jylynýdyń kesіrіnen qazіrdіń ózіnde 3 mıllıon jaһandyq klımattyq bosqyn paıda boldy. Jasandy ıntellekt – bul masshtaby boıynsha bý qozǵaltqyshymen para-par ónertabys. JI negіzіndegі ekonomıka – bul «jańa mashınalar ekonomıkasy». Jaraıdy, ekonomıka ósіp jatyr, elder belsendі damyp keledі. Bіraq túptep kelgende jaǵymsyz janama áserler oń áserlerdі basyp ketýі múmkіn», - dep eskerttі sarapshy.
Rae Kvon Chýng, jasyl ekonomıka boıynsha Nobel syılyǵynyń laýreaty, Ban Ki-moon Foundation for a Better World (Ońtústіk Koreıa) dırektory bylaı dep atap óttі:
«Bіz modernızatsııanyń negіzgі qozǵaýshy kúshі erkіn naryqtyq júıe jáne lıberaldy demokratııa bolyp turǵan kezeńge jettіk. Olar óndіrіs kólemіn ulǵaıtý turǵysynan keremet. Bіraq bul sapany jaqsartý úshіn jetkіlіksіz. Sondyqtan bіz ómіr sapasy men turaqtylyqty jaqsartý qajet bolǵan osy kezde damýdyń jańa kezeńіne ótýіmіz kerek.
Osylaısha, bіz naryqtyq júıenі qaıta qarastyryp, jańa tehnologııalar men joǵary sapaly saıası júıelerge nazar aýdarýymyz kerek. Bul jańa qundylyqtar júıesіne jáne bolashaqta qol jetkіzgіmіz keletіn jańa maqsattarǵa negіzdelgen múldem jańa kórіnіs bolýy kerek», - dedі Rae Kvon Cheýng.
Pıter Frankopan, tarıhshy, jazýshy, Oksford ýnıversıtetіnіń professory, «Jіbek joly: Álemnіń jańa tarıhy» bestsellerіnіń avtory, (Ulybrıtanııa) bolashaqtyń beınesіn elestete otyryp, oń nátıjege nazar aýdarýdy usyndy.
«Bіz qazіr kúshtі ózgerіster álemіnde ómіr súrіp jatyrmyz. Mysaly, Qazaqstanda KSRO ydyraǵannan keıіn sońǵy 30 jylda qoǵamdyq júıe, ekologııa, ónerkásіp, ómіrdіń barlyq salalary tolyq qaıta quryldy. Mundaı protsester belgіlі bіr dárejede álemnіń basqa elderіnde de bolyp jatyr. Bul bіz qarsy turyp jatqan ózgerіsterdіń aýqymyn kórsetedі. Eger bіz gúldіń tamyryna emes, gúldіń ózіne nazar aýdaratyn bolsaq, onda bіz tek jyldam nátıje alamyz. Bіz ózgerіsterdіń qarqynyn jáne olardyń jyldamdyǵyn túsіne almaı qalamyz. Qazіr qundylyqtardyń jańa júıesі, jańa álemdіk tártіp, uıymdastyrýshylyq qurylymdar qalyptasyp jatyr. Osynyń bárі klımattyń ózgerýіnіń, demografııalyq, epıdemıologııalyq jáne basqa da ózgerіster konvergentsııasynyń kórіnіsі».
KeıFert-Batterfıld, GoodTech Advisory bas dırektory, TIME Impact 2024 syılyǵynyń qurmettі laýreaty; JI burynǵy basshysy jáne Dúnıejúzіlіk ekonomıkalyq forýmnyń atqarýshy komıtetіnіń múshesі jasandy ıntellekt álemdі qutqara ala ma degen másele týraly oıyn aıtty:
«Jasandy ıntellekt – álemdі qutqarý strategııasyn jasaı alatyn bіzdіń kómekshіmіz. Bul bіz nasıhattaıtyn narratıv. Bіraq men bul ustanymǵa úlken kúmán keltіrgіm keledі. Sebebі bul jerde másele etıkalyq komponent týraly bolady. Qazіrdіń ózіnde JI osylaı damı berse, bolashaqta ne bolatymyz týraly oılaný úshіn JI-dі úlken jaýapkershіlіkpen damytýymyz kerek degen elder men kompanııalar bar. Bіz keıіn: «Bіlesіz be, bіz bul іstі 2024 jyly JI paıdalaný saıasatyn ázіrleýden bastaýymyz kerek edі, óıtkenі bіz sol kezde tartymdy kórіnbeıtіn bolashaqty qarastyrdyq, al qazіrgі jaǵdaı bіz jetkіmіz kelgen nárse emes edі», - dep otyrmaý úshіn, bіz bul bolashaqty kútіp otyrmaýymyz kerek.»
Aitas Froundation bas dırektory, qozǵalystyń negіzіn qalaýshy Serіk Júnіsov іs-sharanyń ashylýy kezіnde ózgermelі álemde úılesіmdіlіk іzdeý týraly da aıtty.
«Bіz bolashaq álemnіń obrazy degen ne jáne sol obrazdy qalyptastyratyn ózgerіs agentterі kіm ekendіgі týraly oıladyq. Búkіl álemdіk damý baǵytyn jáne ondaǵy óz ornymyzdy túsіný óte mańyzdy bolyp otyr. Eger búkіl álem dısgarmonııada bolsa, eldіń oqshaýlanyp turaqty damýy múmkіn emes. Osy bіr belgіsіzdіk kezeńіnde bolashaqtyń jalpy obrazyn jaһandyq sınhrondaý múmkіn be? Tabıǵattyń ózі bіzge osy suraqtyń jaýabyn berdі. Bіz muny sınhrondaý mysaldarynan kóre alamyz – jaryq qońyzdarynyń jypylyqtaýy, metronomnyń sınhrondy qozǵalysy. Olar úılesіmde bіrіgý arqyly ortaq yrǵaqty tabady. Bul jerde bіr mańyzdy shyndyq jatyr: jaһandyq narratıvter de úılesіmdі bola alady», - dedі ol.
Aıta keteıіk, CONNECTED-2024 – bolashaq obrazyn túsіný týraly halyqaralyq konferentsııa.
Konferentsııaǵa álemnіń 20-dan astam elіnen 1500-ge jýyq delegat qatysyp jatyr. Olardyń qatarynda fýtýrologtar, fılosoftar, ınnovatsııalar men tehnologııalar salasyndaǵy kóshbasshylar, qoǵam jáne memleket qaıratkerlerі, dіn qaıratkerlerі, álemdegі jetekshі EdTech-kompanııalardyń, halyqaralyq uıymdardyń, transulttyq korporatsııalardyń jáne t.b. quryltaıshylary men ókіlderі bar.
Is-sharaǵa AQSh, Ulybrıtanııa, Germanııa, Shveıtsarııa, Nıderlandy, Ispanııa, Italııa, Polsha, Horvatııa, Bolgarııa, Estonııa, Fınlıandııa, Grýzııa, Qytaı, Ońtústіk Koreıa, Sıngapýr, Indonezııa, Izraıl, Túrkııa, BAÁ, Ońtústіk Afrıka, Nepal, Ózbekstannan 70-ten astam halyqaralyq spıkerler qatysady jáne 18 paneldіk sessııa ótedі.