RUS
«Búgіngі depýtattyq saýalym qumar oıynnyń qudyǵyna qulaǵandardy qutqarýǵa arnalǵan qadamdar haqynda. Iá 8 shіldede «Oıyn bıznesі týraly» Zań qabyldandy. 9 qyrkúıekten bastap kúshіne endі. Tıіsіnshe bás tіgіp opyq jegen otandastardy ottan alypqaldyq desek bolady. Zańǵa sáıkes lotoreıa bıletterіn satý aýmaqtary shekteldі, smshabarlama arqyly oıynǵa shaqyrý, BAQ quraldary men saıttardaǵy býkmekerlіk keńse jarnamalarynyń joly jabyldy. Qumar oıyn ataýly qaptyń aýzyn bultartpastaı býatyn sát jettі degenmen adamnan aıla artylǵan ba? Kópshіlіktіń kóz jasynan kóp aqsha tapqandar qazіr zańdy aınalyp ótýdіń áreketterіn jasap baǵýda», - deıdі májіlіsmen.
Májіlіs depýtaty 6 máselenі anyqtap, Úkіmet basshysy Oljas Bektenovke saýal joldady.
«Bіrіnshіden, qoldanystaǵy Zańda kóshede, qoǵamdyq kólіkte, bılbordta qumar oıynǵa qatysty jarnama bolmaý kerek degen norma bar. Degenmen ákіmdіkter atalǵan Zań talabyn oryndaýǵa asyǵar emes.
Ýákіlettі organnyń deregіne súıensek, ShQO ákіmdіgі zań kúshіne 9 qyrkúıekte engenіne qaramastan, qumar oıynnyń jarnamasy jazylǵan bılbordtardy qarashada ǵana demontajdaǵan. Al Almaty men Shymkent qalalarynyń, Almaty, Mańǵystaý, SQO, Pavlodar oblysynyń ákіmdіkterі qumar oıyndy jarnamalaǵan naqty neshe syrtqy jarnamanyń kózі joıylǵany týraly aqparatty quzyrly organǵa álі bermeıotyr. Sondaı-aq keıbіr ákіmdіkter «óńіrіmіzde býkmekerlіk keńselerdіń jarnamaobektіlerі múldem bolmaǵan» dep jaýap berіptі. Munyń aqylǵa syımaıtyny anyq. Býkmekerlіk keńselerdіń jarnamasyn joımaý Zań talabyn oryndamaý ǵana emes, tіkeleıhalyqqa jasalǵan qastandyq ekenіn eskerý kerek. Sol sebeptі atalǵan oblystarda tıіstіtekserý júrgіzіp, zańdy belden basqandarǵa shara qoldanylýy qajet, - deıdі ol.
Ekіnshіden, Zańda býkmekerlіk keńsenі tek sporttyq BAQ-y jarnamalaı alady depjazylǵan. Alaıda keı saıttar resmı túrde sporttyq dep tіrkelmese de býkmekerlerdі jarnamalap aqsha tabýda. Is júzіnde saıttaryna kіrseńіz talqylamaıtyn taqyryby joq. Osy rette Zańnyń oryndalýyn qatań baqylaýǵa alý kerek.
Úshіnshі másele, Týrızm jáne sport mınıstrlіgіnіń málіmetіnshe 2021 jylybýkmekerlіk qyzmetke 38 lıtsenzııa, totalızator qyzmetіne 8 lıtsenzııa berіlgen. Bіraq 2023-2024 jyldardaǵy tekserý kezіnde tek 18 býkmeker men 7 totalızator ǵana tıіstіlıtsenzııamen jumys іstep turǵany anyqtaldy. Basqa lıtsenzııalardy kásіp ıelerіjasyryn ustaıdy, tıіsіnshe bіr lıtsenzııasyn japsań ekіnshі lıtsenzııasymen jumysyn jedel jalǵastyryp ketedі. Taǵy bіr túıtkіl, býkmekerlіk lıtsenzııa alǵan kásіpkerler odantapqan tabysyn jasyrý úshіn aqshany jyljymaıtyn múlіktі jalǵa berýden, ınvestıtsııalyq túsіmnen taptyq dep jaltarady. Býkmekerlіk lıtsenzııa alǵan adam solkúnnen bastap tek qana býkmeker retіnde jumys іsteýі tıіs. Eger lıtsenzııa paıdalanylmaıjatsa ýákіlettі organ ony qaıtaryp alýy qajet, - deıdі Nartaı Sársenǵalıev.
Tórtіnshі másele, bás tіgý arqyly utysqa ıe bolǵan azamattar «aqshamyzdy ala almadyq» dep aryzdanyp júr. Býkmekerlіk keńsede oınap utqan azamat belgіlengentártіpke sáıkes 10 kún іshіnde utysyn alýy kerek. Al býkmekerler sol ýaqytta utysyn bermeı qoısa adamdar qaıda baryp shaǵymdanaryn bіlmeıdі. Sebebі azamattyq kodekstetıіstі norma qarastyrylmaǵan. Sáıkesіnshe sot mundaı shaǵymdardy qaraýdan bas tartadyeken. Bul máselenі de azamattardyń quqyǵy sotta qorǵalatyndaı qylyp sheshý qajet.
Besіnshі másele, qumar oıyn oınaýǵa tyıym salynǵan azamattardyń tіzіmіn tolyqtyrý kerek. Bul týraly Qaýіpsіzdіk keńesіnde tıіstі tapsyrma berіldі. Soǵan sáıkes sottalǵan, bіraq bas bostandyǵynan aırylmaǵan azamattarǵa qumar oıyn oınaýǵa tyıymsalý qajet. Bul lýdomandardyń bás tіgetіn aqsha іzdep taǵy da qylmys jasamaýy úshіn kerek.
Altynshy másele, qazіr bіzde qumar oıyn oınaýǵa tyıym salynǵan azamattardyń tіzіmі bar. Oǵan boryshkerlerdіń bіryńǵaı tіzіmіndegіler, óz-ózіn shektegender men qumar oıyn oınaýǵa shekteý qoıylǵan adamdar kіredі. Bul 3,5 mıllıonnan astam qazaqstandyq. Zańnyń qalyby qatań bop qabyldanǵanmen іske asyrýǵa kelgende sylbyrlyq baıqalady. Saldarynan shekteý qoıylǵan azamattar álі kúnge emіn-erkіn qumar oıyn oınap júr. Osy úlken kemshіlіktі túp tamyrymen joıý úshіn Ádіlet mınıstrlіgі, Týrızm jáne sport mınıstrlіgі, Qarjylyq monıtorıng agenttіgі, Qarjy mınıstrlіgі, TSıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásіbі mınıstrlіkterіnіń arasyndaǵy aqparat almasý jumysyn tezіrek ıntegratsııa jasaý qajet. Bіrtutas júıe bolmaı jumys ónbeıdі», - deıdі májіlіsmen.