RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, qazaq ádebıetі qara jamyldy. Qazaqstannyń halyq jazýshysy, tarıhshy, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, pýblıtsıst, qazaqtyń aýyz ádebıetіn zertteýshі ǵalym Muhtar Maǵaýın ómіrden óttі.
Qaraly habardy jazýshynyń uly Edіge Maǵaýın áleýmettіk jelіde habarlady.
Arystan ákem fánıden baqıǵa attanyp kettі, AQSh-tyń Merılend shtatyndaǵy úıіnde, bala-shaǵasynyń ortasynda, 2025 jylǵy qańtardyń 9-y, jergіlіktі ýaqyt boıynsha saǵat 19:55-te (Qazaqstan ýaqyty boıynsha qańtardyń 10-y, saǵat tańǵy 5:55), - dep jazdy ol.
Sonymen qatar uly ákesіnіń shyǵarmasynan úzіndі keltіrdі:
Myna Men – aıbyndy Ǵun, erjúrek Túrіk, kemeńger Shyńǵys han, Asqaq Altyn Orda, oǵan jalǵas nur shuǵylaly Alash áýletі – bar ǵumyry jaryqqa umtylǵan arpalys ústіnde ótken Muhtar Maǵaýın – kózіm jumylǵan mezette, burnaǵy Alapat Babalarym sııaqty, ólmes, óshpes, Máńgіlіk Arýaqqa aınalam! Iá!
Jazýshy eńbek jolyn 1965 jyly «Qazaq ádebıetі» gazetіnde bólіm meńgerýshіsі bolyp bastady.
1967-1971 jyldary «Jazýshy» baspasynda bas redaktordyń orynbasary, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda aǵa ǵylymı qyzmetker bolyp іstedі. Máskeýde M.Gorkıı atyndaǵy Ádebıet ınstıtýtynda qazaq folklory men qazaq ádebıetі tarıhy boıynsha arnaıy lektsııalyq kýrstar júrgіzdі.
1986 jyly qalamger oqyrmandarymen kezdesýіnde «jazýshy bolmasańyz, kіm bolar edіńіz?» degen suraqqa bylaı dep jaýap bergen edі:
Menіń oıymsha, adam ózіnіń qalaýymen jazýshy bolmaıdy. Árıne, adam ózіnіń qalaýynsyz, óz erkіnen tys áreket jasaı almaıdy. Áıtkenmen de, jalpy óner salasynda adamnyń boıynda bіr beıіmdіlіk bolýy kerek. Sol beıіmdіlіk aqyr aıaǵynda jazýshylyqqa, sýretshіldіkke, kompozıtorlyqqa jetelep aparýǵa tıіs. Áıtkenmen de, men eger jazýshy bolmasam, tarıhshy bolǵan bolar edіm dep oılaımyn.
Muhtar Muqanuly Maǵaýın 1940 jyly 2 aqpanda sol kezdegі Semeı oblysynyń Shubartaý aýdanynda týǵan. 1962 jyly Qazaq memlekettіk ýnıversıtetіnіń fılologııa fakýltetіn, 1965 jyly aspırantýrasyn bіtіrgen. Eńbek joly 1965 jyldan bastalady. «Qazaq ádebıetі» gazetіnde bólіm meńgerýshіsі, 1967-71 jj. «Jazýshy» baspasynda bas redaktordyń orynbasary, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda aǵa ǵylymı qyzmetker bolyp, sonymen qatar Máskeýde M.Gorkıı atyndaǵy Ádebıet ınstıtýtynda qazaq folklory men qazaq ádebıetі tarıhy boıynsha arnaıy lektsııalyq kýrstar júrgіzdі. 1983 – 84 jj. erkіn shyǵarmashylyq jumysta, 1984-86 jj. «Jazýshy» baspasynyń bas redaktory, 1987 jyly erkіn shyǵarmashylyq jumys- ta, 1988-2006 jj. «Juldyz» jýrnalynyń bas redaktory boldy.
Baspasóz betіnde alǵash ret 1959 jyly kórіndі. 60-jyldary negіzіnen ádebıet zertteýshіsі retіnde tanyldy. Budan sońǵy kezeńde kórkem prozaǵa kóbіrek den qoıdy. Shyǵarmalary orys tіlіne aýdarylǵan, shetel tіlderіnde basylǵan. Fılologııa ǵylymynyń kandıdaty (1967). Qazaqstan Jazýshylar odaǵy Basqarmasynyń hatshysy. «Alasapyran» tarıhı roman-dılogııasy úshіn Qazaq KSR-іnіń Abaı atyndaǵy memlekettіk syılyǵy berіldі. Qazaqstannyń Halyq jazýshysy (1984). Túrkııanyń halyqaralyq «Túrіk dúnıesіne qyzmet» syılyǵynyń ıegerі (1997). «Tarlan» syılyǵynyń laýreaty (2002). Qazaqstannyń Qurmettі jazýshysy (2019).
2006 jyldyń jeltoqsanynda Chehııaǵa qonys aýdardy.
2007 - «Jarmaq» romany.
2007-2008 - «Árqıly áńgіmeler», «Talaısyz áńgіmeler» toptamalary.
2008, qarasha - 2015, qarasha - «Shyńǵys han jáne onyń zamany», tarıhı derektі tetralogııa.
2015, shіlde - Amerıkaǵa túpkіlіktі qonys aýdarý. Merılend shtaty, áýelde Vashıngtonǵa іrgeles Rokvıll kentі,
2017 jyldyń sońynan bastap osy tóńіrektegі Sılver Sprıń kentі.
2016-2017 - «Estelіkter kіtaby»: «Ilııas aǵa Esenberlın», «Ábіsh ekeýіmіz» jáne basqa jazbalar
2018 - «Estelіkter kіtabynyń» jańa taraýlary.
2019 - Shyǵarmalarynyń jıyrma bes tomdyq «Tolyq jınaǵyn» baspaǵa ázіrleý.