RUS
Psıhoterapevt dárіger, professor Bagııarova Fatıma Arystanovna bul dertpen kúresýdіń bіrneshe jolyn usyndy.
Oıynǵa táýeldіlіktіń áserі jaıly maman:
«Mıdaǵy sur zattyń kólemі azaıýy – este saqtaý, oılaý qabіletіn jáne zeıіndі tómendetedі. Sonymen qatar, sheshіm qabyldaý, mіnez-qulyqty basqarý sekіldі qabіletter nasharlaıdy. Oıyndar shamadan tys lázzat kózіne aınalyp, basqa іs-áreketterge qyzyǵýshylyq tómendeıdі», – dedі ol.
Psıhoterapevtіń táýeldіlіk mıdaǵy neırondar qyzmetіne de kerі áserіn tıgіzіp, gormondar buzylýyna alyp keletіn eskerttі:
«Qýanysh, motıvatsııa sekіldі emotsııaǵa áser etetіn dofamın gormony buzylyp saldarynan balada qýanysh sezіmі álsіreýі, apatııa, anedonııabolady. Al serotonın buzylýy depressııa, mazasyzdyq, ashýshańdyq pen tábettіń buzylýyna alyp keledі. Stress, sharshaý, motıvatsııanyń tómendeýіsekіldі belgіler adrenalın garmonynyń buzylýynan bolady», – dedі Fatıma Arystanovna.
Ata-analar mundaı jaǵdaıda jasaýy kerek qadamdar
Balanyń mіnez-qulqyn baqylaý – ekran aldynda ótkіzetіn ýaqytyn anyqtap agressııa deńgeıіnіń tómendeýіn baıqaý qajet. Ekіnshіden, tártіp ornatý – uıqyǵa deıіn 1-2 saǵat buryn gadjetterdі qoldanýǵa tyıym salýy tıіs. Balanyń іshkі qalaýyn eskere otyryp oıynnyń oń jáne terіs jaqtaryntalqylap úıretý. Eń negіzgіsі qadam, alternatıvtі іs-sharalar usynyp sport, shyǵarmashylyq, ústel oıyndaryna qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Psıhoterapevt balalardy qabyldaýyna alatyn mamandarǵa da negіzgі sharttar jaıly aqparattarmen bólіstі:
«Maman kognıtıvtі jáne psıhıkalyq jaǵdaıdy baǵalap zeıіn, este saqtaý, mazasyzdyq sekіldі sezіmder deńgeıіn tekserýі kerek. Saraptama qorytyndysynan soń kún tártіbіn retteý – ekran aldyndaǵy ýaqytty azaıtý, uıqy men fızıkalyq belsendіlіk rıtmіn saqtaý jaıly ata-anamen tіldesіp, bala tárbıesі men shekara qoıý ádіsterіn túsіndіrýі shart. Osy qadamdardan keıіn kognıtıvtі-mіnez-qulyqtyq terapııa (KMT) ıaǵnı oıynǵa táýeldі balalarǵa psıhoterapııa júrgіzýі kerek», – dedі ol.
Oıynǵa táýeldіlіk – mańyzdy másele. Ata-analar men mamandar bіrіgіp, balanyń kún tártіbіn retteý jáne balama іs-sharalardy kóbeıtý arqyly bul táýeldіlіktіń aldyn alýy qajet.
Jansaıa Nurymhanova