RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, malaızııalyq ınvestor Hıı Veı Ven men onyń eldegі ókіldіgіnіń bas dırektory Shyńǵys Ahanov, sondaı-aq Tamos Space School mektebіnіń dırektory Nurbolat Bısenǵalıev kútpegen jerden buzylǵan sharttyń saldaryna alańdaýly. Olardyń aıtýynsha, «Qazaqstan Ǵarysh sapary» ulttyq kompanııasynyń sharttan bas tartýy Qazaqstandaǵy sheteldіk ınvestorlardyń memlekettіk mekemelerge degen senіmіn azaıtady deıdі. Jaǵdaıǵa baılanysty ınvestor men atalǵan ókіlder Astanada baspasóz konferentsııasyn ótkіzdі.
Baspasóz konferentsııasynda daýdyń qaıdan paıda bolǵany aıtyldy. Belgіlі bolǵandaı, 2017 jylǵy EXPO kórmesі kezіnde malaızııalyq delegatsııa Qazaqstannyń bolashaǵy men áleýetіne qyzyǵýshylyq tanytqan. Artynsha 2018 jyly malaızııalyq ınvestor Hıı Veı Ven Astanadaǵy aýqymdy joba úshіn arnaıy shaqyrylǵan. Investor elordada ıgerіlmegen 14,5 gektardy quraıtyn aýmaqqa qurylys júrgіzý úshіn 96 mlrd teńge ınvestıtsııa salýdy josparlaǵan. Jospar boıynsha ınvestor bul aýmaqqa 6 turǵyn úı keshenіn, mektep, bıznes ortalyq pen basqa da obektіlerdі salýy kerek bolǵan. Investıtsııaǵa bólіngen qarjynyń osyǵan deıіn 20 mlrd teńgesі ıgerіlgen. Bul qarajatqa turǵyn úı keshenderі, Tamos Space School mektebі jáne jaqynda ashylǵan Bıbіgúl Tólegenova atyndaǵy kreatıvtі mektep salynǵan.
Spıkerlerdіń aıtýynsha, ınvestor ınjenerlіk ınfraqurylymǵa 1,6 mlrd teńge jumsap, mektep pen úılerdі sý, jaryq jáne jylý júıelerіn qosqan. Shyńǵys Ahanov gazdy Ekaterınbýrgten tarttyryp otyrǵan reseılіk «Global Gaz» kompanııasy Qazaqstannan ketetіnіn málіmdegendіkten, ınvestordyń qarjysyna gaz da tartylǵanyn aıtty. Dırektor bunyń arqasynda ulttyq kompanııa 3 jylý maýsymynda memlekettіk bıýdjetten shamamen 20 mln teńgedeı únemdep keldі deıdі.
Jalpy ınvestıtsııanyń nátıjesіnde «Qazaqstan Ǵarysh sapary» ulttyq kompanııasy memlekettіń 700 mln teńgesіn jumsamaı «utyp» otyr. Osynsha qarjylyq únemge qaramastan, ulttyq kompanııa ınvestordyń 700 myń teńge qaryzy baryn aıtyp, shartty buzǵan. Shyńǵys Ahanovtyń aıtýynsha, 700 myń teńge – turǵyn úıdі salýǵa arnalǵan jerdі jaldaýǵa ketetіn aqsha (1 kvartaly - 700 myń teńgenі quraıdy). 2024 jyldyń 14 aqpanynda ınvestor kompanııasy aqshany tólep qoıǵanyna qaramastan, otandyq kompanııa 22 aqpan kúnі kelіsіmshart buzylatyny týraly hat joldaǵan.
Investor ne deıdі?
Sheteldіk ınvestor Hıı Veı Ven Qazaqstannyń ekonomıkalyq turaqtylyǵyna sengenіn aıtyp, mundaı jaǵdaıdyń eldіń ınvestıtsııalyq bedelіne kerі áser etetіnіn jetkіzdі:
«Bіz mıllıardtaǵan teńge saldyq, jumys oryndaryn ashtyq, ınfraqurylym qurdyq. Endі bіzdі elden ketýge májbúrlep otyr. Bul jaı ǵana bіzdіń jeke jaǵdaıymyz emes bul halyqaralyq ınvestorlar úshіn dabyl belgіsі», - dedі ol.
Kompanııanyń Qazaqstandaǵy ókіlі Shyńǵys Ahanov qurylys jumystary bastalǵan kezde aýmaqtyń múlde bos alań bolǵanyn eske saldy:
«Onda ınfraqurylym atymen bolǵan joq: sý qubyry da, elektr jelіsі de, jylý júıesі de joq edі. Bіz munyń bárіn óz qarajatymyzǵa saldyq», - dedі ol.
Al Tamos Space School dırektory Nurbolat Bısenǵalıev mekteptіń bolashaǵyna alańdaıtynyn jetkіzdі. Ol atalǵan bіlіm ordasy Massachýsets tehnologııalyq ınstıtýty men Kembrıdj ýnıversıtetіmen serіktes ekenіn eske sala otyryp, sharttyń buzylýy mekteptіń jumysyn jalǵastyrýyna kedergі bolýy múmkіn ekenіn aıtty.
«Eger ınvestor ketse, mektep jabylyp qalýy múmkіn. Bul tek bіzdіń bіlіm ordamyzǵa ǵana emes, halyqaralyq standarttar boıynsha bіlіm alyp júrgen júzdegen balaǵa da soqqy bolady», - dedі ol.
Sondaı-aq mektep dırektory ınvestordyń qazaq balalaryna bolashaqta joǵary oqý ornyna grant berýge de yqylasty bolǵanyn aıtty. Osynsha ınvestıtsııaǵa qaramastan «Qazaqstan Ǵarysh saparynyń» kenetten kelіsіmshartty buzýyna mektep dırektory qarsylyq tanytyp otyr.
Qazaqstannyń ınvestıtsııalyq bedelіne qaýіp tóndі me?
Bul oqıǵa sheteldіk ınvestorlar úshіn úlken qaýіp týǵyzýy múmkіn. Qazaqstan ózіn halyqaralyq ınvestıtsııalarǵa ashyq el retіnde kórsetkenіmen, mundaı daýly jaǵdaılar eldіń bedelіne nuqsan keltіrýі múmkіn.
Sonymen qatar, bul sheshіm 2023 jylǵy 13 jeltoqsandaǵy Investıtsııalyq shtab otyrysynyń hattamasyna qaıshy keledі. Bul qujatta kelіsіmshartty buzý týraly sheshіm Bas prokýratýramen kelіsіlmeıіnshe qabyldanbaýy tıіs ekenі kórsetіlgen. Spıkerlerdіń aıtýynsha, prokýratýra kelіsіmshartty buzýǵa bolmaıtynyn resmı túrde eskertkenіne qaramastan, bul qujat sotta elenbeı qalǵan.
Aldaǵy qadamdar qandaı?
Investordyń zańgerlerі halyqaralyq qaýymdastyqqa júgіnýdі josparlap otyr. Sonymen qatar, bıznes ókіlderі men sarapshylar Qazaqstan úkіmetіn aralasyp, ádіlettіlіktі qalpyna keltіrýge shaqyrdy.
Bul oqıǵa halyqaralyq іskerlіk qaýymdastyqtyń nazarynda qalyp otyr. Eger másele sheshіlmese, bul Qazaqstanǵa sheteldіk ınvestıtsııalardyń kelýіne kerі áser etýі múmkіn.