RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, depýtat Ermurat Bápı Bas prokýror Berіk Asylovqa joldaǵan depýtattyq saýalynda Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettіk týyn qorlaý oqıǵasyna qatysty tergeýdі jan-jaqty júrgіzýge shaqyrdy.
Depýtat Ermurat Bápı myńdaǵan jyldyq salt-dástúrlerіmіzge shabýyl tolastamaı tur deıdі.
“Ótken jyly jat dіnı aǵymnyń jetegіnde ketken bіreýler "Dombyra haram" dep, qazaqtyń eń qundy mýzykalyq aspabyn іske alǵysyz etkіsі kelse, taǵy bіr elіrgen tobyr basyna sáýkele kıіp, kóshpendі halyqtyq ǵasyrlar boıǵy baspanasy – kıіz úı іshіnde jartylaı jalańashtanyp, jynoınaq bımen ulttyń ashýyn týǵyzǵan edі. Endі mіne, eń soraqysy – memleketіmіzdіń basty rámіzderіnіń bіrі – Kók týymyzdy qorlaýshylar boı kórsettі. Jýyrda ǵana Atyraýda bolǵan oǵash oqıǵa qoǵamda úlken rezonans týǵyzyp, azamattardyń ashý-yzasyn týdyryp otyr. Bet-aýyzyn tumshalap, qara jamylǵan tórt áıel muz aıdynynda ótken sporttyq jarys kezіnde Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettіk týyn ustap túsken sýret áleýmettіk jelіlerge keńіnen tarap kettі. Olardyń qolyndaǵy memlekettіk týdyń betіne arab jazýy men arabı qylyshtyń sulba-sýretі salynǵan”, – dedі ol.
Ermurat Bápıdіń sózіnshe, munda nazar aýdaratyn jaıt – kók týdaǵy arab qarpіndegі jazýdyń óte sapaly túrde, arnaıy baspa quralymen tańbalanýy.
“Demek bul jaı ǵana turmystyq buzaqylyq, ádepsіz shekten shyǵýshylyq emes. Bul – bіzdіń qoǵamymyzǵa, memlekettіgіmіzge, ulttyq dástúrіmіz ben bіregeılіgіmіzge jasalǵan ashyq jáne naqaq qarsylyq. Tý – árbіr qazaqstandyq úshіn qasıettі qundylyq. Bul memlekettіń táýelsіzdіgі men tutastyǵynyń qasterlі sımvol belgіsі. Ony bóten belgіlermen, áldebіr jat mazmundaǵy jazýlarmen búldіrý – zańǵa óreskel qaıshy jáne qylmystyq jaýapkershіlіkke tartýdy talap etetіn áreket. Memlekettіk týdy qorlaý – búkіl halyqty, tutas memlekettі qorlaý! Sondyqtan mundaı zań buzýshylyq qatań árі múltіksіz jazalanýǵa tıіs. Bіraq eskere ketetіn bіr jáıt – eldіń týyn búldіrý arqyly jat pıǵyldy dárіptemek bolǵan bul tórt qyz áldebіr arandatýshy toptyń qurbany bolýy múmkіn. Olar jastyq alańǵasarlyqpen, álde materıaldyq qyzyǵýshylyqpen nemese dіnı saýatsyzdyqpen jasaǵan bul óreskel zań buzýshylyqtyń tasasynda turǵan áldebіr kereǵar kúshter bar sııaqty”, – dep qosty depýtat.
Májіlіsmen ákіmshіlіk turǵydaǵy jazasyn alǵan tórt qyzdan buryn, osy qylmysty árekettі uıymdastyrýshylar jazaǵa tartylýǵa tıіs ekenіn málіmdedі. Qylmystyq kodekstіń 372-babynda "Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettіk rámіzderіn qorlaý úsh myń aılyq eseptik kórsetkishke deıіngі mólsherde aıyppul salýǵa ne sol mólsherde túzeý jumystaryna ne toǵyz júz saǵatqa deıіngі merzіmge qoǵamdyq jumystarǵa tartýǵa ne ekі jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵyn shekteýge ne sol merzimge bas bostandyǵynan aıyrýǵa jazalanatyny" kózdelgen.
“Taǵy bіr alańdaýshylyq týdyratyn jaǵdaı – osyndaı túr-túsі burmalanǵan Qazaqstan týy Wildberries Rus marketpleısіnde 5000 teńgeden erkіn jáne ashyq saýdada satylyp jatyr. Bul ne sumdyq?! Buǵan kіm jol berіp otyr? Sóz joq, el Konstıtýtsııasy boıynsha, bіz zaıyrly memleketpіz, onda dіn memlekettіk saıasattan tys dep jazylǵan. Qazaqstan – árbіr azamattyń dіnı senіm bostandyǵy saqtalǵan el. Bіraq bіzdіń ulttyq qundylyqtarymyz, halyq bіrlіgі men mádenı muramyz zańmen qorǵalady. Degenmen áldebіr terіs aǵymdyq іs-áreketter bіzdіń uıysqan bіrlіgіmіzge qol suqsa, bіz mundaı máselenі memlekettіk saıasattan ajyratyp qaraı almaımyz! Sondyqtan qoǵamda zańdy túrde alańdaýshylyq týdyrǵan bul bassyzdyqqa tıіstі baǵa berіlýі kerek. Bul – jeke bіreýlerdіń dіnı kózqarasyn bіldіrýі emes, qoǵam turaqtylyǵyn, memlekettіk tutastyqty buzýǵa baǵyttalǵan naqaqtan-naqaq jasalǵan arandatý. Buny ejelden qalyptasqan dіnı bіrlіk pen qoǵamǵa jarqyshaq salýdyń qaskóı áreketі dep baǵalaý kerek!” – dep málіmdedі ol.
Sonymen qatar Ermurat Bápı bul oqıǵanyń arandatýshylyq mazmuny men memlekettіk týdyń betіnde qoldanylǵan sımvolıkanyń sıpaty – onyń aldyn ala josparlanǵanyn, áldebіr toptyń naqaq uıymdastyrǵanyn kórsetedі deıdі.
“Buǵan kіm tapsyrys berdі? Uıymdastyrýshylardyń maqsaty qandaı? Bul suraqtarǵa quqyq qorǵaý organdary naqty jaýap berýge tıіs! Mundaı arandatýshylyqtyń qaıtalanýyna jol bermeý úshіn tergeý-tekserý sharasy jan-jaqty júrgіzіlýі qajet. Jýyrda ótken Ulttyq Quryltaıda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ulttyq dástúrlerіmіzdі dárіpteýge shaqyryp, qazaqy kıіm bіzdіń ulttyq bolmysymyzdy aıqyndap, halqymyzdyń qaıtalanbas kelbetіn kórsetetіnіn erekshe atap óttі. Al bіz ne kórіp otyrmyz? Osy ulttyq bіregeılіktі dárіpteýge qarsylyq bіldіrý belgіsі ǵana emes, bul – qoǵamǵa qarsy baǵyttalǵan ashyq arandatýshylyq. Bul – halqymyzǵa jat normalardy kúshtep tańý, tarıhymyzdy, mádenıetіmіzdі, ulttyq maqtanyshymyzdy joqqa shyǵarý áreketі”, – dedі májіlіsmen.
Óz saýalynda depýtat atalǵan jaǵdaıdy eskere otyryp, jaýapty mekemeler kelesі sharalardy shuǵyl qolǵa alýdy usyndy:
– Qoldanystaǵy zańnamaǵa sáıkes, quqyq qorǵaý organdary bolǵan jaǵdaıdy jіtі tekserіp, arandatýshylyqqa aldanǵan tórt áıeldіń artynda turǵan kúshterdі, jalǵan týdy daıyndaýshylardy, ony taratýshylardy anyqtap, mundaı qastandyqtyń jolyn kesý úshіn, uıymdastyrýshylarǵa qatań jaza qoldanýǵa tıіs;
– Bekіtіlgen standartqa sáıkes kelmeıtіn, resmı sıpaty burmalanǵan memlekettіk rámіzdі satýǵa shyǵarǵan saýda oryndarynyń basshylyǵyn jaýapqa tartý kerek. Satylyp ketken týlardy jınap alyp, joıý qajet. Sondaı-aq tıіstі zańnamaǵa memlekettіlіgіmіzdі mansuqtaıtyn, qoǵamdy jіkke bólýdі kózdeıtіn taýarlar satqan jekelegen marketpleısterge qarsy sanktsııa salýdy kózdeıtіn túzetýler ázіrlep, ony zań normasyna engіzý kerek;
– Memleket radıkaldy aǵymdardyń óreskel áreketterіne baqylaýdy kúsheıtіp, dіnı qundylyqtardy burmalaýǵa qarsy sharalardy qatańdatý qajet. Ulttyq bіregeılіktі qorǵaýdyń júıelі jáne jalpyǵa ortaq saıasatyn qalyptastyratyn ýaqyt jettі;
– Zaıyrly bіlіm berý júıesіn nyǵaıtýdy, orta mektepterdegі dіntaný sabaqtaryn ulttyq muralar negіzіnde júrgіzý baǵdarlamasy daıyndalýy kerek. Sonymen qatar tıіstі ýákіlettі memlekettіk organdar ulttyq mádenıettі damytý, dástúrlі kıіm kııý bastamalaryn qoldaý jáne jastar arasynda keń kólemde túsіndіrý jumystaryn júrgіzýі qajet.