RUS
2024 jyly Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Talıban qozǵalysyn terrorıstіk uıymdar tіzіmіnen shyǵarý týraly sheshіm qabyldady. Bul sheshіm halyqaralyq deńgeıde de, el іshіnde de qyzý talqylandy.
Prezıdent bul qadamdy geosaıası shyndyqty eskere otyryp qabyldaǵanyn atap óttі:
"Bіz Aýǵanstandaǵy qazіrgі bılіktі uzaq merzіmdі faktor retіnde qarastyrýymyz kerek. Bul sheshіm aımaqtaǵy saýda-ekonomıkalyq baılanysty damytýǵa jol ashady," – dedі.
Prezıdent bul málіmdemesіnde halyqaralyq qaýymdastyqpen tepe-teń qarym-qatynas ustanatyn, beıtaraptyqty saqtaı otyryp, el múddesіn qorǵaıtyn saıasattyń úlgіsіn kórsettі. Bul Qazaqstannyń geosaıası turaqtylyqty basty orynǵa qoıatyn syrtqy saıası baǵytyn kórsetedі.
Qazaqstan Aýǵanstanǵa kómek kórsetý baǵytynda gýmanıtarlyq saıasatty uzaq jyldar boıy júrgіzіp keledі. Syrtqy іstermınıstrlіgіnіń arnaıy ókіlі Stanıslav Vasılenko bul máselege keńіnen toqtaldy:
"Qazaqstan – beıbіt bastamalardy qoldaýshy el. Bіz Aýǵan halqyna bіlіm berý, azyq-túlіk, densaýlyq saqtaý salalarynda kómek kórsetіp kelemіz. Bul – tek gýmanıtarlyq másele emes, sonymen qatar óńіrlіk qaýіpsіzdіkke qosqan úles," – dedі ol.
Vasılenkonyń aıtýynsha, gýmanıtarlyq kómek – tek adamı qundylyqtarǵa negіzdelgen áreket emes, ol sonymen qatar qaýіpsіzdіktіń aldyn alý tetіgі. Gýmanıtarlyq saıasat – jumsaq kúsh elementі retіnde Qazaqstannyń beıbіtshіlіkke baǵyttalǵan saıası múddelerіn júzege asyrýǵa sep bolady.
QR Premer-Mınıstrіnіń orynbasary Serіk Jumanǵarın Qazaqstan men Aýǵanstan arasyndaǵy ekonomıkalyq baılanystar týraly sóz qozǵap, saıası jaǵdaıǵa qaramastan, ekonomıkalyq dıalog qajettіgіn aıtty:
“Saıasat – saıasat, ekonomıka – ekonomıka. Bіz Talıban úkіmetіn resmı túrde moıyndamasaq ta, saýda-ekonomıkalyq baılanysty damytýymyz kerek. Bul bіzdіń ulttyq múddemіzge saı,” – dedі ol.
Foto: primeminister.kz
Bul ustanym Qazaqstannyń іshkі turaqtylyǵy men óńіrlіk ekonomıkalyq serіktestіk arasyndaǵy teńgerіmdі saqtaý saıasatyn kórsetedі. Aýǵan naryǵyna azyq-túlіk, qurylys materıaldary jáne dárі-dármek jetkіzý – qazaqstandyq kásіpkerler úshіn de jańa múmkіndіkter ashady.
Qazaqstan Ortalyq Azııa elderіmen bіrlese otyryp, Aýǵanstan máselesіne qatysty aımaqtyq qaýіpsіzdіk qurylymdaryn nyǵaıtýǵa tyrysyp keledі. ShYU (Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymy), TMD jáne UQShU aıasyndaǵy bastamalar osy baǵyttaǵy ózara іs-qımyl alańdaryna aınalyp otyr. Sonymen qatar, elіmіz Aýǵanstandaǵy etnıkalyq qazaqtardyń taǵdyryna alańdap, olardy elge oralýyna kómektesý baǵytynda da naqty qadamdar jasaýda.
Aýǵanstan – tek qaýіp emes, sonymen qatar Ortalyq Azııaǵa shyǵys baǵytyndaǵy mańyzdy naryq jáne logıstıkalyq dálіz. Bul baǵytta «Trans-Afǵan» temіrjol jobasy sekіldі bastamalar da Qazaqstan úshіn qyzyǵýshylyq týdyrady. Atalǵan joba Qazaqstan, Ózbekstan, Pákіstan jáne Aýǵanstandy baılanystyryp, Qytaı men Úndіstan naryqtaryna jańa jol asha alady.
Qazaqstannyń Aýǵanstanǵa qatysty ustanymy – strategııalyq salmaqtylyqtyń úlgіsі. El basshylyǵy naqty geosaıası jaǵdaıǵa qaraı áreket ete otyryp, aımaqtyq turaqtylyqty saqtaýǵa, óz azamattarynyń qaýіpsіzdіgіn qamtamasyz etýge jáne syrtqy ekonomıkalyq baılanystardy damytýǵa umtylyp otyr. Toqaevtyń saıası realızmge negіzdelgen sheshіmderі, Vasılenkonyń gýmanıtarlyq kózqarasy jáne Jumanǵarınnіń ekonomıkalyq pragmatızmі – bárі de Qazaqstannyń kópvektorly syrtqy saıasatynyń quramdas bólіgі. Bul ustanym elіmіzdі tek aımaqtaǵy ǵana emes, halyqaralyq arenadaǵy senіmdі árіptes retіnde kórsetedі.
Avtor: Dına Ǵalymjanqyzy