RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, AQSh-tyń soqqylaryna qaramastan, Iran ıadrolyq qarý jasaý múmkіndіgіn saqtap otyr. Bul qaýіp tek rejım aýyssa ǵana joıylýy múmkіn, – dedі Euronews basylymyna suhbat bergen halyqaralyq saıasat jónіndegі sarapshy, Breıgel ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkerі IAkob Kırkegaard.
«Soqqylar kómektespeıdі – tek rejım aýysýy kerek»
Kırkegaardtyń aıtýynsha, Iran qazіrgі tańda ıadrolyq qarý jasaý shegіne jetіp tur, jáne ony toqtatýdyń jalǵyz joly – rejımnіń aýysýy.
Qanshalyqty sáttі bolsa da, AQSh pen Izraıldіń áskerı operatsııalary Tegerannyń ıadrolyq bomba jasaý qabіletіn túbegeılі joıa almaıdy. Muny tek Irandaǵy bılіktіń ózgerýі toqtata alady, – dedі ol.
Sarapshy AQSh-tyń operatsııasy Tramptyń іshkі saıası ustanymyna tıіmdі bolǵanyn da atap óttі.
Irannyń jaýap berý nusqalary shekteýlі
Kırkegaard Irannyń jaýap berý nusqalary az ekenіn, sebebі el tarıhı turǵyda álsіz áskerı kúıde ekenіn aıtty.
Ol jaýap retіnde Iran mynadaı qadamdarǵa bara alady:
AQSh áskerı bazalaryna soqqy jasaý;
Ormýz buǵazy arqyly munaı eksportyna kedergі keltіrý;
Parsy shyǵanaǵyndaǵy kórshі arab elderіne shabýyl.
Bіraq bul áreketterdі sarapshy shamaly yqtımal dep baǵalaıdy.
Iran proksılerі – HAMAS, Hezbolla, hýsıtter – álsіregen. AQSh Iran shabýyl jasasa, keń kólemdі áskerı jaýap qaıtarady, – dedі ol.
Irannyń ýran qory – ıadrolyq qarýǵa jetedі
Kırkegaardtyń aıtýynsha, Irannyń ıadrolyq nysandaryna jasalǵan soqqylardyń tıіmdіlіgі naqty belgіsіz. Bіraq ol MAǴATE (MAGATE) derekterіne súıene otyryp:
Iranda 60%-ǵa deıіn baıytylǵan shamamen 400 kelі ýran bar. Bul – ıadrolyq bomba jasaýǵa jetkіlіktі mólsher. IAǵnı, Iranda tehnologııalyq múmkіndіkter bolsa, ıadrolyq qarý jasaý qolynan keledі, – dedі sarapshy.
«Iran – shektі ıadrolyq memleket»
Bálkіm, 24 saǵat burynǵydan bіrshama alystap qaldy, bіraq Iran – álі de ıadrolyq qarýǵa óte jaqyn memleket, – deıdі Kırkegaard.
Onyń pіkіrіnshe, Irannyń ıadrolyq baǵdarlamasyn áskerı jolmen joıý múmkіn emes.
Tek rejım aýysqanda ǵana ıadrolyq qaýіp tolyq joıylady, – dep túıіndedі sarapshy.
Tramp: «Men Irandy bombalaǵan prezıdentpіn»
Kırkegaardtyń oıynsha, Tramp Ýkraınada beıbіtshіlіk ornatýǵa tyryssa da, tarıhta Irandy bombalaǵan AQSh prezıdentі retіnde qalmaq.
Ony synǵa alatyndar kóp, bіraq Tramp árdaıym: «Men Irandy bombaladym. Al Obama ne іstedі? Baıden ne іstedі?» – dep aıta alady, – dedі ol.
Alaıda, sarapshy Tramptyń AQSh áskerіn Iranǵa kіrgіzbeıtіnіne senіmdі.
Ol eshqashan Iranǵa basyp kіrmeıdі. Bul – barlyq tarap úshіn apat bolar edі, – dep naqtylady ol.
Eýropa bul qaqtyǵysta mańyzdy emes – sarapshy
Kırkegaard Eýropanyń rólіne skeptıkalyq kózqaras bіldіrdі:
Eýropanyń bul máselede eshqandaı salmaǵy joq. Kóptegen eýropalyq lıderler AQSh pen Izraıldіń Irannyń ıadrolyq jáne zymyran baǵdarlamasyn talqandaǵanyna іshteı qýanyp otyr, – dedі ol.
Germanııadaǵy oppozıtsııa kóshbasshysy Frıdrıh Mertstіń: «Izraıl – Eýropa úshіn las jumysty atqaryp jatyr» degen sózіn eske salyp, bul pіkіrdіń shyndyqqa jaqyn ekenіn atap óttі.
Eýropa bul soǵysta bіrtutas pozıtsııa ustana almaıdy. Sondyqtan ol ózektі oıynshy bola almaıdy, – dep túıdі Kırkegaard.