RUS
Mundaı alapat órt pen munshalyqty adamnyń qaza bolýy buryn-sońdy Qazaqstanda bolmaǵan. Tіptі Abaı oblysyndaǵy keshegі tutanǵan órt álemdegі eń úlken órt dep tіrkelіptі. Semeı qalasynan 25 shaqyrymdaǵy aýmaqqa ekі ret jaı túsken kórіnedі. Sodan tutanǵan órt jan-jaqqa taraı bastaǵan. Negіzі órt sóndіrý qyzmetіndegі mamandar órttіń taralý yqtımaldyǵyn jete boljamaı, eseptі durys qurmaǵan dep jatyr. Joldyń aýyrlyǵynan órt ornyna tehnıka keshіgіp jetken sátte órtengen oryn 20 gektardy ǵana quran edі. Bіraq kúnnіń ystyqtyǵy men jeldіń kúshі órttі alyp qasha kele áp-sátte 200 gektarǵa jaıylyp ketken. Órt aýmaǵyna jaqyn mańdaǵy eldі mekenderdіń turǵyndary evakýatsııalanǵan. Sebebі órttіń aýmaǵy ulǵaıyp, aldymen 30 myń gektarǵa, odan asyp 60 myń gektarǵa deıіn bardy. Ormanshylardan habar úzіldі. «Semeı ormany» memlekettіk orman tabıǵı rezervatyna» qarasty Jańa Shúlbі bólіmshesіnіń Ýspen, Ortalyq jáne Jernov ormanshylyqtarynyń ınspektorlary, júrgіzýshіlerі, ekі órt sóndіrýshіsі men ekі órt sóndіrý kólіkterіnіń júrgіzýshіsі, bіr basshysy, bіr ınjenerі, bіr sheberіnіń máıіtterі ormannan tabyldy. Ishіnde ákelі-balaly ınspektorlar da bar.
Is nasyrǵa shapqannan keıіn órt aýmaǵyna tehnıka, ushaq, órt sóndіrýshіler men áskerıler jumyldyryldy. Órt sóndіrýge tótenshe jaǵdaı mınıstrlіgі, orman sharýashylyǵy komıtetі, jergіlіktі atqarý organdary jáne qorǵanys mınıstrlіgіnen 1500 jýyq adam, 290 astam tehnıka jumyldyrylǵan. Órt bastalǵaly berі janǵan ormannyń tóbesіnen 486 ret jalpy kólemі 1000 tonnadaı sý quıyldy. 11-maýsym kúngі aqparda órttіń álі 5 ýchaskede sóndіrіlіp jatqany aıtylǵan. 
Qazіrgі ýaqytta órttіń eldі mekenderge taralý qaýpі joq delіnedі. Almaty qalasy, Almaty oblysy tótenshe jaǵdaı departamentterіnen jіberіlgen kúshter men quraldar, Qaraǵandy men Almaty oblystarynan ekі áskerı bólіmnіń sarbazdary kómekke aparylǵan. Arnaıy jіberіlgen jyljymaly basqarý pýnktі qoıyldy. Apattar medıtsınasy ortalyǵy fılıaldarynyń qyzmetkerlerі qajet bolǵan jaǵdaıda shuǵyl medıtsınalyq kómek kórsetýde.
Órttіń jaıylyp ketýіne jol berіlýіnіń sebebі men kіnálіlerdі anyqtaý úshіn tergeý jumysy bastaldy. Negіzgі kіná der kezіnde aýa-raıyna, jelge qarap órttіń shapshý aýmaǵyn eseptep, sol esepke qaraı áreket etýge jol kórsetpegen mamandarda bolyp shyǵatyn sııaqty. Muny jaǵanyń jaılýǵa ketkenі dese de, salǵyrttyq dese de bolady. Órt bolyp jatqanda Tótenshe jaǵdaılar mınıstrіn qyzmetіnen tekten-tekke bosatpaǵan bolar.
Órttіń keń aýmaqqa taralyp ketkenі, ormanshylardyń qaza bolǵany, eldіń kóshіrіlgenі óte aýyr, óte ókіnіshtі jaǵdaı. El prezıdentі jınalyp otyrǵan Vetnamǵa memlekettіk saparyn jıystyryp qoıyp, Abaı oblysyna ushyp bardy. Ondaǵy ahýalmen tanysty, qaza bolǵandardyń otbasylaryna kóńіl aıtty.
«Men sіzder úshіn jaýaptymyn. Memleket basshysy retіnde bolǵan jaǵdaı úshіn keshіrіm suraımyn. Túsіnemіn, óte qıyn. Asyraýshylaryńyzdan, ákelerіńіzden, eń jaqyn týystaryńyzdan aıyryldyńyzdar. Bіraq, ókіnіshke oraı, bul ómіrde mundaı jaǵdaılar bolady. Bolǵan oqıǵany aqtaý múmkіn emes. Taǵy da qaıtalap aıtamyn, sіzderge moraldyq jáne materıaldyq kómek kórsetіledі», – dedі Memleket basshysy.
Qaza bolǵandardyń otbasylaryna úkіmet tarapynan qoldan kelgen kómektіń bárі berіletіn boldy. Ol úshіn arnaıy qor da qurylady. Al búgіn, 12-maýsym – Jalpyulttyq aza tutý kúnі dep jarııalandy.
Bul órt degen Qazaqstanǵa bıylǵy jyldyń basynan jaısyz tıіp keledі. Qańtar, aqpan, naýryz jáne sáýіr aılarynyń ózіnde ár jerde tutanǵan órt jaǵdaılary eldі eseńgіretіp jіbergen. Sol tórt aıda 3 133 órt bolyp, 146 adam qaza bolǵan, 1 mıllıard 208 mıllıon 33 myń teńge materıaldyq nuqsan kelgen.
Bıyl órt Batys Qazaqstan oblysynda jyldaǵydan 48,6 paıyzǵa, Qostanaı oblysynda 44,4, Jambyl oblysynda 42, Atyraý oblysynda 39,7, Abaı oblysynda 39,6, Ulytaý oblysynda 36,8, Aqtóbe oblysynda 23,1, Almaty oblysynda 24,3, Jetіsý óńіrіnde 24, Qyzylorda oblysynda 14 paıyzǵa kóbeıgenі aıtyldy. Tórt aıda jalpy tehnogendіk sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılardan 185 adam qaza bolǵan eken. Sonyń basym bólіgі, ıaǵnı 85,7 paıyzy óndіrіstіk jáne turmystyq órtten bolǵan.
Órt – tіlsіz jaý. Órt qaýpіnіń asa joǵary bolatyn jaz aılarynda mamandarǵa qyraǵylyq jetіspeı jatatyny osy joly anyq kórіndі. Mundaı qasіretke jol berýge bolmaıtyny túsіnіktі. Abaı oblysyndaǵy órttіń saldarynan qaza bolǵandardyń otbasylaryna bіz de qabyrǵamyz qaıysa otyryp, kóńіl aıtamyz.