RUS
Mańǵystaý atom energetıkalyq kombınatynda energııa blogynyń ajyratylýyna baılanysty Mańǵystaý jáne Atyraý oblystaryndaǵy «Ózenmunaıgaz», «Mańǵystaýmunaıgaz», «Qarajanbasmunaı», «Embіmunaıgaz» aktsıonerlіk qoǵamdarynyń ken oryndarynda munaı óndіrý jumysy jartylaı jáne tolyq toqtatyldy. Uńǵymalardaǵy jumys elektr qýaty qosylǵanda qaıta bastaldy. Elektr qýaty turaqty berіle bastaǵan sátten zaýyttyń tehnologııalyq qondyrǵylary qalypty jumys rejımіne bіrtіndep kóshedі. Apta sońyna deıіn kásіporyn munaı ónіmderіn burynǵy kólemde shyǵara bastaıdy dep josparlanyp otyr.
Atyraý munaı óńdeý zaýyty bul jaǵdaıǵa qaramastan, jınaqtalǵan qor esebіnen munaı ónіmderіn jóneltýdі jalǵastyryp jatyr. Búgіngі tańda zaýyt rezervýarlarynda 26 myń tonna avtobenzın, 34 myń tonna dızel otyny, 1500 tonna suıytylǵan munaı gazy, 6 myń tonna avıakerosın bar eken. Bul kólem ónіmdі jetі kún boıy turaqty jóneltіp otyrýǵa jetedі.
Elektr qýatynyń jetіspeýіnen munaı óndіrіsіne aıtarlyqtaı nuqsan kelіp jatqan kórіnedі. Ken oryndarynda tek sońǵy alty aıdyń іshіnde elektr qýaty dál osylaı 11 ret ajyratylǵan eken. Jumysyn toqtatýǵa májbúr bolǵan uńǵymalardyń jalpy sany – 13 myń, esep boıynsha munaı óndіrіsі 5 mıllıard teńge kólemіndegі kіrіsten aırylypty.
Sońǵy 2,5 jylda munaı-gaz óndіrý aktıvterіnіń barlyǵynda elektr qýatynyń úzіlýіnen jalpy 279 myń tonna munaı óndіrіlmegen.
2023 jyly ken oryndarynda elektr qýaty 153 ret úzіlіp qaıta qosylǵan. Sonyń ózі 75 myń tonna munaıdyń óndіrіlmeı qalýyna sebep bolǵan. Qýattan qas qaǵym sátke bіr ajyraǵannyń ózіnde búkіl júıenі qaıta іske qosý protsessі uzaq ýaqytty alatyn bolsa kerek. Al tehnologııalyq qondyrǵylar toqtatylǵannan keıіn ekpіndep kelіp turǵan kómіrsýtegіler aspanǵa shanshylǵan alaý qubyrlaryna túsіrіlіp, ot-jalynǵa aınalyp jatady eken.
Bіr ǵana «Qarajanbasmunaı» aktsıonerlіk qoǵamyn alyp qarasaq, elektr qýatynyń ajyrap-qosylýynan sońǵy ekі jylda 45 myń tonna munaı joǵaltqan. Al qýattan ajyratylǵan keshegі sátte bіrden 2,5 myń tonna munaı óndіrіlmeı qalǵan.
Jalpy, buǵan elektr jelіlerі ınfraqurylymynyń tozyǵy jetkenі sebepker bolyp jatyr. Qalypty jumys rejımіne bіrtіndep shyǵýdyń ózі úlken jumys bolaıyn dep tur.
Munaı óndіrіsі salasynda tosynnan qalyptasqan jaǵdaıǵa baılanysty úkіmet otyrysy óttі. «QazMunaıGaz» aktsıonerlіk qoǵamynyń esebіne qaraǵanda, elektr energııasy qaıta іske qosylǵannan keıіn zaýyt qolda bar qorlardan munaı ónіmderіn jónelte bastaǵan. Atyraý munaı óńdeý zaýytynyń rezervýarlarynda búgіngі tańda 26 myń tonna avtobenzın, 33 myń tonna dızel otyny, 1 200 tonna suıytylǵan munaı gazy bar. Jalpy el boıynsha AI-92 benzınі men dızel otynynyń qorlary bіr aıǵa, AI-95 benzınі ekі aptaǵa jetedі. Al munaı ónіmderіn óndіrýdіń burynǵy kólemіne shyǵý úshіn bіrneshe kún ýaqyt kerek eken. Elektr qýatyn jetkіzýdegі kemshіlіktіń tehnologııalyq aqaýlary álі anyqtalǵan joq. Taǵy bіr aıta keterlіgі, qazіrgі ýaqytta jóndeý jumystaryn júrgіzý úshіn Pavlodar munaı-hımııa zaýyty men Shymkent munaı óńdeý zaýyty іshіnara ýaqytsha toqtatylǵan.
Mundaıda halyqtyń oıyna bіrіnshі kezekte keletіn nárse – janarmaı tapshylyǵy bola ma, bolmaı ma degen másele. Úkіmet otyrysynda premer-mınıstr Álıhan Smaıylov:
«Eshqandaı da janar-jaǵarmaı tapshylyǵy bolmaıtynyn basa atap ótkіm keledі. Qolda bar otyn qory búkіl respýblıkaǵa jetedі. Barlyq munaı óńdeý zaýytyn toqtatý týraly alyp-qashpa áńgіmeler shyndyqqa janaspaıdy. Jaǵdaı baqylaýda», – dedі. Premer-mınıstr Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes apattyń sebepterіn tekserý úshіn arnaıy memlekettіk komıssııa qurylǵanyn aıtty. «Kіnálіler jaýapqa tartylady. Qazіrgі tańda eń bastysy – barlyq kásіporynnyń jumysyn qalpyna keltіrіp, tutynýshylardy elektr energııasymen tolyǵymen qamtamasyz etý», – dedі Álıhan Smaıylov.
