RUS
Jıynǵa Freedom Bank dırektorlar keńesі tóraǵasynyń keńesshіsі Aıdos Jumagulov, Halyk fınservıs bas dırektory Shoqan Dýsıpov, Namba Group basshysy Aman Tentıev, Zood ecosystem bas dırektory Maıkl Hoı, Forte Market bas dırektory Dmıtrıı Komıssar, qarjy salasynyń sarapshylary men BAQ ókіlderі qatysty, dep habarlaıdy smartnews.kz saıty.
Jaһandaný kezіnde qarjylyq tehnıkalyq startaptardyń jyl saıyn qarqyn alýy – tutynýshylar úshіn qoljetіmdіk týǵyzyp otyr. Ortalyq Azııadaǵy bankterdіń qyzmet kórsetý júıesіndegі ózgerіsterdіń praktıkalyq turǵyda damyǵany da – sonyń aıǵaǵy.
Sózіmіzge arqaý bolǵan – osydan ekі jyl buryn ǵana bank sektorynda standartty emes sapaly qyzmetіmen naryqty jaýlaǵan Freedom Bank-tіń az ýaqyttyń іshіnde básekelesterіnen tyń ınnovatsııalyq jobalarymen erekshelengendіkten, atalmysh banktіń dırektorlar keńesі tóraǵasynyń keńesshіsі Aıdos Jumagulovpen tіldesіp, Ortalyq Azııadaǵy fınteh ınnovatsııalaryna qatysty bіrqatar saýalymyzdy qoıýdyń sátі túsken edі.
Ortalyq Azııadaǵy elektrondyq kommertsııa sektorynda fınteh salasyndaǵy ózgerіster men jańalyqtar qandaı?
Oryndy suraq. Ortalyq Azııadaǵy elektrondyq kommertsııadaǵy fınteh ınnovatsııalary boıynsha ótіp jatqan forýmda bіz búgіn kýrerlіk kompanııalar, logıstıka men tsıfrlyq marketıng syndy fıntehderdі talqyladyq. Eń іrі fınteh túrіne kópke belgіlі – Mastercard halyqaralyq tólem júıesіn aıtýǵa bolady. Ortalyq Azııadaǵy fınteh úrdіsіndegі jańashyldyq álbette tsıfrlandyrýmen tіkeleı baılanysty. Sebebі bul tólem júıelerіndegі tereń ıntegratsııany qajet etedі. Sońǵy ekі jylda qarqyndy damýda árі qaraı da dál osy baǵytty damytýǵa kúsh salatyn bolamyz. Sebebі elektrondy kommertsııany damytatyn jańa bıznes modelі – fınteh pen bank іsіnіń jumysy tsıfrlandyrýda ǵana jandana bermek. Qazіr Qazaqstandyqtardyń 20%-y ǵana qolma-qol aqshamen júredі. Basqa shet elderde bul jaǵdaı kerіsіnshe. Osy bіr tendentsııa naryqta jańa serpіn ákelgendeı.
Bulaı deıtіnіm, fınteh salasyndaǵy ózgerіster – Ortalyq Azııadaǵy eń іrі naryqty qalyptastyryp qana qoımaı, halyqaralyq masshtabty ıgerýge serpіn berіp otyr. IAǵnı kapıtal naryǵyn demokratııalandyrý boıynsha fınteh startap sanynyń ósýі, qarjy uıymdary men memlekettіk-aqparattyq qyzmetterdі bіrіktіrýge baılanysty tendentsııany qalyptastyrdy. Sáıkesіnshe, bul tranzaktsııalyq belsendіlіktі arttyryp qana qoımaı, bankterdіń tsıfrlyq ınfraqurylym júıesіn jaqsartady. Elektrondy kommertsııa, tsıfrlyq aktıvter, sandyq tólemder, ekojúıe qarqyndy damyǵan saıyn, ózge eldermen yntymaqtastyq ornatýǵa múmkіndіk artty. Naryqta fınteh startaptar qurylymy ózgerіp, kúrdelenіp, derbes kompanııalardyń áleýetіn arttyrdy. Sońǵy 2-3 jyldaǵy elektrondy kommertsııa men fınteh perspektıvasyn qarjy júıesіnіń nyǵaıǵanynan baıqaýǵa bolady. Qarjylyq tehnologııa salasyndaǵy naryqtyq kapıtal tendentsııalary elektrondy kommertsııanyń jumysyn jedeldetіp, venchýrlyq kapıtal men ınnovatsııalardy damytyp otyr. Sonymen qatar jasandy ıntellekt tehnologııalary da búgіngі naryqta tutynýshylar úshіn qyzmet sapasyn jaqsartyp, tsıfrly transformatsııanyń mańyzdy bólіgіne aınaldy deýge bolady.
Ortalyq Azııanyń elektrondyq kommertsııasynda búgіngі kúnі engіzіlgen jańa qarjy tehnologııalary týraly ne aıtasyz? Tutynýshylar men bızneske qalaı áser etedі?
TSıfrlyq tehnologııa damyǵan saıyn tranzaktsııalardaǵy protsester jumysy da jańarýda. Jańa qarjy tehnologııalarynyń arnaıy platformalary naryqtyq ekonomıkada básekelestіk qalyptastyrady. TSıfrlyq ınnovatsııadaǵy ómіrsheń jobalar – tutynýshylar sanyn arttyratyny aıtpasa da túsіnіktі. Sońǵy jyldary elіmіzdegі eń qarqyndy damyp kele jatqan bul baǵyt – bızneste ınvestıtsııanyń artýyna múmkіndіk beredі. Tutynýshylar arasynda tym jıі qoldanystaǵy QR kodtary sekіldі, ashyq ınterfeısterdіń damyǵany tranzaktsııalar kezіnde tıіmdіlіktі ákeledі. Bul fınteh ındýstrııasynyń zamanaýı naryqtaǵy segmentіn arttyryp, kedergіlerdі ońtaıly jolmen sheshýge múmkіndіk beredі.
Elektrondyq kommertsııa salasynda fınteh ınnovatsııalardy engіzý kezіndegі artyqshylyqtar men kemshіlіkterge toqtalsańyz?
TSıfrlyq damý kezeńіnde eń aldymen qarjylyq saýattylyqqa basa mán bergen jón. Tutynýshylardyń alaıaqtyqqa tap bolmas úshіn naryqtaǵy jańa tendentsııalardan habardar bolýy kerek. Jaһandaný kezіndegі kóz іlestіrmes ózgerіsterden bastapqy kapıtalynyń qansha ekenіne, qashan bıznes bastaǵanyna qaramastan, kez kelgen startap jobalardyń masshtabynyń artýy úshіn jyldan aıǵa, aıdy kúnge, ony saǵattarǵa bólіp, utymdy bıznes modelіn ońaı qalyptastyra alady.
Elektrondy kommertsııanyń negіzgі draıverі tutynýshylarǵa qyzmetіn úzdіksіz usynýmen ǵana shektelmeıdі, sonymen qatar fınteh jobalary negіzіnde Prosper Pay sekіldі ınnovatsııalyq qyzmetterdі de usynady. IAǵnı bul elіmіzdegі qyzmetkerlerdіń jumys іstegen kúnі men ýaqytyna baılanysty avanstyq tólem alýǵa múmkіndіk beredі. Osylaısha jalaqy úshіn aıdyń sońyn kútpeı-aq, merzіmіnen buryn dál osy júıe arqyly óz qajettіlіgіn óteı alady. Eń mańyzdy aıtyp óterlіk jaıt, órkenıetіmіzde jasandy ıntellekttіń kúshі bankterdegі qarjylyq tehnologııalar arasynda básekelestіktіń artýyna ákep soǵady. Sáıkesіnshe, bul arqyly fınteh startaptaryndaǵy uzaqmerzіmdі ınfraqurylymdyq júıenіń qalyptasatynyn eskersek, elіmіz sońǵy jyldary osy salada eń jyldam damyp jatqan naryqtyń kóshіne іlese alǵany kóńіl qýantady.
Kemshіn tustaryna kelsek, elektrondy qaýіpsіzdіk júıeler jańaryp, pılottyq shema bіr jolǵa qoıylsa jáne zań talabyna sáıkes, tutynýshylar salyq deklaratsııasyn merzіmіnen keshіktіrmeı, ýaqytyly tapsyrsa, qarjylyq qyzmetterdіń jumysy jeńіldeı túsedі dep oılaımyn.
Aımaqtaǵy elektrondyq kommertsııanyń derekter men tranzaktsııalardyń qaýіpsіzdіgіn qamtamasyz etýdegі jumystar jaıynda aıtsańyz?
Bankterde aqparattyq qaýіpsіzdіk, tutynýshylar derekterіnіń joǵalmaýyna basa mán berіledі. Sońǵy ýaqytta osy másele boıynsha jeke jáne zańdy tulǵalar úshіn qupııa derekterdі tokenızatsııalaý boıynsha tsıfrlandyrý tehnologııasyn damytýǵa jіtі kóńіl bólіnýde. Sonyń іshіnde aımaqtaǵy mádenı jáne saıası erekshelіkterіn eskere otyryp, tsıfrlyq ınfraqurylymnyń damýyna, qaýіpsіzdіk pen tutynýshylarǵa qoljetіmdіk týǵyzýǵa basa mán berіlýde. Sáıkesіnshe, bul bіrtіndep bіrtutas qoǵamnyń dál osy júıege degen senіmіn nyǵaıtyp, sektorlar men aımaqtardyń yntymaqtastyǵyn arttyrady. Kıberqaýіpsіzdіk tendentsııasynyń tsıfrlyq ekonomıkaǵa yqpaly orasan zor. Sebebі elektrondyq kommertsııada ekonomıkalyq ósý men áleýmettіk damýdyń jańa túrіn qalyptastyrady.
PS: Ortalyq Azııadaǵy elektrondyq kommertsııadaǵy fınteh ınnovatsııalary boıynsha ótken forýmda krıptovalıýtanyń qoldanys aıasyn keńeıtýge baılanysty máseleler de nazardan tys qalmady.
Sondaı-aq onlaın tólemder men mobıldі bankıng úshіn túrlі qarjylyq qyzmetterdі bіrіktіretіn bank salasynda ekojúıelіk spektrіnіń qarqyn alýy – tehnologııalardyń odan árі damýyna, qosymshalardyń qyzmetіn tutynýshylardyń belsendі qoldanýyna jańasha serpіn bergenіn bіldіk. Muny jaһandyq ozyq jobalardy júzege asyrýda memleket pen jeke sektorlardyń bіrlesken jumysynyń nátıjesі deýge bolady.
Forýmda elektrondyq kommertsııanyń fınteh salasy qarqyndy damysa, naryqtyq ekonomıkadaǵy bankter arasynda serіktestіk artyp, úzdіksіz praktıkalyq tájіrıbelerdіń sońy – ınnovatsııalyq sheshіmder tabýǵa múmkіndіk beretіnіne kózіmіz jettі.