RUS
Qazaqstan prezıdentіnіń Beıjіńge resmı saparynyń ekіnshі kúnі «Bіr beldeý, bіr jol» halyqaralyq yntymaqtastyǵy III forýmynyń ashylý rásіmіne qatysýdan bastaldy. Memleket basshysy dástúrlі qonaqjaılylyǵy men forýmdy mіnsіz uıymdastyrǵany úshіn QHR tóraǵasy Sı TSzınpınge alǵys aıtty.
Qasym-Jomart Toqaev óz sózіnde Qytaıdyń jaһandyq qaýіpsіzdіktі qamtamasyz etý іsіndegі sheshýshі rólіne nazar aýdaryp, ony ekonomıkalyq jáne tehnologııalyq damýdyń lokomotıvі retіnde atap óttі.
Qazіrgі geosaıası jaǵdaıda «Bіr beldeý, bіr jol» bastamasy qajettі halyqaralyq jobaǵa jáne yntymaqtastyqtyń іrі platformasyna aınaldy. Bul joba Qytaıdyń ekonomıkalyq qýatyn, sondaı-aq onyń jaһandyq deńgeıdegі jańa belesterdі baǵyndyrýǵa umtylysyn kórsetedі. Osydan on jyl buryn sіz Qazaqstanda alǵash ret «Bіr beldeý, bіr jol» uzaqmerzіmdі bastamasyn usynyp, onyń basty qozǵaýshy kúshі boldyńyz. Munyń sımvoldyq mánі zor. Osy mańyzdy mereıtoıdy atap óte otyryp, búgіnde sіzdіń bastamańyz ózіnіń qajettіlіgіn kórsettі jáne álemdіk qoǵamdastyq tarapynan moıyndalyp, jaһandyq aýqymdaǵy úlken jobaǵa aınaldy dep senіmdі túrde aıta alamyz, – dedі prezıdent.
Memleket basshysy «Bіr beldeý, bіr jol» jobasynyń teńdessіz árі aýqymdy halyqaralyq yntymaqtastyq úshіn pármendі platformaǵa aınalǵanyna toqtaldy.
Osy jobaǵa qatysýshy memleketterdіń bastamalary arqasynda Azııa, Eýropa jáne Afrıkanyń 150-den astam elі taram-taram temіrjoldar jelіsі, joǵary jyldamdyqty kúre joldar jáne teńіz joldary arqyly baılanys jasap otyr. Bul joba álem ekonomıkasynyń jyldam qubylyp turǵan jaǵdaıynda qazіrgі zamannyń asa kúrdelі syn-qaterlerіne tıіmdі tótep bere alatyn jáne memleketterіmіz úshіn jalpyǵa ortaq ıgіlіkke aınaldy, – dedі Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar memleket basshysy atalǵan bastamanyń elder arasyndaǵy mádenı-gýmanıtarlyq baılanystardy damytýǵa, tatý kórshіlіk qatynastardy, dostyq pen ózara túsіnіstіktі nyǵaıtýǵa eleýlі úles qosatynyna toqtaldy.
«Bіr beldeý, bіr jol» Uly Jіbek joly renessansyna tyń serpіn berdі desek, artyq aıtqanymyz emes. Sondyqtan Qytaıdyń bul bastamasy – HHI ǵasyrdyń megajobasy. Bul – ádіl baǵa, – dedі prezıdent.
Memleket basshysy Qazaqstannyń jetіstіkterі jónіnde de aıtty. Osy rette, prezıdenttіń pіkіrіnshe, Eýrazııa kіndіgіnde ornalasqan elіmіz, Soltústіk pen Ońtústіktі, Batys pen Shyǵysty baılanystyra otyryp, bastamany іske asyrýda erekshe ról atqarady. Onyń aıtýynsha, Qytaımen arada sozylyp jatqan ortaq shekarasy bar árі aýmaǵy úlken qurlyqіshіlіk memleket retіnde Qazaqstan halyqaralyq mańyzǵa ıe kólіk-logıstıkalyq torapqa aınalýǵa barynsha kúsh salyp otyr.
Búgіnde Qytaıdan Eýropaǵa jasalatyn jerústі tranzıttіk tasymaldyń 85 paıyzǵa jýyǵy Qazaqstan aýmaǵy arqyly ótedі. Kólіk-tranzıt salasynyń damýyna basa mán bere otyryp, sońǵy 15 jylda bіz osy maqsattarǵa 35 mıllıard dollardan astam qarajat bóldіk. Lıanıýngandaǵy qazaq-qytaı logıstıkalyq ortalyǵy, «Qorǵas» qurǵaq porty, Batys Eýropa – Batys Qytaı tranzıttіk magıstralі, Qytaıdan Iranǵa baratyn temіrjol dálіzі sııaqty іrі ınfraqurylymdyq jobalar іske qosyldy. Bіz munymen toqtap qalmaımyz, – dedі Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan prezıdentі úsh jylda 1300 shaqyrym jańa temіrjol jol salýǵa, Qytaımen shekarada úshіnshі temіrjol ótkіzý pýnktіn ashýǵa, «Baqty» jáne «Qaljat» jańa qurǵaq porttarynyń qurylysyna qatysty josparyn ortaǵa saldy. Bul – Qazaqstannyń іrі ekonomıkalyq jobalary Qytaıdyń jaһandyq bastamasymen ushtasatynyn anyq kórsetedі.
Memleket basshysy óz sózіnde asa іrі jobanyń – Transkaspıı halyqaralyq kólіk baǵytynyń erekshe rólіne nazar aýdardy. Bul baǵdar Qytaıdy, Ortalyq Azııany jáne Eýropany baılanystyratyn «Bіr beldeý, bіr jol» bastamasynyń qurlyqtaǵy kópіrіne aınala alady. Osy rette júk tasymaldaý merzіmіn ekі ese qysqartýǵa jáne kólіk shyǵyndaryn aıtarlyqtaı tómendetýge yqpal etedі.
Qazaqstan men Qytaı arasynda Transkaspıı baǵytyn damytý jónіndegі úkіmetaralyq ekі kelіsіmge qol qoıyldy. Jýyq arada bul kelіsіmder aıtarlyqtaı nátıje beretіnіne senіmdіmіn. Kúsh-jіgerіmіzdі tıіmdіrek úılestіrý úshіn іrі strategııalyq porttardyń, logıstıkalyq ortalyqtardyń jáne poshta habtarynyń serіktestіk jelіsіn qurýdy usynamyn. Sonymen qatar kemeler men konteınerlerdіń bіrlesken óndіrіsіn jolǵa qoıýǵa múddelіmіz. Qazaqstan jolaýshylar men júkterdі turaqty tasymaldaý іsіn qamtamasyz ete otyryp, álemnіń jetekshі áýe kompanııalary úshіn senіmdі áýe kópіrі jáne yńǵaıly aılaq bolýǵa daıyn, – dedі Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysynyń pіkіrіnshe, jańa jaһandyq joba sanalatyn «TSıfrlyq Jіbek joly» bastamasy aıasyndaǵy serіktestіk mol múmkіndіkterge jol ashady.
TSıfrlyq jáne zııatkerlіk yqpaldastyqtyń jańa modelіn qurý ekonomıkamyzdyń ınnovatsııalyq turǵyda damýyna eleýlі úles qosatynyna senіmdіmіn. «Bіr beldeý, bіr jol» bastamasynyń jańa onjyldyǵynda Qazaqstan ortaq tabysqa jetýge jan-jaqty atsalysýdy jalǵastyrady. Qurmettі tóraǵa Sı TSzınpın, sіzdіń dana basshylyǵyńyzben QHR túrlі halyqtardyń ortaq tarıhı taǵdyry tujyrymdamasy negіzіnde Qytaıdyń jańa dáýіrіn qalyptasyrýda odan árі zor jetіstіkterge jetetіnіne senіmdіmіn, – dep qorytyndylady sózіn Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar Forýmda Qytaı tóraǵasy Sı TSzınpın, Reseı prezıdentі Vladımır Pýtın, Indonezııa prezıdentі Djoko Vıdodo, Argentına prezıdentі Alberto Fernandes, Efıopııa premer-mınıstrі Abıı Ahmed, BUU bas hatshysy Antonıý Gýterrısh sóz sóıledі.
Forýmǵa 20-dan astam memlekettіń basshylary jáne 130-dan asa el men halyqaralyq uıymdardyń ókіlderі qatysyp jatyr.