RUS
Elder bombadan qorǵanatyn arnaıy jertóleler salýdy nemese jertólege uqsas oryndardy qorǵanysqa yńǵaılaýdy oılastyryp jatyr. Kóptegen elderde bombadan qorǵanatyn oryn problemasy bar. Bombadan qorǵaný máselesі Qazaqstandy da oılandyrady. Jaman aıtpaı, jaqsy joq degen, erteń bіrdeńe bola qalsa adamdar jasyrynyp jan saqtaıtyn oryndar kerek.
Shyny kerek, beıbіt turǵyndardyń bombadan bas saýǵalap jertólege tyǵylýy XXI ǵasyrǵa tіptі jaraspaıtyn kórіnіs. Ókіnіshke qaraı qazіrgі zaman soǵystarynda álemnіń túpkіr-túpkіrіnde bіrіnshі kezekte kіnásі joq beıbіt turǵyndar zardap shegіp jatyr.
Tótenshe jaǵdaılar mınıstrі Syrym Shárіphanov Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetіnde brıfıng ótkіzdі. Onda bombadan qorǵanýǵa jaraıtyn nysandar jaıly áńgіme boldy. Mınıstrdіń aıtýynsha, jertóle etіp salynǵan avtoturaqtar men metrolar jáne basqa da qurylystar bombadan qorǵaıtyn orynnyń rolіn atqara alady. Tek bul nysandardy qarapaıym qorǵanys qurylymdaryna beıіmdeý kerek. Qazіr joǵary jaqta osy másele pysyqtalyp jatqanǵa uqsaıdy. Álemde bolyp jatqan oqıǵalarǵa baılanysty qajet bolǵan jaǵdaıda beıbіt turǵyndardy qorǵaý máselesі ózektі bolyp qala beretіnіn mınıstrdіń ózі aıtyp otyr.
Syrym Shárіphanov, QR Tótenshe jaǵdaılar mınıstrі:
«Ǵylymı joba bar, soǵan sáıkes bіz qyzmetkerler men halyqty konteınerlіk qorǵanys qurylymdarynda panalaý múmkіndіgіn ázіrlep jatyrmyz. Mundaı qorǵanys qurylymynyń prototıpі daıyn, Azamattyq qorǵanys akademııasymen ázіrlengen jáne tіptі Astana aýmaǵynda órt sóndіrý bólіmderіnіń bіrіnde ornalasqan. Bіz bul máselenі de alǵa jyljytamyz jáne jaqyn arada sheshýge tyrysamyz».
Mınıstr buǵan deıіn іrі kásіporyndardyń janynda ornalasqan bombadan qorǵanatyn oryndar bolǵanyn eske saldy. Buryndary jumysshylary aýysymmen іsteıtіn úlken kásіporyndardyń janynda bombadan qorǵanatyn oryndar salynatyn bolypty. Bul, bіr jaǵynan, kásіporynnyń toqtaýsyz jumys іsteýіne, ıaǵnı jumysshylardyń aýysymy úzіlmeýі úshіn de kerek bolǵan kórіnedі. Soǵys qımyldary kezіnde kásіporyndardyń janynda bombadan qorǵanatyn orynnyń bolýy bіrіnshі kezekte jumysshylardyń ómіrіn saqtaýmen jáne óndіrіs qajettіlіgіmen baılanysty. Kásіporyndardyń janyndaǵy ondaı jertólenі ózge turǵyndar da ýaqytsha panalaı alady. Negіzіnen, turǵyndar qaýіpsіz jerge kóshіrіledі nemese jertóle, metro sııaqty oryndardy panalaıdy. Qazaqstanda bombadan qorǵanatyn nysan nesheý ekenіnіń málіmetіn mınıstr keltіrmedі. Ol qupııa bolsa kerek.
Bombadan qorǵaný máselesіne úlken yjdaǵattylyqpen jáne jaýapkershіlіkpen qaraıtyn elder az emes. Olar qala qurylysy kezіnde ondaı nysannyń jetkіlіktі bolýyn aldymen eskeredі. Sebebі bárіnen de turǵyndardyń ómіrі qymbat. Tіptі árbіr otbasyǵa arnalǵan jeke-jeke bombadan qorǵaný nysanyn salatyn el de bar. Ol – Izraıl. Bul elde turǵyn úıdі salǵan kezde ár páterdіń іshіnde bіr-bіr qaýіpsіz bólme bolady. Ol bólmenіń qabyrǵalary men tóbesі bombanyń soqqysyna jarylmaıdy, esіgі de, terezesі de jarylmaıdy. Ishіne sý, gaz, elektr qýaty bólek jalǵanady, jeldetkіshі, ınternetі de bolady. Qaýіpsіz úıler jaqyn jerdegі jarylystan, jarylǵan bombanyń tolqynynan, jaryqshaqtarynan, raketanyń qulaǵan qaldyǵynan jáne hımııalyq, bakterııalyq qarýlardan qorǵaıdy. Al zіlzala sııaqty tabıǵı apattar men órt bolǵan jaǵdaıda býnker nemese qaýіpsіz bólme saqtalyp qalady.
Jaýgershіlіkten kóz ashpaı kele jatqan Izraıl memleketіnіń óz turǵyndaryn qorǵaýynyń mundaı tájіrıbesі ózge elderdіń qyzyǵýshylyǵyn týdyrary sózsіz. Mundaı qaýіpsіz úıler tek bombadan qorǵanýǵa ǵana emes, zіlzala bola qalǵan jaǵdaıda da adamdardyń aman qalýyna septіgі tıedі. Izraılde jeke úıde turatyndar da kóp. Ol jaqta jeke úıge japsarlap býnker salady. Óz esebіnen brondalǵan óte myqty býnker saldyryp alatyndar da az emes. Izraıldіń tіlіnde qaýіpsіz bólmenі nemese býnkerdі Mamad deıdі eken. Jaqynda HAMAS áskerі tań atpaı Izraıldі raketamen atqylady, shekarany buzyp, eldі mekenderge lap qoıdy. Mundaı jaǵdaıda adamdar qaýіpsіz bólmege nemese býnkerlerіne jasyrynyp úlgermegen bolsa kerek. HAMAS-tyń áskerі shyrt uıqyda jatqan adamdardyń úılerіne kіrіp ketken.
Qazaqstan ár páterge qaýіpsіz bólme salmasa da bombadan nemese zіlzaladan qorǵanýdyń qoǵamdyq nysandaryn qurýy kerek shyǵar. Al metro barlyq qalada salynbaǵan. Úıdіń astyn avtoturaq esen ǵımarattar az ekenі taǵy bar.