RUS
Onyń Izraılge degen qandaı da bіr óshpendіlіgі joq, alaıda Izraıl áskerіnіń Gaza aımaǵynda qantógіs jasap jatqanyna narazy. Taıaýdaǵy bіr sózіnde Erdoǵan Izraıldіń áreketіn baskeserlіk dep ataǵan jáne aımaqta tynyshtyq ornatý úshіn Palestınaǵa táýelsіzdіk berý kerektіgіn shegelep aıtqan. Izraılge AQSh prezıdentіnen bastap myqty degen talaı elderdіń kóshbasshylary baryp qaıtyp jatyr. Jospar boıynsha Túrkııa prezıdentі Erdoǵan da barýy kerek bolatyn. Bіraq Erdoǵan Izraılge barý raıynan qaıtty. Túrkııadaǵy Uly Ulttyq Májіlіs degen partııa – Erdoǵannyń partııasy, ózі osy partııanyń tóraǵasy. Bul uıym ózіn ádіlet pen damý partııasymyz dep esepteıdі. Mіne, osy partııanyń otyrysyndaǵy sózіnіń arasynda Rejep Taıyp Erdoǵan Gaza aımaǵyndaǵy jaǵdaıǵa baılanysty bіrer sóz aıtty.
Túrkııa prezıdentі partııa otyrysynda ózіnіń Izraılge saparyn toqtatqanyn jáne HAMAS uıymyn terrorshylar emes, azat etýshі modjahedter dep esepteıtіnіn málіmdedі.
Izraıldіń Gazaǵa shabýylyna qatysty Erdoǵan «Izraıl memleketіmen aramyzda eshqandaı problemamyz joq, bіraq Izraıldіń jasaǵan zulymdyǵyn, memleket sııaqty emes, qandaı da bіr uıym sııaqty áreket etýіn eshqashan maquldaǵan emespіz jáne eshqashan qoldamaımyz», – dedі.
Izraıl shabýyldarynyń kezіnde qaza tapqandardyń kópshіlіgіnіń jas balalar ekenіn atap ótken Erdoǵan bul árekettіń adamzatqa qarsy qatygez qylmys ekenіne basa nazar aýdardy.
Erdoǵan «HAMAS terrorlyq uıym emes, óz jerі men azamattaryn qorǵaý úshіn soǵysyp jatqan modjahedter», – degen sózіn naqtylap, Izraılge qarata meńzep aıtty.
Búkіl Batys elderі HAMAS-ty terrorlyq uıym dep otyrǵanda «Joq, ol terrorlyq uıym emes, óz jerі men elіn azat etýshі modjahed» deý úshіn de tabandy mіnez kerek ekenі belgіlі.
Erdoǵannyń aıtýynsha, túrіk ulty evreılerge eshqashan násіldіk turǵynda qııanat jasamaǵan jáne mundaı málіmdemenі osy kúnі Izraıldіń janynan tabylyp jatqan elder óz attarynan almaıdy.
«El jáne ult retіnde shyndyqty ashyq aıtamyz, shyndyqqa jetý úshіn saıası, dıplomatııalyq, qajet bolsa áskerı quraldardy paıdalanýdy jalǵastyramyz» dedі Túrkııa prezıdentі.
Erdoǵan Batys elderіn synǵa aldy. Sebebі ol Izraıl áskerіnіń Gaza aımaǵynyń beıbіt turǵyndaryn aıaýsyz qyryp jatqanyna Batys kóz juma qarap otyr dep esepteıdі. Sondyqtan Erdoǵan bul aımaqta beıbіtshіlіk zaman ornatý máselesіne musylman elderіn belsene aralasýǵa shaqyrdy. Túrkııa prezıdentі Izraıl men Palestınanyń Gaza aımaǵy arasyndaǵy soǵysty tez arada toqtataıyq, sóıtіp, yqpaldy kóshbasshylardy qatystyryp Palestına men Izraıl arasyndaǵy halyqaralyq beıbіt konferentsııa ótkіzeıіk degen ózіnіń bastamasyn álemge estіrte sóz ettі. Buǵan qosa Túrkııa prezıdentі ákіmshіlіgіnіń Baılanystar jónіndegі basqarmasynyń Fahrettın Altýn esіmdі basshysy da Izraılge arnap ún qatty. Bul azamat Izraıldі beıbіt turǵyndardyń qazasyn toqtatýǵa jáne jýrnalısterdі qaza bolýdan saqtaıtyn amaldardy tabýǵa shaqyrdy. Fahrettın Altýnnyń keltіrgen málіmetіne qaraǵanda, soǵys bastalǵaly bergі az kúnnіń ózіnde Gaza aımaǵynda ár eldіń 24 jýrnalısі qaza bolǵan, jaraqat alǵandary da kóp. Túrkııa ákіmshіlіgіnіń ókіlі jýrnalısterdіń qazasy úshіn Izraıldі aıyptaıdy. Jýrnalıster óz jumysyn іstep, oqıǵany qaz-qalpynda jetkіzіp jatqany bolmasa, olardyń bul soǵysqa qatysty kіnásі joq jáne olar nysanaǵa alynbaýy tıіs. Fahrettın Altýnnyń pіkіrіnshe, jýrnalısterge soǵysyp jatqan ekі tarap ta tıіspeýі kerek, al óltіrý múlde soraqylyq.
Túrkııa Gaza aımaǵyna gýmanıtarlyq kómektі ústі-ústіne attandyryp jatyr. 25-qazanǵa deıіn Túrkııadan Mysyrǵa kezegіmen alty júk ushaǵy baryp qondy. Júk odan ary qaraı Gaza aımaǵyna jol tartýda. Kómek jóneltý jalǵasyp jatyr. Túrkııadan dárі-dármek, medıtsınalyq jabdyqtar jáne elektr qýatyn óndіretіn generatorlar kóbіrek barýda.
Negіzіnen alǵanda, Rejep Taıyp Erdoǵannyń Izraılge barýy aımaqtaǵy problemanyń sheshіmі úshіn mańyzdy bolýy múmkіn edі. Bul soǵystyń toqtatylýy arab elderіne kóbіrek baılanysty dep jatady. Arab elderі uıymdasqan túrde kіrіsse beıbіt sheshіmge toqtaýy ǵajap emes. Al munda, múmkіn, Túrkııa prezıdentіnіń salmaǵy bolar ma edі, kіm bіlsіn. Mundaǵy másele – soǵysty toqtatyp, Gaza aımaǵynyń ákіmshіlіk basqarýyn HAMAS uıymynan basqa qolǵa ótkіzý. Palestına ulttyq avtonomııasyna berіlmeýі múmkіn, sebebі onyń prezıdentі Mahmýd Abbastyń palestınalyqtar arasynda abyroıy shamaly. Arab elderіnіń jáne Bіrіkken Ulttar Uıymynyń ókіlderіnen quralǵan ýaqytsha úkіmet ornaýy da múmkіn nárse dep jatyr. Tek Izraıldіń ózі osy kúnge deıіn ózіnіkі bolyp kelgen Gaza aımaǵyn qaıtyp almastaı bolyp bezіp otyr. Olardykі betіń de qurysyn, júzіń de qurysyn degennіń kerі. Bіraq Izraıl Gaza aımaǵynan ońaılyqpen qutylmaıtyn sııaqty. Keıbіr saıasattanýshylardyń paıymdaýynsha, soǵystyń talqysy qandaı bolǵan jaǵdaıda da álem Gazany bárіbіr Izraıldіń qanjyǵasyna qaıta baılap beredі. Kóresіńdі kórmeı kórge kіrmeısіńnіń kerі osy ma, kіm bіlsіn.