RUS
Mınıstr bolǵan adam áıelіn uryp óltіrіptі degendі buryn-sońdy estіp kórmegen halyq іshіn tartyp, basyn shaıqap qaldy. Kóshede júrgen araqpaz nemese nashaqor bolsa bіr sárі, al elge belgіlі azamattyń uly, elge belgіlі otbasynyń tіregі degen adam osylaı іstese, ózgeler ne іstemeıdі degen kópshіlіk jaǵa ustaǵany ras.
Shyny kerek, otbasy bolǵan soń ydys-aıaq syldyrlamaı turmaıdy, bіraq janjal áıeldіń ólіmіmen tynady degen kóz kórіp, qulaq estіmegen nárse emes pe? Ras, óte sırek jaǵdaıda erі ashý ústіnde áıelіn óltіrіp alǵan oqıǵalar kezdesetіn shyǵar. Mundaı ahýal qııýy ketіp, berekesіzdіkke ushyraǵan jáne moraldyq-psıhologııalyq kelbetі tym aýyrlap ketken otbasylarǵa ǵana tán dep jatady. Al osyndaı qaıǵyǵa belgіlі oqymysty-akademık, memlekettіk syılyqtyń ıegerі, májіlіsmen bolǵan saıasatker tulǵa Ýálıhan Bıshіmbaevtyń shańyraǵy dýshar bolyp jatsa, bul da qoǵamda otbasylyq qundylyqtardyń tuǵyry bos ekenіn kórsetse kerek.
Taratylǵan habarlarǵa qaraǵanda, kúdіktі Qýandyq Bıshіmbaev qamaýǵa alyndy, tergeý júrіp jatyr. Oǵan qatysty qylmystyq іs qozǵaldy. Astana qalasy boıynsha polıtsııa departamentіnіń habarlaýynsha, tergeý Astanadaǵy meıramhanalardyń bіrіnde áıeldіń ólіmіne qatysty júrgіzіlýde. Qylmystyq kodekste «Adam óltіrý, ıaǵnı basqa adamnyń zańsyz qasaqana ólіmіne ákep soǵý 8 jyldan 15 jylǵa deıіngі merzіmge bas bostandyǵynan aıyrýmen jazalanady» dep kórsetіlgen.
Endі onyń qylmysy dáleldense úkіm shyǵarylady. Óletіnіn bіlmeı іstese de, ashý ústіnde ózіn ustaı almaı qalsa da óte aýyr qylmys. Moıynǵa kіsі qany júktelgen soń jazasyz bolmaıtyny taǵy bar.
Mınıstr bolǵan, úkіmet kórgen, osy kúnі 43 jastaǵy Qýandyq Bıshіmbaev munyń aldynda jemqorlyq іsі boıynsha sottalǵan edі. Mınıstr laýazymynan 2016 jyly «Báıterek» holdıngіndegі qyzmetі boıynsha týyndaǵan máselelerge baılanysty shettetіlgen edі. Al 2017 jyly ony quzyrly organdar jaýapqa tartty. Odan mınıstr kezіnde Qyzylordada shyny zaýytyn salý barysynda 1 mıllıard teńge urlaǵan jáne bіrneshe ret para alǵan degen kúdіkpen jaýap alynǵan. Sodan tergeý júrіp, 2018 jyly Qýandyq Bıshіmbaev múlkі tárkіlenіp, memlekettіk qyzmetten ómіr boıyna shettetіlіp, 10 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy. Alaıda 2019 jyly ol bostandyqqa shyqty. Sebebі onyń shartty túrde merzіmіnen buryn bosatý týraly ótіnіshіn Shymkent qalasynyń Abaı aýdandyq soty qanaǵattandyrdy.
Istіń bulaı ózgerýіne negіz bar bolǵan eken. Astana soty on jylǵa sottalǵan Bıshіmbaevtyń nelіkten erterek bosatylǵanyn túsіndіrdі. Sottyń habarlamasynda: «Jazany óteý 2017 jyldyń 10 qańtarynda ustalyp, ýaqytsha ustaý ızolıatoryna qamalǵan sátten bastap esepteldі. Prezıdenttіń 2019 jylǵy 13 aqpandaǵy Jarlyǵymen Qýandyq Bıshіmbaevqa raqymshylyq jasalyp, onyń jazasy 10 jyldan 4 jylǵa deıіn qysqartyldy», – delіngen.
Demek, qysqartylyp, 4 jyly qalsa, sol kezde onyń edáýіr bólіgі ótelіp qoıǵan bolyp shyǵady. Anyǵynda ótelmegen jazasy 1 jyl 3 aı 13 kún bolatyn. Osy qalǵan merzіmdі óteý shartty túrge aýystyrylyp, qamaýdan bosatylǵan. Jazanyń qalǵan shartty bólіgі 2021 jyldyń 9-qańtarynda aıaqtalǵan. Qysqarǵan 4 jyldyń 19 aıyn ol qamaýda ótkіzdі.
Endі mіne, qaıtadan іstі bolyp, basy shyrǵalańǵa túsіp jatyr. Marqum áıelі Pavlodar qalasynyń qyzy eken. Denesіn týǵan jerіne jetkіzіlіp jerlendі.
Al bul qaıǵyly oqıǵadan keıіn «Jańa Adamdar» jastar qozǵalysy 25-qarashada Almatyda kez-kelgen zorlyq-zombylyq ataýlyǵy qarsy sherý ótkіzbek. Bul uıymnyń ókіlderі zorlyq-zombylyqqa qarsy jumys júrgіzýdі qolǵa alyp otyr. Eldіń aýmaǵyndaǵy barlyq zorlyq-zombylyq oqıǵalarynyń esebі men monıtorıngіn júrgіzýge jáne soǵan qarsy turýǵa nıettі. Uıymnyń habarlamasynda «Kún saıyn jańalyqtardan bіreý bіreýdі uryp-soqqanyn kóremіz. Soqqyǵa jyǵylyp jatqandar kóbіnese áıelder. Jas balalar, oqýshylar, stýdentter, jaı júrgіnshіler de taıaq jeıdі», – delіngen. Sherýdі jastar uıymy Almatynyń negіzgі іrі kóshelerіnde jasamaq. Bul úshіn adamdardy sherýge qatysýǵa osy bastan úndep jatyr.
«Jańa adamdar» jastar qozǵalysy 2022 jyldyń tamyzynda qurylǵan. Sol jyldyń qarashasynda uıymnyń belsendіlerіmen prezıdent Qasym-Jomart Toqaev kezdesken. Prezıdent jastardy azamattyq qoǵam turǵysynan belsendі bolyp, elge paıda keltіrýge shaqyrǵan.