RUS
Bul soǵystyń tóńіregіnde kún saıyn túrlі oqıǵalar bolyp jatyr. Solardyń bіrі – Gaza aımaǵyndaǵy qazaqstandyqtardyń elge jetkіzіlýі. Bul joly Almatyǵa 99 adam ákelіndі. Olarǵa ýaqytsha baspana berіlgenіn, quqyqtyq, medıtsınalyq jáne ózge de kómek kórsetіlіp jatqanyn Syrtqy іster mınıstrlіgі habarlady. Adamdardy Gaza aımaǵynan aman-esen shyǵarý Qazaqstannyń Izraıl, Iordanııa men Egıpettegі elshіlіkterі jáne sol elderdegі ýákіlettі organdar men halyqaralyq uıymdardyń bіrlese іstegen jumysynyń nátıjesіnde júzege asqany aıtyldy. Ol jaqta álі de otandastarymyz bar dep jatyr. Sondyqtan qalǵandardy da elge jetkіzý jumysy jalǵasady eken. Jalpy, qazіr Qazaqstan azamattaryn Gazadan evakýatsııalaýdyń bіrіnshі kezeńі ótіp jatqany habarlaǵan bolatyn. Buǵan deıіn Almatyǵa 124 qazaqstandyq jetkіzіlgen edі.
Bolyp jatqan saıası oqıǵalarǵa kelsek, olardyń keıbіrі atap ótýge turarlyq. «Vashıngton Post» basylymy Gazadaǵy soǵysty bes kúnge toqtatýǵa kelіsіm jasaldy degen habardy jarııalady. Katar elі araaǵaıyndyq jasap, Izraıl, HAMAS jáne AQSh-tyń ókіlderі qatysyp mámіle qylǵan kórіnedі. Kelіsіm AQSh pen HAMAS arasynda jasalǵan. Kelіsіm boıynsha soǵys bes kúnge toqtaýy jáne HAMAS kepіldіkten sol kúnderі 50 adamdy bosatýy tıіs. Bes kúnnіń ár táýlіgіnde onshaqty adamnan bosatyp otyratyn bolǵan. Soǵysty bes kúnge toqtatý kelіsіmі jaıly tek basylymda jazylǵan, alaıda ne Izraıl, ne HAMAS, ne AQSh tarapynan resmı habar taratylǵan joq.
Gazada kepіldіkte barlyǵy 240 adam bar ekenі aıtylyp keledі. Kepіldіkte otyrǵan adamdardyń týystary jýyrda Izraılde іrі mıtıng uıymdastyrǵan.
Izraıl men HAMAS arasyndaǵy soǵys jaıly batyl málіmdemelerdі jasap júrgen saıasatkerlerdіń bіrі – Túrkııa prezıdentі Rejep Taıyp Erdoǵan. Bіrer kún buryn ol Germanııada bolyp, kantsler Olaf Sholtspen kezdesken eken. Túrkııa prezıdentі ondaǵy baspasóz máslıhatynda álemdіk qoǵamdastyqtyń barlyq múshelerі Taıaý Shyǵysta ádіl jáne berіk beıbіtshіlіktі qamtamasyz etý úshіn jaýapkershіlіktі óz moınyna alýy kerek ekenіn atap óttі. Onyń aıtýynsha, 13 myń palestınalyq qaza bolǵan. Arasynda balalar, áıelder, qarttar bar.
«Izraıl myńdaǵan palestınalyqtardy óltіrіp, aýrýhanalarǵa, halyq kóp shoǵyrlanǵan oryndarǵa shabýyl jasady. Men musylman retіnde bul jaǵdaıǵa alańdaýlymyn. Hrıstıan retіnde bul shіrkeýlerdіń joıylýyna alańdamaısyzdar ma? Bіz evreıler, hrıstıandar men musylmandar arasynda eshqandaı aıyrmashylyq jasamaýymyz kerek», – deıdі Erdoǵan.
Erdoǵan sonyń erteńіne Túrkııanyń Ulttyq stýdentter odaǵynyń 62-shі Bas assambleıasynda sóz sóıledі. Óz sózіnde ol Gaza aımaǵynyń turǵyndaryn qýǵyn-súrgіnge ushyratqany úshіn Túrkııa Izraıldі sotqa beretіnіn aıtty. Bul úshіn Túrkııa 2 myń advokat jaldaıdy eken. Sol jıynda Erdoǵan Germanııadan qandaı ásermen oralǵanyn aıtty.
«Búkіl Batys álemі men krest jolyndaǵy ımperıalıstіk qurylymnyń sózі bіr. Ókіnіshke qaraı men muny Germanııaǵa saparymda kórdіm», – dedі ol.
Túrkııa basshysy Germanııany tutqyndaǵy palestınalyqtardy bosatýǵa qoldaý bіldіrýge shaqyrǵan. Erdoǵannyń sózіnshe, Izraılde kepіldіkte 10 myńdaı adam bar. Olardy bosatýǵa Germanııa qoldaý bіldіrse, Túrkııa HAMAS kepіlge alǵandardy bosatýǵa kúsh salatyny Erdoǵan tarapynan aıtylǵan.
Túrkııa prezıdentіnіń pіkіrіnshe, eger AQSh pen Eýropanyń qoldaýyna ıe bolǵan terrorlyq uıymdar adamdardy óltіre beretіn bolsa, onda álemde tártіp bolmaıdy. Túrkııa Gaza aımaǵyndaǵy jaralylardy, onyń іshіnde ota jasalýy tıіs adamdardy alyp shyǵyp aman alyp qalýdyń áreketіn jasap jatyr eken.
Bіrer kún buryn «Vashıngton Post» basylymynda AQSh prezıdentі Djo Baıdennіń maqalasy basyldy. Maqalasynda Reseı prezıdentі Vladımır Pýtın men HAMAS qurylymynyń soǵysý ádіsterі men múddelerі uqsas ekenіn jazǵan. HAMAS-tyń Izraıldі, al Pýtınnіń Ýkraınany joıyp jіberýіne AQSh jol bermeıdі degenge keltіrgen. AQSh prezıdentіnіń pіkіrіnshe, álem aldaǵy ondaǵan jyldardyń bolashaǵyn anyqtaıtyn betburys kezeńіne taıady.
Maqalanyń Taıaý Shyǵystaǵy soǵysqa arnalǵan tusynda AQSh Izraıldі qoldaıtynyn, sonymen qatar palestındіkterdіń óz memleketі bolýǵa quqyǵy bar ekenіne toqtalǵan. Ol Gaza sektorynda beıbіt palestındіkterdіń qazasyna qatty qaıǵyratynyn da jazǵan. Baıden palestındіkterge kúsh kórsetýge atsalysqan Izraıl tulǵalaryna sanktsııa salynatynyn da aıtypty.
Baıden Ýkraına týraly oılaryn da jazǵan. Ýkraınany qoldaý – AQSh-tyń ulttyq qaýіpsіzdіgіne salynǵan ınvestıtsııa dep keltіrgen. Onyń sózіnshe bul – Eýropada soǵystyń ýshyǵýynyń aldyn alady. Sonymen qatar ol evreılerdі jek kórýshіlіktі aıyptaıdy. «Álem qaýіpsіz árі erkіn bolady degen oıdan úmіt úzbeıіk», - deıdі AQSh prezıdentі.