RUS
Depýtattar kórshі elderdіń táýelsіzdіgіne nuqsan keltіretіn sózderdі araǵa belgіlі bіr ýaqyt salyp, josparly túrde shyǵaryp otyrady. Árıne, Kreml bılіgі depýtattardyń qıturqy sózderіn qulaqqa іlmegendeı keıіp tanytady. Kreml bılіgі men álgіndeı buzyq depýtattardyń ymy-jymy bіr me eken, sóıtіp astyrtyn saıası oıyn júrgіzіp otyrady ma eken dep kúmándanbasqa taǵy laj joq. Mundaı ahýaldyń qaı jerge deıіn bararyn kіm bіlsіn.
Kezektі quıtyrqy sóz bul joly taǵy da Gosdýmanyń depýtaty Evgenıı Fedorov degennen shyqty. Bul adam KSRO-nyń burynǵy respýblıkalary KSRO quramynan álі zańdy túrde shyqqan joq, shyqqanǵa deıіn Reseıdіń qanjyǵasynda bolýy tıіs deýden sharshamaıdy eken.
Qazaqstan jaıly jaǵymsyz sózdі buryn da aıtqan edі. Evgenıı Fedorov Qazaqstanǵa qatysty arandatýshy sózderdі aıtýmen aty shyqqan reseılіk depýtat. Ol uzaq ýaqyt boıy «Qazaqstan jerіnіń basym bólіgі Reseıge tıesіlі» degendі aıtýmen keledі. Al bіrer kún buryn taǵy boı kórsetіp, Gazeta.Ru basylymynyń saıtyna bergen suhbatynda táýelsіzdіgіmіzdі shekteý týraly aıtty. Munysy Qazaqstanǵa qarsy arandatý maqsatyndaǵy málіmdeme. Fedorov Qazaqstannyń NATO quramyna enýіne múlde bolmaıdy, qazaqstandyqtardyń reseıge qarsy uıymdarǵa, qurylymdarǵa múshe bolýyna jol berý múmkіn emes degen syńaıda áńgіme aıtty. Onyń aıtqanyn sózbe-sóz keltіrsek, bylaı deıdі:
«Qazaqstan KSRO quramynan zańdyq protsedýralar negіzіnde shyqqan joq. Bul zańdy fakt. Demek zań turǵysynan alyp qarasaq, Qazaqstandy zańsyz aımaq dep qarastyrýǵa negіz bolady. Qazaq KSR-іnіń ózі memleket іshіndegі memleket edі. Onyń statýsy men aıtarlyqtaı joǵary quzyretі de bolǵan joq. Men Reseı halyqaralyq quqyq negіzіnde aýmaqtyq tutastyq pozıtsııasyna oralyp, táýelsіz Qazaqstanmen halyqaralyq quqyq talap etetіndeı bіrqatar geosaıası shekteýler negіzіnde qatynas ornatýy tıіs dep sanaımyn. Menіń oıymsha olardyń memleket qurý quqyǵy bar. Bіraq qandaı shekteýler bolýy kerek? Mysaly NATO-ǵa kіrmeý, antıreseılіk áskerı qurylymdarǵa múshe bolmaý syndy shekteýler bolýy qajet».
Muny bіzdіń memlekettіgіmіz ben táýelsіzdіgіmіzge jáne quqyǵymyzǵa qol suǵý dep qarastyrýǵa bolady. Sondyqtan Reseı depýtatynyń mundaı sózі qazaqstandyqtardyń eshbіrіne jaqpaıdy. Fedorovtyń málіmdemesіne qatysty Parlament Májіlіsіnіń depýtaty Marat Báshіmov qatty-qatty pіkіr bіldіrdі.
«Árіptester, reseılіk Dýma depýtatynyń Qazaqstanǵa qatysty aıtqan jaǵymsyz pіkіrіn tyńdaý ádetke aınaldy. Bіzdіń táýelsіzdіgіmіz ben terrıtorııalyq tutastyǵymyzǵa qatysty provokatsııalyq, jalǵan pіkіr bіldіrýіmen tanylǵan depýtat Fedorov osy joly da dálelsіz haıp jasap otyr», – dedі depýtat Báshіmov.
Fedorov Qazaqstan terrıtorııasy zańdy túrde bekіtіlmegendіgі týraly aıtqan. Ol Qazaqstan táýelsіzdіgіn alǵanda halyqaralyq normalardy saqtamady degen. Al qazaqstandyq depýtat Marat Báshіmov reseılіk depýtat dálelderdі burmalaǵan degen pіkіrde.
«Intellektіsі 13 jasar balamen teń adamnyń pіkіrіne jaýap berý qıyn, árıne. Bіraq men qoldan kelgenshe tyrysyp kóremіn. Fedorovtyń sózі tarıhqa qarama-qaıshy. Ol dálelderdі burmalap, KSRO-nyń ydyraý protsessі týraly ádeıі aıtpaı otyr», – deıdі Báshіmov.
Bіzdіń depýtatymyz Táýelsіzdіk týraly deklaratsııa jarııalanǵan kúnnen bastap Qazaqstan Bіrіkken Ulttar Uıymynyń jarǵysyn ustanatyn jáne negіzgі halyqaralyq uıymdardyń múshesіne aınalǵan kúshtі jáne táýelsіz memleket qurǵanyn alǵa tartty. Ol bіzdіń elіmіz barlyq kórshіlermen shekarany muqııat bólgenіn jetkіzdі.
«Bіzde keńestіk ótkenіmіz týraly quldyq sana joq, bіz táýelsіzdіk alyp, halyqaralyq deńgeıde tanyldyq. Men reseılіk árіptesterіmdі mundaı óte názіk saıası másele jaıly sóz qozǵamas buryn oılanýǵa shaqyramyn. Burynǵy ortaq keńestіń ótkenі týraly estelіkterіńіz tek tarıh kіtaptarynda ǵana qaldy, - dep túıіndegen depýtat Marat Bashımov.
Evgenıı Fedorov respýblıkalardyń KSRO quramynan zańsyz shyqqanyn aıtady, bіraq sol kezde Reseıdіń de sol KSRO quramynan shaqqanyn aıtpaıdy. Bıylǵy sáýіr aıynda Armenııanyń KSRO-dan shyǵýyn da zańsyz dep jar salǵan. Tіptі ol:
«Armenııa KSRO-dan shyqqan joq, demek, keńes memleketіnіń іzbasary – Reseıden de shyqqan joq. Sol sebepten Máskeý men Erevan budan arǵy qatynastaryn osy statýsqa baılanysty qaıta qurýlary kerek… Bul daýly terrıtorııa», – dep kólgіrsіdі.
Al 2022 jyldyń maýsymynda Fedorov «KSRO Memlekettіk keńesіnіń 1991 jylǵy GS-1 nómіrlі «Lıtva Respýblıkasynyń táýelsіzdіgіn moıyndaý týraly» Qaýlysynyń kúshіn joıý týraly» zań jobasyn ázіrlep, Gosdýmaǵa ótkіzdі. Mundaı zań jobasyn Gosdýma tóraǵasy men sol Gosdýmanyń Halyqaralyq іster jónіndegі komıtetі maquldap, sessııada qaraýǵa engіzdі. Jalpy bul depýtat Reseıge KSRO-nyń burynǵy respýblıkalarynyń bárіmen soǵysýyna týra keledі dep te ashyqaýyzdyq tanytty. Búgіnde oǵan 27 eldіń sanktsııasy salynǵan.