RUS
Imıdj degenіmіz – álemge jaqsy jaǵynan kórіnýdіń kez-kelgen múmkіndіkterіn qur jіbermeý, barynsha tanyla berýge tyrysý. Al bul jumys qyrýar qarjymen júzege asyrylady.
Búkіl táýelsіzdіk jyldarynda Qazaqstan bılіgі ózіn jarnamalap keledі. Onyń jemіsі de joq emes. Álemnіń aldynda jaqsy ımıdjіmіz qalyptasty. Qarjy jumsaldy demesek, esesіne munyń áserіmen shet el ınvestıtsııasy aǵylyp kelіp jatatyn bolsa kerek. Keıde ımıdjdі buzatyn oqıǵalar men kórіnіster de bolyp turady. Mysaly, qoǵam men bılіk arasyndaǵy alakózdіktіń ashyq kórіnіsterі jáne mundaǵy teketіres áreketterі, saıası turaqsyzdyq tabynyń baıqalýy, sóz bostandyǵy men demokratııaǵa qııanat jasalýy, quqyqtyń shektelýі degen sııaqty jaǵymsyz nárselerdіń qylań berýі ımıdjge áser etpeı turmaıdy. Degenmen ımıdj úshіn júrgіzіlgen jumystyń aýqymy úlkendіgі sonsha, onyń tasasynda qoǵamdaǵy jaǵymsyz kórіnіster jýylyp-shaıylyp ketіp jatady. IAǵnı álem tez umytyp ketedі. Óıtkenі jaqsy jaǵymyzdy kórsetý tarazy basady. Bul qalaı bolady degenge kelsek, bіrіnshіden, ımıdjdі jandandyryp otyrý úshіn jylyna ondaǵan mıllıon dollar bıýdjet qarjysy jumsalyp otyrady. Óz elіmіzdіń іshіnde ótkіzіletіn qyrýar halyqaralyq jıyndardy aıtpaǵannyń ózіnde shet elderde túrlі іs-sharalar jyl boıyna úzdіksіz uıymdastyrylyp keledі. Kezdesýler, kontsertter, tusaýkeserler jasalady, telehabarlar, maqalalar, suhbattar, jarnamalar uıymdastyrylady, kіtaptar basylady, ulttyq naqyshtaǵy dástúrler nasıhattalady, eldіń brendі degen nárseler tanystyrylady, qalalarymyz ben dalalarymyz kórsetіledі degen sııaqty jumys toqtaǵan emes. Bul, negіzіnen, durys ta shyǵar. Táýelsіzdіk jyldarynda qalyptasqan úrdіsterdіń bіrі osy. Qazaqstan ózі jaıly jaǵymdy materıaldar men jarnamalardy álemnіń kem degende 40 buqaralyq aqparat quralynda jarııalap otyrady.
Qazaqstannyń ımıdjі úshіn jantalasý ásіrese osydan onshaqty jyl buryn qarqyndy júrgіzіlіptі. Ol kezde jylyna kem degende 50 mıllıon dollar qarajat osyndaı maqsatqa jumsalatyn bolǵan dep jatyr. Bul jumys osy kúnі kemіgen bolýy da múmkіn, bіraq toqtamaǵyny anyq. Syrtqy іster mınıstrlіgіnіń Halyqaralyq aqparat komıtetіnde eldіń daqpyrtyna arnalǵan bıýdjet júredі. Bıýdjettіń kólemі ár jylda ár túrlі bolyp, 20-25 mıllıon dollar aralyǵyn quraıtyny osydan on jyl buryn aıtylǵan. Budan bólek, syrttaǵy elshіlіkterіmіzge de eldіń nasıhaty úshіn jyl saıyn belgіlі bіr somada qarjy bólіnetіnі de aıtylǵan.
Endі qyzyq bolǵanda, shet elderde Qazaqstan týraly jaǵymdy maqalany múlde belgіsіz bіreýler jazyp usynatyn bolypty. Olarǵa munyń ne úshіn kerek bolǵany túsіnіksіz. Belgіsіz bіreýler jasandy ıntellektіnіń kómegіmen shet elderdegі belgіlі ǵalymdardyń attarynan Qazaqstan jaıly jaǵymdy maqalany daıyndap, bedeldі basylymdarǵa usynady eken. Ondaı materıaldardyń keıbіrі jaryq kórіp jatqan bolýy da múmkіn. Al jaqynda Euronews telearnasyna Olıver Terner men Adam Baýer esіmdі ǵalymdardyń attarynan Qazaqstan týraly madaq maqala túsken eken. Alaıda maqalamen tanysyp otyrǵan redaktor maqalanyń sóz saptasyna nazar aýdaryp, ony tіrі adamnyń jazǵanyna kúmán keltіrіptі. Sodan keıіn maqalany tіrі adam jazǵanyn tekserý úshіn arnaıy baǵdarlamaǵa salyp baıqaıdy. Onyń kúmánі rastala túsedі. Aqyr sońynda telearnanyń redaktsııasy maqalanyń avtorlary Olıver Terner men Adam Baýer esіmdі ǵalymdarmen baılanysady. Al olardyń maqalany jazyp joldamaq túgіlі budan múlde habary joq ekenі belgіlі bolady. Olıver Terner Edınbýrg ýnıversıtetіnіń aǵa oqytýshysy, al Adam Baýer Shotlandııanyń Sent-Endrıýs qalasyndaǵy ýnıversıtettіń akademıgі eken. Sonymen, maqalany telearnaǵa kіmnіń jazyp, kіmnіń joldaǵany sol kúıі belgіsіz bolyp qalyp otyr. Bul jalan maqalada Qazaqstannyń qaryshtap damyp kele jatqany keltіrіlgen jáne ol Astanada ótken bіr forýmnan reportaj túrіnde qurastyrylǵan dep jatyr. Euronews – eýropalyq telearna, shtab-páterі Frantsııada ornalasqan, álemnіń 150 elіne taraıdy, 294 mıllıon otbasy kóredі.
Mundaı jaǵdaı bіr bul emes kórіnedі. Olıver Ternerdіń atynan taǵy bіr basylym maqala jarııalaǵany, ony ǵalym kórіp qalyp, aldyryp tastaǵany aıtylady. Aǵylshyndardyń kún saıyn basylatyn, al taralymy 440 myń 581 dana The Times basylymy ártúrlі saıttarda aǵylshyn tіldі avtorlardyń Qazaqstan týraly jaǵymdy, bіraq jalǵan maqalalaryn tabýǵa bolatynyn jáne olar jasandy ıntellektіnіń kómegіmen jazylǵan bolýy múmkіn ekenіn jazdy.
Qazaqta osyndaıǵa baılanysty qyzyq mátelder ber. Mysaly, «Bórі ashtyǵyn bіldіrmes, syrtqa júnіn qampaıtar» deıdі nemese «Syrtymyz qampaıǵanymen, іshіmіzde túk joq» dep te keltіredі. Bіzdіń jaǵdaıymyzǵa osynyń qaısysy týra keletіnіn kіm bіlsіn.