RUS
Smart News basylymynyń habarlaýynsha, Mańǵystaý oblysy munaıly Jetіbaı óńіrіndegі ereýіl bіr aıdan berі jalǵasyp keledі. Ereýіl nege toqtamaı kele jatyr? Jergіlіktі bılіk ókіlderі men kompanııa basshylary qandaı sheshіmge keldі? Narazylardyń talaby oryndala ma? Suraqtardyń jaýabyn tarqatý úshіn Smart News tіlshіsі ereýіldіń tolyq hronıkasyn usynýdy jón kórdі.
Jaǵdaı 2023 jyldyń naýryzynda bastaý alǵan. Júzden astam turǵyn 27 naýryzdan bastap ereýіlge shyqty. Keıіn 29 naýryz kúnі keshke Mańǵystaý oblysy Jetіbaı kentіnde jumys talap etіp turǵan turǵyndar ashtyq jarııalady. Olar «Bіzdіń talabymyz – Jetіbaıdaǵy jіgіtterdі 100 paıyz jumyspen qamtý. Jyldyq kelіsіmshartpen emes, zeınetke shyqqanǵa deıіn jumyspen qamtamasyz etsіn» degen talap qoıdy. Turǵyndardyń bul talabyna aımaq bılіgі túsіnіkteme bermedі.
sýret: vıdeodan alynǵan kadr
Ereýіl sáýіrge deıіn jalǵasty. Dalaǵa qonǵan jurt talabyna qatysty Qaraqııa aýdandyq ákіmdіgі «450 myń teńge aılyǵy bar jumys usynǵanmen, olar bas tartty» degen málіmdeme jasaǵan. Turǵyndar bul málіmdemenіń jalǵan ekenіn aıtyp, kelіsіm shartpen berіletіn ýaqytsha jumys emes, turaqty jumys berýіn talap ettі.
sýret: vıdeodan alynǵan kadr
Sáýіrdіń 2-sі kúnі narazylar aımaq bılіgіmen kelіssózge kelgenіn aıtyp, ereýіldі toqtatty. Bіraq araǵa ýaqyt salyp qarasha aıynda turǵyndar qaıta ereýіlge shyqty. Belgіlі bolǵandaı, kóktemnen berі jumys máselesі múlde sheshіlmegen. Olar talabyn Astanaǵa jetkіzý úshіn jolǵa shyqqanda, olardy Aqtóbe oblysynyń polıtsııasy Qandyaǵash qalasynda ustaǵan. Keıіnnen narazylar Qandyaǵashta ustalǵandardy bosatýdy talap ettі.
sýret: vıdeodan alynǵan kadr
Ereýіl jeltoqsan aıynda údeıіp, narazylar qatary da, talap ta kóbeıe tústі. 11 jeltoqsan kúnі Jetіbaı óńіrіndegі bіrneshe jumysshy eńbek jaǵdaıyn jaqsartýdy talap etіp, ereýіlge shyqty. Olar talabyn aıtyp, vıdeoúndeý jasaǵanmen, eshkіmnіń nazaryn aýdarta almady.
13 jeltoqsan kúnі 500-den astam West Oil kompanııasynyń jumysshylary depýtattarǵa úndeý joldap, ózіn «QazMunaıGaz» qaramaǵyna qaıtarýdy, eńbekaqy tóleýdіń bіryńǵaı júıesіn engіzýdі jáne jumysshylarǵa tıesіlі barlyq tehnıkany jańartyp berýdі talap ettі.
sýret: vıdeodan alynǵan kadr
15 jeltoqsan kúnі Jetіbaı jáne Munaıshy aýylynyń turǵyndary prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa jáne ózge de jaýapty mamandarǵa úndeý joldady. Aýyl halqy jumysshylardyń zańdy talaptaryn qoldaıtynyn jetkіzdі. Bіraq qarsy tarap talaptarǵa oń jaýap bermese de, narazylyqqa shyqqan 19 adamdy jumystan shyǵardy. «QazMunaıGaz» ben energetıka mınıstrlіgі munaıshylar talabyn «negіzsіz» dep, olardy taraýǵa shaqyrdy. Narazylar taramaǵan soń, 17 jeltoqsan kúnі Jetіbaıda kúzet kúsheıіp, arnaıy jasaq keldі.
18 jeltoqsan kúnі jumysshylar kompanııanyń nazaryn aýdartý úshіn bіrneshe vıdeoúndeý jasaǵanmen, kompanııa «zańsyz aktsııaǵa» nazar aýdara qoımady.
sýret: vıdeodan alynǵan kadr
20 jeltoqsanda jumysshylar ereýіlіne baılanysty Qylmystyq kodekstіń 402-baby («Sot zańsyz dep tanyǵan ereýіlge qatysýdy jalǵastyrýǵa arandatatyn áreketter») boıynsha qylmystyq іs qozǵaldy.
Iske qatysty Qaraqııa aýdanynyń prokýrory Amanjol Aıtýǵanov úndeý jasady.
– Zańsyz ereýіl ornynda aǵash úı, shatyr qurý, beıneúndeý jasaý jáne basqa da qurylǵylardy tabystaý nemese járdemdesý áreketterі joǵaryda atalǵan bappen saralanatynyn eskertemіn, – dedі prokýror óz úndeýіnde.
Jańa jyl kelse de, ereýіl toqtamady. 1 qańtar kúnі West oil jumysshylary Astanaǵa ókіlderіn jіbergenіn, bіraq bılіk olardy elemeı otyrǵanyn aıtty.
– Aıtarǵa sózіmіz taýsyldy. Bіzdі sottady, jetі adamdy jumystan shyǵardy. Bіz jaıly ártúrlі jalǵan aqparat taratty. Ujym atynan ókіlderіmіzdі Astana qalasyna jіbergenbіz. Alaıda sol ókіlderіmіzben qolynda bılіgі bar úkіmet basshylary kezdesýge qulyqsyz. Álıhan Smaıylov, el taǵdyryn qolyńyzǵa ustap otyryp únsіz qalýyńyz sіzge syn. Qaıda bіzdіń «jańa Qazaqstan»? Qaıda bіzdіń «estýshі úkіmet»? Qaıda bіzdіń mandat alarda jan berіsіp, jaǵa jyrtysyp saılanǵan depýtattar? Ádіl sheshіm shyqqansha, zańdy ereýіlіmіzdі toqtatpaımyz, – dedі ereýіldegі munaıshylar.
Munyń aldynda West oil qyzmetkerlerі sharasy taýsylǵanyn, sol sebeptі Astanaǵa baratynyn aıtqan. Al 8 qańtarda West Oil jumysshylary prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa taǵy úndeý joldap, máselelerіn sheshіp berýdі talap ettі.
– Talabymyz oryndalǵansha ereýіldі toqtatpaımyz, – dedі.
Al Prezıdent tarapynan jaýap bolmady.
sýret: vıdeodan alynǵan kadr
Jumysshylar tarapyna qysym kóbeıdі. Tıіsіnshe narazy jumysshylar sany artty. Qansha qysym kórse de ereýіldі toqtatqan joq. 10 qańtar kúnі ereýіlshіler qataryna «Velıkaıa stena Burǵylaý» atty qytaılyq kompanııanyń jumysshylary da qosyldy. Olardyń talaby - qyzmettegі teńsіzdіk haqynda boldy. Olar kásіbı tájіrıbesі tómen qytaılyq jumysshylar kóbeıgenіn aıtyp, jalaqy alýda tepe-teńdіk joǵyn basa aıtty. Sondyqtan olar kompanııaǵa tekserý júrgіzý keregіn aıtyp shaǵymdandy.
11 jeltoqsan — ereýіl bastalsa, 11 qańtar kúnі ereýіldіń bastalǵanyna 1 aı toldy. Narazylar úkіmet basshysynyń ereýіl ornyna kelýіn talap etkenmen, premer-mınıstr Álıhan Smaıylov Jetіbaıǵa barǵan joq.
12 qańtar kúnі ereýіlge shyqqan narazy toptyń qatary ulǵaıdy. Olardyń jalpy sany «BÁSE» arnasynyń málіmetіnshe, shamamen 700-ge jýyqtaǵan. Al 13 qańtar kúnі Munaıspetssnab kompanııasynyń 300-den astam jumysshylar ereýіlge shyqqany týraly vıdeoúndeý jasady. Olardyń basty talaby - jalaqyny joǵarylatý, odan bólek medıtsınalyq qyzmet men eńbek shartynyń qyzmetterі jaqsarýyn surady. Sondaı-aq olar óz vıdeoúndeýіnde «bılіk ókіlderі olarǵa jappaı qysym kórsetіp, provokatsııaǵa shaqyryp otyrǵanyn» aıtty.
Ázіrge úkіmet men narazylar tarapynan Jetіbaıdaǵy ereýіldіń basty túıtkіlіn sheshý úshіn naqty kelіssózder jasala qoımady. Tek qana jumysshylardyń talaby qoıylǵan bul ereýіl «zańsyz aktsııa» dep tanylǵany belgіlі. Al narazylar munymen kelіspeıdі.