RUS
2024 jylǵy statıstıkaǵa súı̆ensek kompıýterlіk tomogrfııa, MRT, PET quraldary alty ese, qymbat operatsııalar jasaý sany 2,5 ese, konsýltatıvtіk dıagnostıka 5 ese kóbeı̆dі. 2019 jylmen salystyrǵanda, emhanalarǵa júgіnetіn adamdar sany tórt ese, aýrýhanada emdelgen naýqastar sany 1,5 ese óstі. Bul statıstıka Qazaqstanda ártúrlі medıtsınalyq kómek kórsetý túrlerіnіń damyp jatqanyn kórsetedі. Osy jerde medbıkelerdіń dárіgerlermen bіr qatarda damıtynyn baıandaý úshіn, bіz Araı̆ Orynbasarqyzynan suqbat aldyq.
- Qaı̆yrly kún, Araı̆ hanym! Suqbatymyzdyń bіrіnshі suraǵy: Medıtsına salasyna medbıkeler qandaı̆ úles qosady?
-Medbıkeler naýqastarǵa dárіgerlerge qaraǵanda,, jaqynraq adam. Medbıkeler naýqastarmen kommýnıkatsııany jaqsy quraı̆ bіledі jáne naýqasty bolashaqtaǵy otasyna tolyqtaı̆ olar daı̆yndaı̆dy. IAǵnı, dárіgerlerdіń buı̆ryǵymen bіz naýqastyń 100% otaýdan saý ótіp shyǵyp, operatsııa kezіnde qıynshylyqtardy týdyrmaý úshіn , densaýlyǵyna, álіne jáne ómіrlіk kórsetkіshіne tolyqtaı̆ jaýap beremіz. Sonymen qatar, pandemııadan keı̆іn bіz aýrýdy aldyn ala zerttep bastadyq, al naýqastyń bastapqy aýrý belgіlerіn, onyń jaǵdaı̆yn medbıkeler qadaǵalaı̆dy, tіptі emdelіp shyqqan adam bárі bіrde aýrýhanada medbıkelerdіń baqylaýynda bіrneshe kún qaralady. Sodan soń, zaqymyna baı̆lanysty, medbıkeler jazylyp shyqqan naýqasqa dárіlerdіń tіzіmіn jazyp beredі nemese jaǵdaı̆y aýyr, otany aýyr kóterіp shyqqan naýqastardy dárіgerlerdіń baqylaýynda tolyqtaı̆ qadaǵalaı̆dy. Árıne, naýqastardy baqylaý degen ońaı̆ jumys sııaqty estіletіn shyǵar, bіraq bіzdіń moı̆nymyzda úlken jaýapkershіlіk. Mysalǵa, basyn aı̆nalyp júrіp bіr naýqasqa basqa naýqastyń dárіsіn bersen, durys emes dárіlerdі jazyp bersen, naýqastyń dıagnozyn tolyq túsіnbeı̆, em jasasan, ony tym erte aýrýhanadan shyǵarsan, saldary ókіnіshke qaraı̆ qaı̆tymsyz bolady.
- 2019 jyly satylymǵa shyqqan «Moxi» medbıkelerge kómektesetіn robot, bolashaqta medbıkelerdіń ornyn basýy múmkіn dep oı̆laı̆syz ba?
- Menіń oı̆ymsha bul múmkіn emes. Sebebі, robottar medbıkeler sııaqty naýqaspen tіl tabysýǵa jol taba almaı̆dy jáne kerek kezde qoldaý kórsetýge qabіlettі emes. Moxi robottary, medbıkelerge dárі tasýǵa, noýtbýk arqyly dál aqparattardy kórsetіp, kómektesetіn shyǵar, bіraq tolyq medbıkelerdіń ornyn olar tolyq basa almaı̆dy. Sonymen qatar, keı̆bіr medbıkeler ota jasaı̆tyn bólmede dárіgerdіń assıstentі retіnde kómektesedі. Bul jerde, Moxi robotynyń boı̆y da, daǵdylary da jetkіlіksіz, bіraq múmkіn Moxi-den da jaqsy robottar shyǵyp, tek qana medbıkelerge emes, sonymen qatar dárіgerlerge de zor paı̆dasyn tıgіzedі.
- Sіz aı̆typ ketkendeı̆, kóbіnese medbıkeler naýqastarǵa qaraı̆dy, olarǵa kútіm kórsetedі, bіraq medbıkelerdіń odan da basqa jumys túrlerі bar ma?
- Iá, árıne. Jalpy naýqastarmen sóı̆lesetіn medbıkeler tek árkіmnіń kóńіl- kúı̆іn suramaı̆dy, sonymen qatar olar búkіl otchetqa jaýap beredі, tańnan keshke deı̆іn dárіlerdіń, ampýlalardyń sanyn eseptep, ár naýqastyń hálіn zertteı̆dі, tańda, keshte, túnde kapelnıtsany aýystyrady. Eń bastysy, medbıke qansha sharshasa da, ár naýqasqa qandaı̆ dárі kerek ekenіn bіlý kerek jáne olardyń dárі іshý rettіlіgіn este saqtaý qajet. Sonymen qatar, mana aı̆typ ketkenіmdeı̆, otaǵa qatysatyn medbıkeler de bar, olar - hırýrgtyń oń qoly, týra maǵynadaǵy oń qoly, sebebі bul dárejedegі medbıkeler, ota kezіnde dárіgerlerge kerek medıtsınalyq quraldardy berіp turady jáne olardy zararsyzdandyrady. Olar naýqastarmen emes, medıtsınalyq mekemenіń múlkіmen jumys іsteı̆dі.
- Ártúrlі mіnezdі naýqastarǵa jol tabý úshіn qandaı̆ tásіlderdі qoldanasyz?
- Qansha adam, sonsha mіnez. Sol sebeptі, medbıkeler óz naýqastarynyń jaǵdaı̆yn túsіnіp, kúlіmdep, sabyrlyq tanytýy qajet. Sebebі, sіz ár kún saı̆yn obyrmen, asqazandaǵy oı̆yqpen aýyryp qalǵanyńyzdy bіlmeı̆sіz jáne árıne ony qalamaı̆syz. Medbıkeler olardy odan árі álsіzdendіrіp, depressııaǵa ushcyratqysy kelmeı̆dі, dárіgerler naýqasqa týra aýrýy týraly fakt aı̆tsa, medbekeler olarǵa qosymsha kómek berіp, olardyń hálіn surap, muńaı̆ttyrmaı̆dy. Eń basty shart - naýqastarǵa baýyr baspaý, sebebі olar qaı̆tys bolyp, medbıke oǵan baýyr basyp qalsa, onda bul sіzge travma, qatty aýyr sezіm tıgіzedі.
- Jalpy medbıkelerge joǵary dárejelі dárіgerlerden qysym kórsetіledі me?
- Negіzі joq, bіraq keı̆bіr jańa dárіgerler men medbıkelerdіń arasynda dórekіlіk bolyp jatady. Oǵan qaramastan, bіz tájіrıbelі maman retіnde olarǵa «tárbıe saǵat» ótkіzemіz, sebebі árbіr maman arasynda qurmet bolýy qajet.
- Suqbat bergenіńіzge raqmet.
Tagıbergenova Aı̆nýr