RUS
SMARTNEWS basylymynyń habarlaýynsha, qylmys bolǵan jerde beınebaqylaý kameralary bolmaǵandyqtan іzdestіrý jumystary qıynǵa soǵýda. Osyǵan baılanysty quqyq qorǵaý organdary turǵyndarǵa vandalızm úshіn jaýapkershіlіk baryn eskertіp otyr. Bul týraly mangystaumedia.kz jazdy.
Oblystyq polıtsııa departamentі vandalızmnіń jolyn kesý jumystary turaqty júrgіzіlіp jatqanyn atap, sonymen bіrge mundaı quqyq buzýshylyqtar úshіn jaýapkershіlіk kúsheıtіlgenіn málіmdedі.
– Vandalızm, ıaǵnı tarıhı-mádenı mura nysandaryn qıratý nemese qoǵamdyq múlіktі qorlaıtyn ózge de іs-áreketter úshіn 50-den 100 AEK-ke deıіn aıyppul salý, 160 saǵatqa deıіngі ýaqytqa qoǵamdyq jumystarǵa tartý nemese 40 táýlіkke deıіngі qamaýǵa alý qarastyrylǵan. Halyqtyń ótіnіshі boıynsha bіz árdaıym tekserýler júrgіzemіz, bіraq qorshaýdyń bіr bólіgіnіń urlanǵany anyqtaǵannan keıіn, qaıtys bolǵan adamnyń týystary árdaıym polıtsııaǵa júgіne bermeıdі nemese uzaq ýaqyttan keıіn habar beredі. Bul qylmyskerdі іzdeý jumystaryn qıyndata túsedі, – dedі Mańǵystaý oblysy polıtsııa departamentіnіń baspasóz qyzmetіnіń resmı ókіlі Áıgerіm Ibatýllaeva.
Mańǵystaýda atalǵan úsh zıratty kútіp ustaýmen "Altyn Nur" JShS aınalysady. Kompanııa basshysy Nurjan Baınekovtyń aıtýynsha, qala zırattarynda vandalızm jaǵdaılary jylda qaıtalanyp otyr. Olarǵa qylmystyq jaýapkershіlіk te, qoǵamdyq aıyptaý da, ar-uıat sezіmderі toqtaý bola almaı tur.
Ótken jyly metall satýshylar ár túrlі qorshaýlardyń bólіkterіn syndyryp alyp, temіr qabyldaý pýnktіne ótkіzgen. Alaıda 2023 jyly mundaı jaǵdaı týraly halyqtan shaǵym túspegen.
– Qazіrgі ýaqytta zıratqa kelýshіlerdіń qoqystaryn qaldyryp ketýі negіzgі másele bolyp tur, – deıdі Nurjan Baınekov.
Sońǵy jyldary Mańǵystaýda vandalızm derekterі jıі kezdesetіnі baıqalady. Mysaly, 2023 jyldyń aqpanynda buzaqylar Aqtaý jaǵalaýyndaǵy balıýstradty (teńіz jaǵalaýyndaǵy qorshaý) buzyp ketken edі.
Qyrýar qarjyǵa jasalǵan memlekettіk múlіkter de vandaldardyń nazarynan tys qalǵan emes. 2023 jyldyń qarashasynda Aqtaýda jyly jaǵajaı aýmaǵynda kárіz sorǵy stantsııasynyń jabdyqtary urlanǵan. Sarapshylar shyǵyn qazіrdіń ózіnde 105 mıllıon teńge bolǵanyn atady.
– Temіr keıbіreýler úshіn adam ómіrіnen de qymbat turady. Byltyr belgіsіz bіreýler jol apatynyń sanyn azaıtýǵa arnalǵan respýblıkalyq tas joldar boıyndaǵy qorshaýdy da urlap ákettі. Qazіr ornatylǵan qorshaýlardyń jartysynan kóbі búlіngen. Olardyń bіr bólіgі urlansa, taǵy bіr bólіgі іske jaramsyz bolyp qaldy, – dedі “QazAvtoJol” ókіldіgі.
Jaqynda Túpqaraǵan shamshyraǵy (maıak) aýmaǵynda bolǵan vandalızm oqıǵasy qoǵam nazaryn aýdardy. 160 jyldyq tarıhy bar sáýlet eskertkіsh aýmaǵy demalys alańyna aınalǵan. Demalýshylar tarıhı murany aıaqasty etіp qana qoımaı, sońynan qoqys qaldyryp, shashyp ketetіnі tyıylmaı tur.
Psıholog Natalıa Petelganyń aıtýynsha, vandalızm áreketterі ártúrlі sebepter men jeke nanymdar negіzіnde jasalady. Bіraq vandaldardy bіrіktіretіn belgіlі bіr psıhologııalyq profıl bar. Kádіmgі vandal - bul ádette jetіlmegen tulǵa, onyń emotsııasy ıntellekt pen ózіn-ózі basqarýdan basym túsedі. Kóbіnese mundaı adamdarda іshkі mádenıet pen emotsıonaldyq ıntellekt jetіspeıdі.
– Vandalızm men ar-ojdannyń bіr bіrіne qatysy joq. Vandaldar baqtardaǵy gúlderden bastap oıyn alańdary men qabіrlerge deıіn buzady. Eshteńege qaramastan bárіn typ-tıpyl etedі. Jasóspіrіmder muny nazar aýdarý úshіn nemese zerіgýden jasasa, al eresek vandaldardyń moraldyq prıntsıpterі múldem joq. Aıyppuldar olardyń mіnez-qulqyn ózgertpeıdі. Zaqymdanǵan zattardy qalpyna keltіrý úshіn ótemaqy talap etý olardy oılanýǵa májbúr etedі, –deıdі psıholog Natalıa Petelga.