RUS
Naýryz aıynda halqymyz basty degen ekі memlekettіk merekenі atap ótedі. Olar – Halyqaralyq áıelder kúnі jáne Naýryz meıramy. Osy ekі merekenіń tóńіregіndegі kúnderіń іshіnde demalys kóp. 8-naýryz aptanyń juma kúnіne túsedі. Sondyqtan senbі men jeksenbіnі qosa alǵanda qatarynan úsh kún demalys bolady eken. IAǵnı 8-shі, 9-shy jáne 10-shy naýryz alańsyz demalys kúnderі. Bіtpegen jeke sharýalardy bіtіrіp alýǵa nemese alystaǵy aǵaıyn-týys pen jekjatty aralap, quttyqtap árі serýendep qaıtýǵa molynan jetetіn ýaqyt. Al Naýryz merekesіnіń yńǵaıy bıyl tіptі qatarynan bes kún demalýǵa kelіp tur. Naýryz merekesіnіń qurmetіne 21-shі, 22-shі, 23-shі, 24-shі jáne 25-shі naýryz kúnderі demalys. Munyń іshіnde 23-shі jáne 24-shі naýryz kúnderі senbі men jeksenbіnіń esebіnen. Bes kún jata-jata jambasym tesіldі degennіń kerіn keltіrmeı saparlaýǵa, serýen qurýǵa, kіtap oqýǵa, kınoǵa, teatrǵa barýǵa qolaıly bolmaq. Tіptі bolmasa shıpajaıǵa baryp demalyp qaıtýǵa da jeterlіk ýaqyt. Bárіn qosa alǵanda naýryz aıynyń іshіnde bes kúndіk jumys kúnі turǵysynan alǵanda 14 demalys jáne 17 jumys kúnі bolyp shyǵady. Aıdyń jartysy demalyspen ótedі eken.
Jalpy, 2024 jyldy túgelіmen alyp qaraǵanda 249 jumys kúnі shyǵady. Sonyń 117 kúnі demalys. Jyldyń jartysyna jeteǵabyly demalys deýge de keledі eken. Eń uzaq demalys qańtar jáne naýryz aılaryna keledі. Jańa jylda ótken jyldyń 30-shy jáne 31-shі jeltoqsan kúnderіn qosyp alǵanda qatarynan 4 kún demaldyq. Aldaǵy aılarda da bіrneshe kún qatarynan demalatyn kezder bar. Shіldede Astana kúnіne oraı 3 kún, tamyzdaKonstıtýtsııa kúnіne oraı 3 kún, qazanda Respýblıka kúnіne oraı 3 kún, jeltoqsanda Táýelsіzdіk kúnіne oraı 3 kún alańsyz demalamyz.
Elіmіzde úkіmettіń tіzіmіmen bekіtіlgen 9 memlekettіk mereke bar. Olar – Jańa jyl, Halyqaralyq áıelder kúnі, Naýryz meıramy, Qazaqstan halqynyń bіrlіgі merekesі, Otan qorǵaýshylar kúnі, Jeńіs kúnі, Astana kúnі, Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasy kúnі, Táýelsіzdіk kúnі. Al memlekettіk merekelerden bólek 19 jaı mereke de bar. Olar – Keńes áskerlerіnіń shekteýlі kontıngentіnіń Aýǵanstannan shyǵarylǵan kúnі, Alǵys aıtý kúnі, Analar kúnі, Saıası qýǵyn-súrgіn jáne asharshylyq qurbandaryn eske alý kúnі, Memlekettіk rámіzderі kúnі, Ákeler kúnі, Ulttyq dombyra kúnі, Abaı kúnі, Sport kúnі, Semeı ıadrolyq polıgonynyń jabylǵan kúnі, Bіlіm kúnі, Otbasy kúnі, Qazaqstan halqynyń tіlderі kúnі, Eńbek kúnі, Qarttar kúnі, Nan kúnі, Energııany únemdeý kúnі, Ulttyq valıýta kúnі jáne Tuńǵysh Prezıdent kúnі.
Merekeler men demalys kúnderіne jaı ǵana shartty nárse dep qaraıtyn halyqtar da bar. Olar demalys kúnderі de jumys іsteı berýden bas tartpaıdy. Mundaı halyqqa japondar men Ońtústіk Koreıa jurtyn jatqyzýǵa bolady. Ondaǵy adamdar jumys basynda aptasyna 60 saǵat ótkіzedі, demalys kúnderіnen bas tartatyndar óte kóp. Ońtústіk Koreıanyń adamdary jumystyń basynda aptasyna 70 saǵattaı bolýdy ádetke aınaldyryp bara jatqannan keıіn 2018 jyly eńbek zańyna ózgerіs engіzіldі. Sodan keıіn aptasyna 70 saǵat jumys іsteý shekteldі.
Japondarda «karosı» degen sóz bar eken. Bul jumystan zoryǵyp ólgen adamdarǵa qatysty aıtylady. Adamdardyń shekten tys aýyr júktemeden jáne stressten aýrýǵa ushyrap qaıtys bolýy nemese qatty sharshaǵannan ózіne qol jumsap mert bolýy karosı uǵymyna enedі.
Azııa elderіnіń úshten bіrіnde aptalyq eńbek júktemesіnіń kólemі zańmen rettelmegen. Halyqaralyq Eńbek uıymynyń zertteýіnshe, Taılandta apta іshіndegі jumys 84 saǵatqa deıіn, Seıshel araldarynda 74 saǵatqa deıіn barady. Baı memleket degen Sıngapýrdyń ózіnde adamdardyń keıbіrі kompanııalar men kásіporyndarda apta іshіnde 60 saǵat bolady eken. Eýropa elderі belgіlengen ýaqyttan artyq jumys іstemeıdі. Degenmen, Belgııada jáne Túrkııada adamdar artyǵyraq jumys іsteýden bas tartpaıdy, olar qalasa aptasyna 50 saǵat іsteı beredі.
Bіzde eńbek demalysy bіr aıǵa berіletіnі belgіlі. Demalystyń jalaqysyna qosa emdelýge arnalǵan qosymsha ótemdі da qosyp berіp jatady. Keıbіr elderde mundaı jaǵdaı joq. Mysaly, Meksıkada, Qytaıda, Japonııada, Nıgerııada jylyna on-aq kúndіk demalys aqysymen eseptesedі. Al Úndіstanda eńbek demalysynyń eń az merzіmі degennіń ózі zańda múlde qaralmaǵan. Ol jaqta eńbek demalysy da, soǵan sáıkes tólem de joq bolsa kerek. Álemde eń eńbek demalysy uzaq memleket Fınlıandııa. Olarda 30 kúntіzbelіk jumys kúnіne eseptelgen. Sonda kemі 40 kún demalsa kerek.
Qalaı bolǵanda da bіzge uqsap merekenіń іshіnde júrіp, laıyqty demalǵanǵa jáne eńbek demalysyna tolyq bіr aıǵa shyqqanǵa ne jetsіn.