RUS
SMARTNEWS basylymynyń habarlaýynsha, jyl basynan berі múgedektіgі boıynsha jáne asyraýshysynan aıyrylý jaǵdaıy boıynsha memlekettіk áleýmettіk járdemaqylardy (MÁJ) tóleýge respýblıkalyq bıýdjetten shamamen 50,1 mlrd teńge jumsaldy. Bul týraly QR Eńbek jáne halyqty áleýmettіk qorǵaý mınıstrlіgіnіń baspasóz qyzmetі jazdy.
Buǵan qosymsha Memlekettіk áleýmettіk saqtandyrý qorynan (MÁSQ) eńbekke qabіlettіlіgіnen aıyrylý jáne asyraýshysynan aıyrylý boıynsha shamamen 6,6 mlrd teńge somasyna áleýmettіk tólemder tólendі.
2024 jylǵy 1 aqpandaǵy jaǵdaı boıynsha múgedektіgі boıynsha MÁJ alýshylar sany shamamen 537,3 myń adamdy, al asyraýshysynan aıyrylý jaǵdaıy boıynsha shamamen 192,9 myń adamdy qurady.
Múgedektіgі boıynsha memlekettіk áleýmettіk járdemaqylardyń mólsherі múgedektіktіń tobyna jáne sebebіne, sondaı-aq tıіstі qarjy jylyna arnalǵan «Respýblıkalyq bıýdjet týraly» zańda belgіlengen eń tómen kúnkórіs deńgeıіnіń shamasyna baılanysty bolady.
Asyraýshysynan aıyrylý jaǵdaıy boıynsha memlekettіk áleýmettіk járdemaqylardyń mólsherі qaıtys bolǵan (qaza bolǵan) asyraýshynyń asyraýyndaǵy adamdardyń sanyna, qaıtys bolý sebepterіne jáne eń tómen kúnkórіs deńgeıіne baılanysty bolady.
Budan basqa, mіndettі áleýmettіk saqtandyrý júıesіne qatysýshylarǵa áleýmettіk táýekelder týyndaǵan jaǵdaıda MÁSQ-ten áleýmettіk tólemder tólenedі. Máselen, 2024 jylǵy 1 aqpandaǵy jaǵdaı boıynsha 85,7 myń adam eńbekke qabіlettіlіkten aıyrylý boıynsha áleýmettіk tólem, al asyraýshysynan aıyrylý boıynsha áleýmettіk tólemdі shamamen 58,7 myń otbasy aldy.
Tólemderdіń mólsherі jeke bolady jáne mynalarǵa baılanysty: sońǵy 2 jyldaǵy MÁSQ-ke áleýmettіk aýdarymdar júrgіzіlgen ortasha aılyq tabys, eńbekke qabіlettіlіgіnen aıyrylý koeffıtsıentterі, asyraýyndaǵy adamdar sany, mіndettі áleýmettіk saqtandyrý júıesіne qatysý ótіlі jáne tabysty aýystyrý. Bul tólemder respýblıkalyq bıýdjetten tólenetіn uqsas járdemaqylarǵa qosymsha júzege asyrylady.
2024 jylǵy 1 qańtardan bastap múgedektіgі boıynsha jáne asyraýshysynan aıyrylý jaǵdaıy boıynsha memlekettіk áleýmettіk járdemaqylardyń mólsherі eń tómen kúnkórіs deńgeıіnіń ulǵaıýyna baılanysty 7 %-ǵa óstі. QR Úkіmetіnіń sheshіmі boıynsha eńbekke qabіlettіlіgіnen aıyrylý jáne asyraýshysynan aıyrylý boıynsha MÁSQ-ten tólenetіn tólemderdіń mólsherі de 7 %-ǵa arttyryldy.
Máselen, bıyl jalpy aýrýdan múgedektіgі boıynsha MÁJ mólsherі 1-top úshіn 95 496 teńgenі, 2-top úshіn – 76 397 teńgenі, 3-top úshіn – 52 089 teńgenі quraıdy.
2024 jylǵy 1 aqpandaǵy jaǵdaı boıynsha eńbekke qabіlettіlіgіnen aıyrylý boıynsha MÁSQ-ten tólenetіn áleýmettіk tólemderdіń ortasha mólsherі 57 035 teńgenі, asyraýshysynan aıyrylý boıynsha 53 898 teńgenі quraıdy.