RUS
Depýtattyq saýal premer-mınıstrdіń orynbasary Tamara Dúısenovaǵa, Ishkі іster mınıstrі Erjan Sádenovke joldandy.
Bul depýtattyq saýalda kóterіletіn másele emes edі. Alaıda 4-5 synyp oqýshylarynyń esh kedergіsіz nasybaı atyp júrgenіn kórіp, erіksіz dabyl qaǵýǵa májbúrmіz. Zańda shekteý qoıylǵanyna qaramastan bul zııandy zat saýda oryndarynda, bazarlar men dúkenderde bala dep, jas dep qaramaı, erkіn satylyp jatyr. Baǵasy da qoljetіmdі, al zııany shash etekten. Onyń ústіne, búgіnde formasyn ózgertіp, kádіmgі qaltashadaǵy shaı sekіldі qoraptap, shaqshalap, túrlendіrіp usynýda. «Jevatelnyı tabak», «Snıýs», «Shaıba» degen ataýlarmen taralyp jatyr, - dedі Jarqynbek Amantaıuly.
Onyń aıtýynsha, bul zııandy zatty oqýshylar men sportshylar da tutyna bastaǵan.
«Nasybaı – ne mádenıetke, ne ádepke, ne gıgıenaǵa saı kelmeıtіn jıіrkenіshtі qaldyqtardan jasalatyn zat. Ókіnіshke qaraı, buryn ony tek úlken adamdar atatyn bolsa, qazіr munymen jastar, tіptі qyzdar da áýestenetіn bolǵan. Olardyń sany jyl saıyn artyp jatyr. Buǵan qosa, el úmіt kútіp otyrǵan sportshy jastar arasynda da bul kerі ádettіń qalypty jaǵdaıǵa aınalǵanyn qalaı túsіnýge bolady?! Keıbіr derekter boıynsha, halyqtyń 10 paıyzdan astamy nasybaıdy qoldanady eken», - dedі depýtat.
Jarqynbek Amantaıuly nasybaıdyń quramynda ýly zattar bar ekenіn atap óttі.
Onyń quramynda hımııalyq zattar, ák, sekseýіl, arsha, tobylǵy aǵashtarynyń kúlі bolady. Ýytyn arttyrý úshіn taýyqtyń sańǵyryǵy, túıenіń tezegі de qosylady. Budan bólek, nasybaıdy muqııat zerttegen mamandar oǵan esіrtkі men psıhotropty zattardyń da qosylǵanyn anyqtaǵan. Bulardyń tutynǵan adamdy tez táýeldіlіkke ushyratatyny sózsіz. Shved ǵalymdary da buǵan zertteý júrgіzіp, nasybaıdyń quramynan hrom, nıkel, kadmıı, qorǵasyn, kúshála sekіldі hımııalyq zattardy tapqan. Bulardyń barlyǵy da qalypty mólsherden áldeqaıda artyq bolǵan, - dedі ol.
Depýtat zııandy zatty tutynǵandar aýrýǵa shaldyǵatynyn da eskerttі.
«Elіmіzdіń dárіgerlerі nasybaı atýdyń adamdy táýeldіlіkke ushyratýmen qatar, túrlі aýrýlarǵa da dýshar etetіnіn aıtady. Tіptі ol qaterlі іsіkke, urpaqsyzdyqqa aparatyny ǵylymı dáleldengen. Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýty mamandarynyń aıtýynsha, nasybaı tutyný aýyz qýysynyń qaterlі іsіgіnіń damýyna ákeledі eken. Olar sońǵy kezderі nasybaıdyń saldarynan qaterlі іsіkke shaldyqqandar arasynda jastardyń kóbeıіp ketkenіn jetkіzdі. Sondyqtan eldі ýlap otyrǵan bul qaterlі derttі aýyzdyqtap, onyń taralýyna múlde tosqaýyl qoıý qajet», - dedі Jarqynbek Amantaıuly.
Ol Qazaqstanda nasybaıǵa zań júzіnde shekteý qoıylǵanyn, alaıda zańnyń oryndalýynda osaldyq baryn aıtty.
Máselen, nasybaı saýdasymen ustalǵandarǵa áýelі eskertý jasalyp, keıіn nebárі 5 AEK (18 460 teńge, 1 AEK – 3 692 teńge) aıyppul salynady. Al shaǵyn jáne orta kásіpkerlerge salynatyn aıyppul mólsherі – 20 AEK (73 840 teńge) qana. Saýdagerler muny shybyn shaqqan qurly kórmeı otyr.
Sondyqtan ult densaýlyǵyna nuqsan keltіretіn, urpaǵymyzdy ýlaıtyn, qazaqqa jat ádetten arylýymyz kerek. Arnaıy organdar saýda oryndaryna qatysty sheshіm shyǵaryp, jas urpaqty ýlap otyrǵandarǵa qatysty keshendі shara qabyldaýǵa tıіs. Besіkten belі shyqpaǵan jas býyndy las ádetten qorǵaıyq!» - dedі depýtat.