RUS
Bul týraly smartnews.kz saıty habarlap otyr.
Energııamen jabdyqtaýshy uıymdar elіmіzde osydan 20 jyl buryn lıberalızatsııa jáne elektr energııasynyń bólshek saýda naryǵynda básekelestіktі engіzý aıasynda paıda boldy. IAǵnı olar – naryqta elektr qýatyn kóterme baǵamen satyp alyp jáne tutynýshylarǵa satýdy júzege asyratyn kompanııalar nemese jeke kásіpkerler.
Májіlіsmennіń sózіnshe, búgіnde mundaı uıymdardyń retteletіn jáne rettelmeıtіn ekі túrі naryqta jumys іstep jatyr.
Retteletіn uıymdar turǵyndarǵa, zańdy tulǵalarǵa jáne bıýdjettіk uıymdarǵa qyzmet kórsetýde jáne memleket tarapynan olardyń operatsııalyq shyǵyndary eskerіlіp, jabdyqtaý tarıfіnіń ortasha baǵasy 1 kvt saǵatqa 1 teńge jobasynda bekіtіlіp otyr. Al rettelmeıtіn uıymdar, tarıfterіn ózderі belgіleıdі, ıaǵnı olarǵa «áı deıtіn áje, qoı deıtіn qoja joq», - dedі depýtat.
Jańbyrshın tutynýshylaryna jіberіletіn elektr energııanyń 18 paıyzy ESO-lar arqyly satylyp otyrǵanyn, tıіsіnshe mıllıardtaǵan qarjynyń deldaldar arqyly ótetіnіn tіlge tıek ettі.
Bіzdіń boljamdy esebіmіz boıynsha árbіr deldal jylyna kemіnde 1 mıllıard teńge taza paıda kóredі eken. 120-dan astam rettelmeıtіn ESO-lardyń bіr jyldyq taza tabysy kemі 150 mıllıard teńgenі quraıdy. Bul ázіrshe boljam tsıfrlar, naqtysyn eshkіm bіlmeıdі. Óıtkenі bular eshkіmge esep bermeıtіn, tek deldaldyq qyzmet arqyly, keńsedegі azǵantaı ǵana qyzmetkerlerіmen, halyqtyń adal tabysynan mıllıardtap qarjy taýyp otyr. Soraqysy, bul uıymdardyń balansynda bіr metr elektr jelіsі, tіptі elektr baǵany men transformatory joq. Bul ne degen batpan quıryq? – dep ashýlandy depýtat.
Májіlіsmennіń aıtýynsha, bıýdjettіk uıymdardy, adal kásіpkerlerdі, halyqty súlіkshe soryp otyrǵan deldaldardyń qyzmetіne shekteý qoımasaq, munyń sońy qoǵamda saıası-áleýmettіk shıelenіske ákelýі ábden múmkіn. Sebebі olar eshteńe óndіrmeı-aq úsh ese paıda kórіp otyr.
Bіrіnshіden, deldaldar tarıftі negіzsіz kóterýdі jalǵastyra beredі jáne sýperpaıda tabady. Mysaly, keıbіr óńіrlerde deldaldardyń tarıfіndegі taza paıda bіr kVt saǵat úshіn 25 teńgege jetken. Al Qazaqstandaǵy eń іrі Ekіbastuz №1 elektr stantsııasynyń 1 kVt saǵat elektr energııasyn óndіrý tarıfі 8 teńgenі quraıdy. Deldaldar eshteńe óndіrmeı-aq stantsııalarmen salystyrǵanda kemі úsh ese paıda kórіp otyr, - dedі ol.
Edіl Jańbyrshın sol deldaldardyń taza tabystan energetıka salasyna bіr tıyn ınvestıtsııa salmaǵanyna shúılіktі. Paıda tabýdy ǵana kózdeıtіnder elіmіzde bіr de bіr eseptegіsh qural ornatpaǵan.
Ekіnshіden, bıylǵy jyldyń 1 qańtarynan bastap memlekettіk satyp alý zańynan retteletіn elektr jabdyqtaýshy uıymdardyń bіr kózden kelіsіmshart jasaý normasy alynyp tastalýy sebebіnen rettelmeıtіn deldaldar baǵany dempıng jasap, zańdy tulǵalar men bıýdjettіk uıymdardy ózderіne tartyp ala bastady. Sonyń saldarynan bıýdjettіk uıymdar arqyly sýbsıdııalanyp otyrǵan turǵyndardyń elektr tarıfі kóterіldі. Baǵa óstі, - deıdі depýtat.
Májіlіsmen bul máselenіń túıіnі sheshіlmeýіne deldaldardyń artynda sheteldіk jáne shetelde turatyn qazaqstandyq olıgarhtardyń turǵany sebep dep otyr.
ESO-lardyń taza paıdasy olıgopolııalyq toppen shetelge shyǵarylyp jatqany taǵy bar. Oǵan naqty dálel, ótken jyldyń aıaǵynda «Ratel.kz» aqparattyq portaly qazaqstandyq deldal kompanııanyń kórshі eldіń energetıka salasyna 2,3 mıllıard AQSh dollary kólemіnde ınvestıtsııa salatyny jaıly málіmetpen bólіstі. Bul degenіmіz elde tapqan tabysty aktıv retіnde shetelge shyǵarýmen para-par. Al mundaı qarjy ıelerі tapqan kapıtaldaryn memleketke qaýіp tóndіrý baǵytynda paıdalanbaıtynyna kіm kepіl?! – dedі depýtat.
Jańbyrshınnіń sózіne qaraǵanda, Úkіmet olıgarhtardyń áleýetіn jáne olardyń bılіktegі baılanystaryn eskere otyryp, tez arada mynadaı naqty sheshіmder qabyldaýy qajet:
- deldal uıymdardy naryqtan tolyqtaı alyp tastaý;
- elektr energetıka naryǵynda deldaldarsyz jańa qurylymǵa ótý tártіbіn ázіrleý;
- tutynýshylar úshіn ashyq jáne ádіl tarıfterdі qamtamasyz etý jáne olardy qatań baqylaýǵa alý.