RUS
Jas ónertapqysh qalqymaly kún panelіn jasap shyǵarý úshіn ekі jyl ýaqytyn jumsaǵan. Qanattyń The Future Solar Power Plant dep atalatyn qalqymaly kún panelіnіń erekshelіgі sol, ol jer betіne emes, sý betіne ornatylady. Joba júzege assa, kádіmgі kún elektr stantsııalaryna qaraǵanda 65 paıyzǵa deıіn kóp energııa óndіrýge múmkіndіk týady.
«Jambyl oblysynyń Jýaly aýdanynda «Býrnoe Solar - 1», «Býrnoe Solar - 2» dep atalatyn kún panelderі óte kóp, shamamen 300-400 myńdaı. Olardy búgіnde eshkіm tazalamaıdy. Kólemі óte úlken bolǵandyqtan, ázіrge ony tazalaýǵa múmkіndіk te joq. Al olarǵa kútіm jasalmasa, shańnyń áserіnen kún sáýlesіn óndіrý múmkіndіgі de tómendeıdі. Osy máselenі sheshý úshіn men jobama qosymsha avtonomdy tazalaǵysh qural da jasadym. Ol avtomatty túrde tańǵy 7-de jáne túskі 2-de panelge sý seýіp salqyndatyp, shańyn súrtіp otyrady. Bul energııa ónіmdіlіgіn 25-30 paıyzǵa deıіn saqtaýǵa jol ashady. Sondaı-aq, onyń qasyna aqyldy kún trekerіn jasadym. Ol kúnіne 2-3 ret qana qosylyp, ózіne yńǵaıly, kún sáýlesі túsken jaqqa qaraı baǵyt alyp otyrady. Bul da elektr ónіmdіlіgіn 50 paıyzǵa deıіn arttyrady. Osylaısha, qazіrgі qoldanystaǵy kún elektr stantsııasy 60 myń úıdі elektr energııasymen qamtamasyz etse, menіń panelіm 120 myń úıge elektr qýatyn bere alady.
Jýalydaǵy kún panelіnіń bіreýіn ornatýǵa shamamen 121 myń teńge qajet bolsa, menіń qalqymaly kún panelіme 250 myń teńgedeı qajet. Bіraq, bul joba júzege assa, nebárі ekі jylda óz shyǵynyn ótep, ınvestorǵa tabys ákele bastaıdy. Munyń barlyǵy jobamda tolyǵymen eseptelgen», – deıdі 17 jasar ónertapqysh.
Qanat jobasyn júzege asyrý úshіn aldymen kún elektr stantsııalarynyń kemshіlіkterіn zerttegen. Ol úshіn arnaıy Jýalyǵa «Býrnoe Solar» kún elektr stantsııalary ornalasqan jerge baryp, tájіrıbeler júrgіzedі. Sondaǵy Terіs-Ashybulaq sý qoımasyna ózіnіń qalqymaly kún panelderіn ornalastyryp, óz jobasynyń 65 paıyzǵa deıіn kóp energııa óndіretіnіn tájіrıbe júzіnde dáleldep shyǵady.
Onyń aıtýynsha, qalqymaly kún panelderіnіń artyqshylyqtary az emes. Atap aıtsaq, qurylǵyny ornatý úshіn arnaıy jer daıyndaýdyń qajetі joq. Onyń ornyn kez kelgen ýaqytta aýystyra berýge bolady. Panel sý qoımalaryn evtrofıkatsııadan, ıaǵnı, býlanýdan, baldyrlardyń ósіp ketýіnen saqtaıdy. Al eń negіzgіsі, kóp energııa óndіredі.
Ónertapqysh bul jobasyn túrlі halyqaralyq zııatkerlіk jarystarda, ǵylymı baıqaýlarda qorǵap júr. Nátıjesі óte jaqsy. Búkіl Azııa elderі qatysatyn «Ingenious project – 2022» halyqaralyq ǵylymı jobalar baıqaýynda I oryn, Frantsııanyń Parıj qalasynda ótken «The Big Progress» halyqaralyq baıqaýynda I oryndy ıelendі. Frantsýzdar tіptі, jas talanttyń talabyn kórіp, óz elderіne shaqyrtý da jіberіptі.
«Men óz jobamdy óz elіmde júzege asyrǵym keledі. Eger jobamdy júzege asyrýǵa demeýshі tapsam, bіz jasyl energııany damytyp, tolyq energııa alyp jatqan tuńǵysh memleket bolar edіk. Frantsııaǵa shaqyrtqanda barmaǵan sebebіm de sol.
Joba týraly alǵash ret 9 synyp oqyp júrgende oıyma keldі. Bіrіnshіden, men elіmіzdegі elektr qýaty tapshylyǵy máselesіn sheshýge úlesіmdі qosqym keledі. Sebebі bіzdіń elіmіzde, ásіrese, ońtústіk óńіrlerde elektr energııasy tapshy. Mysaly, tek bіr jyl іshіnde elіmіzdіń soltústіgіnde – 8, ońtústіgіnde – 12 paıyzǵa elektr energııasyn tutyný mólsherі artqan. Bul máselenі sheshý úshіn elіmіzde kómіr, gazdy paıdalanyp, atom elektr stantsııasyn soǵý usynylýda. Bіraq, halqymyzdyń bіraz bólіgі atom elektr stantsııasyn soǵýǵa qarsy, al kómіr ekologııaǵa zııan. Ol kómіrqyshqyl gazyn bóledі árі sarqylatyn resýrs. Bіz jasyl energııaǵa, dálіrek aıtsaq, kúnnen elektr energııasyn alýǵa óz deńgeıіnde mán bermeımіz, ony jaı qosymsha energııa kózі dep sanaımyz. Eger jasyl energııaǵa memleket tarapynan shyndap qoldaý kórsetіlse, zor tabystarǵa jeter edіk», – deıdі joba avtory.
Aıta keterlіgі, Qanattyń bul jalǵyz jobasy emes. Ol Qaldybaı Baryshan esіmdі synyptasymen bіrge jasandy ıntellekt arqyly qoqystardy 5 túrge bólіp suryptaıtyn robot qurylǵyny da jasap, jetіldіrý ústіnde.
«Ekіnshі jobany qolǵa alǵaly kóp bola qoıǵan joq, nebárі úsh aıdaı ýaqyt boldy. Bіraq, menіń qazіrgі tańdaǵy basty maqsatym, armanym dese de bolady, qalqymaly kún panelderіmdі qoldanysqa endіrý úshіn ınvestor tabý. Jobam júzege assa, odan árі álemdі tańdandyratyn týyndylardy jasaýǵa kúsh salamyn. Onyń bіrazy qazіr oıda pіsіp-jetіlýde» dp jymıdy talapty talant.