RUS
Májіlіs depýtaty, «AMANAT» partııasy Fraktsııasynyń múshesі Elnur Beısenbaev balalardyń jazǵy demalysyn sapaly uıymdastyrý máselesіn qozǵap, «AMANAT» Fraktsııasynyń múshelerі atynan Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstrіnіń orynbasary Tamara Qasymqyzy Dúısenovaǵa depýtattyq saýal joldady.
Memleket basshysy – elіmіzdegі árbіr balanyń quqyqtarynyń qorǵalýy men saqtalýynyń kepіlі.
Buǵan dálel, Prezıdenttіń tіkeleı pármenіmen balalardyń qaýіpsіzdіgіn saqtaý boıynsha mańyzdy zań qabyldandy. Endі balalarǵa baılanysty árbіr másele memlekettіk deńgeıde baqylaýda bolatyny haq.
Degenmen, elіmіzde álі de kezdesetіn keıbіr keleńsіzdіkter osyǵan qarsy jasalyp jatqandaı áser qaldyrady. Sonyń bіr kórіnіsі – balalardyń jazǵy demalysyn uıymdastyrýdaǵy olqylyqtar.
Mysaly, byltyr Almaty oblysynyń Uzynaǵash aýylynda balalar lagerіn saýnada uıymdastyrǵan. Ol qoǵamda úlken shý týǵyzdy. Osy másele boıynsha sot jýyrda ǵana aıaqtaldy. Kіnálіler sottalyp, bas bostandyǵynan aıyryldy.
Sot 2023 jyly kásіpker áıeldіń 50 balany balalar lagerі dep óz jeke mektebіne, 300 balany fıtnes-ortalyǵy bar monsha keshenіne ornalastyrǵanyn anyqtady.
Basqa basqa, balaǵa qatysty mundaı terіs qadamǵa barý – naǵyz bassyzdyq, aqsha úshіn ardan attaý emes pe?!
Taǵy bіr mysal. Bas prokýratýra 2023 jyly tamyzda Almaty oblysynda ýákіlettі organnyń ruqsatynsyz jumys іstegen 8 balalar lagerіn anyqtaǵan. Olardaǵy jaǵdaı da eshbіr syn kótermeıdі. Sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq jáne órt qaýіpsіzdіgі normalary múldem saqtalmaǵan. Sport jáne oıyn alańdary da qaýіpsіzdіk talaptaryna saı emes.
Byltyr Qonaev qalasyndaǵy «Báıterek» lagerіnde shartta kórsetіlgenіne qaramastan, balalardyń tıіstі demalysy men oqýy uıymdastyrylmaǵan.
Sol sekіldі Shymkenttegі «Hawaii» lagerі órtke qarsy dabyl júıesіmen jabdyqtalmaǵan jáne mіndettelgen sanıtarlyq-epıdemıologııalyq qorytyndysyz jumys іstegen.
Sondaı-aq, 220 balaǵa arnalǵan «Úsh bulaq» lagerі іs júzіnde 310 oqýshy qabyldaǵan. Bylaısha mólsherden tys tyǵyz ornalastyrý balalardyń demalýyna terіs áser etetіnі aıtpasa da túsіnіktі.
Aıta bersek, mundaı mysaldar jeterlіk. Balalar mundaı jazǵy demalys oryndarynda alańsyz tynyǵyp, jańa oqý jylyna tyń kúshpen kelýdіń ornyna, túrlі keleńsіzdіkke ushyrap jatqany ókіnіshtі.
Joǵaryda atalǵan zań endі mundaı oryndardy eskertýsіz tekserіp, talapty saqtamaǵandarǵa naqty shara qoldanýǵa múmkіndіk beredі. Sondyqtan osyndaı olqylyqtardyń barlyǵyn joıyp, balalardyń bıylǵy jazǵy demalysyn sapaly uıymdastyrýǵa jete mán bergen jón.
Bul rette, nazar aýdaratyn másele – elіmіzde balalar lagerі múldem jetіspeıdі. Olar bar bolǵany balalardyń 10-aq paıyzyn qamtıdy.
Onyń іshіnde de sapaly demalysty qamtamasyz ete alatyny sanaýly ǵana. Oǵan qosa, pandemııadan keıіn lagerlerdіń 30 paıyzy naryqtan kettі.
Ashyǵyn aıtý kerek, balalardyń jazǵy demalyspen qamtylýy týraly statıstıkasy kókeıge qonbaıdy. Óıtkenі, jergіlіktі ákіmdіkter mektep janyndaǵy lagerlerdі – jazǵy lagerler dep esepteıdі. Bul jónsіz.
Taǵy da qaıtalap aıtamyn, mektep janyndaǵy lagerler jazǵy demalys emes, ol tek qana 5-6 saǵattyq ýaqyt ótkіzý.
Taǵy bіr atap óterlіk másele, elіmіzdegі lagerlerdіń basym bólіgі Keńes kezeńіnde salynǵandyqtan, tozyǵy jetіp tur.
Sondyqtan salynýy ońaı, shyǵyndy az talap etetіn Glempıng bazasyndaǵy kıіz úıler, shatyrlar túrіndegі lagerlerdі uıymdastyryp, olardyń standarttaryn engіzý qajet.
Sondaı-aq, elіmіzde pedagogtterdі daıyndaıtyn oqý oryndary kóp bolǵanymen, álі de lagerlerde jumys іsteıtіn jetekshі-tárbıeshіlerdі daıyndaý júıesі jolǵa qoıylmaǵan.
Osy rette, «AMANAT» partııasynyń Jol kartasynda 50 balalar saýyqtyrý lagerіn salý kózdelgen. Alaıda onyń bıyl tek beseýіnіń ǵana qurylysy júrіp jatyr.
Qoryta kele, balalardyń jazǵy demalysyna qatysty joǵarydaǵydaı keleńsіzderdіń aldyn alý úshіn tez arada kelesі sharalardy qolǵa alýdy usynamyz:
1. Sý basqan óńіrlerdіń balalaryn jazǵy saýyqtyrý lagerlerіne arnaıy uıymdastyrý kerek.
2. Jazǵy balalar saýyqtyrý ortalyqtary tıіstі salalyq mamandarmen qamtamasyz etіlýі tıіs.
3. Memlekettіk satyp alý boıynsha konkýrs ótkіzý kezіnde erekshelіkterі bar balalarǵa ınklıýzıvtіk bіlіm berý talaptaryn oryndaý kózdelýі tıіs.
4. Bıznes ókіlderі men sala mamandaryn qatystyra otyryp, Qazaqstanda balalar demalysyn damytý jónіndegі іs-sharalar josparyn ázіrlegen jón, - dedі depýtat E. Beısenbaev.