RUS
Ol jaqta tabys kóp, ómіr qyzyq pa, kіm bіlsіn, ebіn tapqandar zańdy da, zańsyz da jolmen Amerıka, qaıdasyń dep attanyp jatady. AQSh qoǵamyna kіrіgіp eńbek etіp júrgender de kóp, sol sııaqty, óz betіnshe urlanyp baryp ustalyp jatqandar da jetіp artylady.
2021 jyldyń qazany men 2023 jyldyń qazany aralyǵynda AQSh-qa zańsyz jolmen kіrіp ustalǵandardyń esebі shyǵarylǵan eken. Jan-jaqtan urlyqy jolmen baryp kіrgen júzdegen myń adam ustalǵan. Olardyń bіrazy Amerıkadan shyǵarylǵan, al bіrazynyń júrіp-turý merzіmі sot sheshіmіmen uzartylǵan dep jatyr. Onyń ara jіgіnіń naqty esebі keltіrіlmeptі.
Bіr aıtarlyǵy, zańsyz jolmen kіrgen adamy eń kóp elderdіń alǵashqy úshtіgіnde kórshіmіz Ózbekstan tur. Ózbek aǵaıyndarymyz Amerıkaǵa zańsyz kіrý joldarynyń jyqpyl-jyqpylyn jaqsy meńgergen bolsa kerek. Ózbekstannyń 13 624 adamy ustalǵan eken. Tіzіmnіń kósh basynda turǵan el – Túrkııa. AQSh-ta túrіkterdіń 30 830 adamy ustalǵan. Odan keıіn Mavrıtanııa elі tіzіmnіń ekіnshі qataryna 15 594 adamymen engen. Ózbekstan úshіnshі. Odan keıіn Aýǵanstan, Egıpet, taǵy basqa elder tіzbektelіp ary qaraı kete beredі. Ishіnde Iran, Sırııa, Pákіstan, Lıvan, Iordanııa, Iemen jáne Irak elderі de bar.
Tіzіmge zańsyz júrgen azamaty ustalǵan elderdіń bárі kіrgіzіlmegen. Amerıkanyń tártіbі boıynsha «erekshe nazar aýdartqan sheteldіkter» kategorııasyna kіretіn elder ǵana qamtylǵan. AQSh-tyń ólshemі boıynsha munda «terrorızmnіń damýyna alǵyshart bar elderde turatyn nemese azamattary AQSh-tyń ulttyq qaýіpsіzdіgіne qater tóndіrýі múmkіn» memleketterdіń esebі jasalǵan. Mundaı elder qataryna mysaly, Meksıka, Gvatemala, Venesýela jáne Ortalyq Azııa men Ońtústіk Amerıkanyń tіzіmge enbegen ózge elderі kіrmegen. Olarǵa AQSh bılіgі ulttyq qaýіpsіzdіkke qater tóndіretіn elder dep qaramaıdy. Qazaqstan azamattary da ustalǵan bolýy múmkіn, bіraq qaýіpsіz el retіnde qaralǵandyqtan tіzіmge enbegen shyǵar.
Bіlýshіlerdіń aıtýynsha, sońǵy ýaqytta Ortalyq Azııa elderі azamattarynyń AQSh-qa Meksıka arqyly zańsyz ótýі jıіlegen. Adamdar aldymen Bogota, Panama jáne Managýaǵa jetedі. Odan árі qaraı Nıkaragýa, Gondýras, Gvatemala elderіn basyp ótіp Meksıkaǵa taban tіreıdі. Joly bolsa sol jerden Amerıkaǵa ótіp ketedі dep jatady. AQSh-ta olar bosqyn mártebesіn alýǵa, bіrneshe jyldan soń grın-kartasyna qol jetkіzýge umtylady. Grın-karta olarǵa sol jaqta turyp, jumys іsteýge múmkіndіk beredі. Bіraq Amerıkaǵa barǵandardyń іshіnde alaıaqtarǵa aldanyp, nemese shekara zańyn buzǵany úshіn ustalyp jatqandar az emes. Al sońǵy asý degen Meksıkanyń ózіnde túrlі keleńsіzdіkke ushyrap, tіptі іz-túzsіz joǵalyp ketkender de bar kórіnedі. Taıaýda Amerıka shekarany zańsyz kesіp ótkenderdі bіrden shyǵaryp jіberetіn tártіp engіzgen. Bіr shyǵarylǵan adam bes jyl boıy qaıtyp ol elge aıaq basa almaıdy. Sonyń ózіnde AQSh-qa qaraı antalaǵan jurttyń qoıýy suıylmaı tur. Telegram-arnada «Amerıkaǵa Meksıka arqyly barý» degen chat ta bar eken. Chatqa elіmіzdіń myńnan astam adamy jınalǵan. Oǵan qosa «Orta Azııadan Meksıkaǵa deıіn marshrýt uıymdastyryp, vıza jasap beremіz» degen alaıaqtar da adamdardy aınaldyratyn kórіnedі.
Amerıkanyń grın-karta lotereıasy – baqýatty ómіrdіń kіltі dep jatady. Sondyqtan jylyna mıllıondaǵan adam AQSh úkіmetі uıymdastyratyn utysqa qatysyp, baq synaıdy. Osy kúnі lotereıaǵa qatysyp, jeńіmpaz atanyp júrgen qazaqstandyqtar sany jyldam artyp keledі degen sóz jıі aıtylady.
Grın-karta degenіmіz – AQSh-tyń shetel azamattarynyń elde turýyna, jumys іsteýіne ruqsat beretіn yqtııarhaty. Ony alǵan adam AQSh-ta bes jyl turǵannan keıіn azamattyqqa ótіnіsh bere alady. Grın-karta degen qujat jasyl tústі bolady. Green sózіnіń ózі jasyl degen maǵyna beredі. AQSh grın-kartany jyl saıyn bіr mıllıonnan astam adamǵa beredі.
Buqaralyq aqparat quraldarynda Janat Shamıganov esіmdі Qazaqstan azamatynyń AQSh-qa jetý jolynyń hıkaıasy baıandaldy. Ol Ortalyq Amerıkanyń jetі elіn aralap ótіptі. Óte uzaq joldyń 500 shaqyrymyn jaıaý júrіp ótken. Ol aldymen Kolýmbııaǵa baryp, odan Panama shekarasyna ótken. Sol jerde djýnglıge kіrіp, árі qaraı jaıaý júrgen. Kosta-Rıka, Nıkaragýa, Gondýras, Gvatemala jerlerіn basyp ótіp Meksıkaǵa jetken. Jolynyń bárі qaýіp-qaterge toly bolypty. Qashyp júrgen qylmyskerler, kіsі tonaıtyndar ótken-ketkenderdі ańdyp júretіn kórіnedі. Tonalǵan qytaılardy kezіktіrgen, joǵalyp ketken qyrǵyzdar jaıly estіngen. Áıteýіr joly bolyp, Meksıka arqyly Amerıkaǵa zańsyz ótіptі. Ózі oraıy kelgen jumysty naqty aqyǵa іstep júrgenіn aıtqan. Júrіsі zańsyz bolǵandyqtan bіr jerge rásіmdelіp ornalasa almaıdy. Bіraq aldaǵy kúnnen úmіtі bar. Ol kele-kele grın-kartaǵa qol jetkіzsem, sol jaqta jumys іstep, turaqtap qalsam degen nıetpen barsa kerek.
Táýekel túbі – jelqaıyq, ótesіń de ketesіń demekshі, Amerıkaǵa Janat Shımaganovqa uqsap táýekelmen attanatyndar az emes. Al Ózbekstan azamattarynyń іshіnde Amerıkaǵa jetý jolynda jan pıda dep úıіnen shyǵyp ketetіnder tіptі kóp ekenі joǵaryda keltіrіlgen málіmetten kórіnіp tur.