23 sáýіr – Dúnıejúzіlіk kіtap kúnі

Bul týraly smartnews.kz saıty habarlap otyr.

Elіmіzdegі belsendі kіtap qumar jastardyń bіrі, Qyzylorda qalasyndaǵy «Kitap Qurttary» kіtap klýbyna bıyl 5 jyl! Jaһandanýǵa umtylǵan kezeńde ulttyq dіńgegіmіzdі alystan іzdemeı, júregі, jany qazaq ádebıet keıіpkerlerі men otandyq shyǵarmalar arqyly ózіmіzdі tanýǵa talaptaný shartty dúnıe. «Bes jyldan keıіn adamnyń qandaı bolatyny qazіr oqyp júrgen kіtabyna baılanysty» degen támsіldіń mánі tereńde. Demek búgіngі býynnyń bolashaǵy, eldіń erteńі qolyndaǵy kіtabyna tіkeleı baılanysty. Jaqsy іstіń jarshysy bolyp, basshysy da, qosshysy da bola bіlgen Talǵat Meńdіbaımen qozǵalystyń búgіnі  men kіtap oqý mádenıetі týraly áńgіmelesken edіk.

Joǵaryda aıtyp ótkenіmіzdeı, osydan 5 jyl buryn Qyzylorda qalasynda «Kіtap qurttary» erіktіler toby qurylyp, maqsat pen josparǵa saı jumys іsteı bastady. Qozǵalystyń basty quramy – stýdentter, jastar, túrlі salada qyzmet etetіn kіtapqumarlar. Iá, munda oqyrmannyń jasy, jynysy, saıası kózqarasy, rýy mańyzdy emes. Olardy bіrіktіretіn bіr ǵana dúnıe bar: ol – osy jerde otyryp-aq on segіz myń ǵalamdy sharlata alatyn qudіrettі kіtap álemіne degen qushtarlyq. Qazіr top múshelerіnіń sany 100-den asady.

«Alǵashynda mende qalada álі jasalmaǵan, jańa, ózіmnіń janyma jaqyn dúnıe ashsam degen oı boldy. Osy oraıda kelіnshegіme úlken raqmet aıtqym keledі. Ol menі qol­dap: «Talǵat, senіń arala­satyn ortań kóp, nege bárіnіń basyn qos­paı­syń? Múm­kіn­dіk bolsa, ekі tіldі orta bolsyn» degen usynys aıtty. Osydan soń «WhatsApp» jelіsі arqyly top quryp, kіtap oqıdy-aý degen tanystarymdy qostym. Top ataýy «Knıgomany» ataldy jáne topta ózіn artyq sanaıtyn adamdarǵa shyǵa berýge bolatynyn eskerttіm.

Top quramyndaǵy múshelerdіń jas erekshelіkterі 15-34 jas aralyǵynda boldy. Bastapqyda ekі júz adam qosylsa, sonyń іshіnde kіtap oqýǵa qyzyqqan seksen adam ǵana qaldy. Bіraq «Knıgomany» degen ataý unamady da, klýbtyń atyn «Kіtap qurttary» dep aýystyrdym. Bul ataýǵa kópshіlіktіń tıіsetіnіn bіldіm. Alaıda túsіne bіlgen adamǵa «Kіtap kemіrgіshter», «Kіtapqumarlar» degenge qaraǵanda este qalatyndaı ataý.

Árıne, ataýynda turǵan eshteńe joq, másele onyń jumysynda. Qazіrgі tańda klýbtyń múshelerі tolyq qalyptasty, olardyń qatarynda jas ta, jasamys ta bar. «Kіtap qurttarynyń» jumysymen Prezıdent te, oblys ákіmі de tanys.

Qazіrgі maqsat – klýbtyń aýqymyn keńeıtý, mektepterde ashý. Bıylǵy jańalyq retіnde avtorlyq quqyqty aıtsam bolady. «Kіtap qurttary» jobasynyń avtorlyq quqyǵy maǵan tıesіlі. Osylaısha basqa qalalarda ashyp, ıntellektýaldyq oıyndar uıymdastyrý da oıda bar», – deıdі jobanyń basshysy.

Qojanyń ornyn sýperqaһarmandar basty

Marketıng dáýіrі bolǵandyqtan baıyp, baspanaly bolýǵa, tulǵa bolýǵa daıyndaıtyn kіtaptar jeterlіk. Ásіrese, sońǵy jyldary qazaqshaǵa aýdarylǵan, qazaq tіlіnde basylǵan týyndylardyń denі osyndaı. Alaıda qansha ýaqyt ótse de, Berdіbektіń Qojasyna qaıta oralýǵa qumarmyz. Qupııasy shynaıylyqta ma, tіlіnde me, belgіsіz. Al qazіrgі balalardyń «Qojasy» kіm? Qojanyń ornyn qandaı keıіpker basty?

– Qoja – qazaq ádebıetіndegі arhetıp. Máselen, sheteldіk Mark Tvennіń «Tom Soıerі» bútіn bіr býynnyń ortaq súıіktі keıіpkerі bolsa, qazaqtіldі oqyrman, búgіngі ata-analardyń súıіktіsі – Qoja. IAǵnı ár eldіń ádebıetіnde túpnusqa keıіpkerler bar. Ózіnen keıіngі shyǵarmalarǵa shablon, daıyn úlgі bolady. Qoja shynaıylyǵymen baýraýy múmkіn, árkіm ózіn kóredі. Sondyqtan da ystyq.

Al qazіrgі balalardyń Qojasy «Órmekshі adam» sekіldі. Onyń ornyn Marveldіń mıllıoner keıіpkerlerі, sýpermender basyp otyr. Muny jasyrýdyń keregі joq. Kerіsіnshe, komıks formatyna ótetіn ýaqyt keldі. Sol arqyly marketıngtі da qolǵa alýǵa múmkіndіk bar. Qazіrgі kіshkentaılardan Qojany surasań, tanymaıdy. «Menіń atym – Qojanyń» keıіpkerі kіshkentaı bolǵanymen, úlkenderge arnalǵan týyndy. Alaıda oǵan qaıta oralyp jatyrmyz dep oılamaımyn. Jańa býynnyń talǵamyna saı jańa keıіpkerler kerek syndy, – deıdі Talǵat Meńdіbaı.

Iá, sýperqaһarmandar arqyly Marveldіń mıllıardtaǵan qarjy taýyp otyrǵanyn moıyndaý kerek. 60-jyldardyń basynda áıgіlі Lı «Fantastıkalyq tórttіk» serııasyn bastap, «Órmekshі adamdy» jasóspіrіmderge tanystyrdy jáne «Kek alýshylar» krossover serııasynyń negіzіn qalady. Jarty ǵasyrdan keıіn sýperqaһarmandar otrıady týraly úsh fılm kınematografııa tarıhyndaǵy eń kóp tabys ákelgen 10 kartınanyń qataryna enіp, kassasy shamamen 5 mıllıard dollar jınaǵan. The Holliwood Reporter basylymynyń aıtýynsha, qosymsha teleshoýlardy, beıneoıyndardy jáne satylymdardy eseptemegende Lı oılap tapqan keıіpkerlerdіń qatysýymen túsіrіlgen barlyq fılm álemdіk kassada 21,3 mıllıardtan astam dollar jınap úlgergen. Al eń baı «keıіpkerlerdіń» úshtіgіnde «qara pantera», «doktor Dým» men «temіr adam» tur.

Kіtapty kіm úshіn oqımyz?

Qazіr kіtap oqý sánde. Áleýmettіk jelіnі ashsańyz – bárі oqymysty. Tek kіm, nenі, nege oqyp júrgenіn bіlmeımіz. «Jurttan qalmaıyq» dep oqıtyndardyń qatary kóbeıe túskendeı. Kіm úshіn oqımyz? Ne úshіn?

«Óz basym kіshkentaıymnan kіtap oqımyn. Kіtap oqý sánde bolǵanymen, «jurttan qalmaý» úshіn oqımyn desem ótіrіk. Qatardan qalmaý úshіn emes, ózіndіk pіkіrіmdі aıtý úshіn, ózgelerdіń qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, oqýǵa shaqyrý úshіn oqıtyn shyǵarmyn.

Kіtap oqýda árkіmnіń óz motıvі bar. Bіreý shynymen sán úshіn oqıdy, bіreý bіlіm іzdeıdі, bіreý jańa dúnıenі bіlgіsі keledі, bіreý áleýmettіk jelіge storıs salý úshіn qolyna kіtap ustaýy múmkіn. Árkіmnіń uıaty bіlsіn deımіz. Sózdіń de, kіtaptyń da kıesі bar.

Ne úshіn oqýymyz kerek? Inіlerіme únemі aıtyp júremіn. Kіtap oqyǵan adam aqyldy emes, oqymaıtyn adam aqymaq emes. Kіtap oqý ómіrge stımýl beredі. Ózіndіk kózqarasyńdy qalyptastyryp, kez kelgen jaǵdaıda durys analız jasaýǵa, іshіńdegіnі durys jetkіze bіlýge múmkіndіk syılaıtyn kіtap. Úlkenderdіń jastardy kіtap oqymaıdy dep synǵa alýy ózderіnіń qatelіgі dep oılaımyn. Eger úlkender bіzge baǵyt-baǵdar kórsetіp, ózі qolyna kіtap ustap avtobýsta júrse nemese kіtapty nasıhattap júrіp «jastar kіtap oqymaıdy» dese túsіnýge bolady. Bіr jaǵynan, kіtapqa qazіr uıaly telefon, áleýmettіk jelі syndy básekeles kóp», – deıdі Talǵat Meńdіbaı.