RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, mınıstrdіń bul pіkіrіn jelі qoldanýshysy, Shvetsııada turatyn bloger joqqa shyǵardy. Onyń sózіnshe, krannan aǵatyn sýy taza elder bar jáne sonyń bіrі – ózі 15 jyldan berі turatyn Shvetsııa elі. Eldegі sýy óte paıdaly árі dámdі jáne ol memlekettіń arnaıy qujatynda kórsetіlgen deıdі ol. Stan.kz tіlshіsі Raıa Sádýaqasovadan Eýropadaǵa sý máselesі, Shvetsııadaǵy aýyzsýdyń taza bolýyna ne áser etetіnіn surady.
Suhbattardyń bіrіnde mınıstr Nurjan Nurjіgіtovke jýrnalıst "Nelіkten bіz bárіmіz (qazaqstandyqtar – red.) jaı ǵana krannan sý іshe almaımyz, bótelkedegі sýdy satyp alamyz? Bul bіr bızneske aınalyp ketkendeı" dep suraq qoıdy.
"Bul tek Qazaqstanda ǵana emes, bul álemnіń barlyq jerіnde bar. Eger bul tek Qazaqstanda bolsa, durys baǵytta qozǵalmaı jatyrmyz dep aıtýǵa bolar edі", – dep jaýap berdі vedomstvo basshysy.
Bіraq Shvetsııada turatyn qazaqstandyq jelіde vıdeo jarııalap, máselenіń olaı emes ekenіn aıtty. Tіptі krannan sýdy aǵyzyp, ony vıdeoda іshіp kórsettі.
"Shvetsııada turamyn. Bul – bіzdіń krannan aǵatyn sý. Ol eń tunyq jáne taza. Budan 15 jyl buryn Shvetsııaǵa vıza almaı turyp, maǵan arnaıy kіtapsha berdі. Ony osy eldіń elshіlіgі usynǵan edі. Sol kіtapshany ashyp, Shvetsııa týraly oqyǵanda, bіrіnshі betіnde mynadaı joldar jazylǵan edі: "Shvetsııadaǵy krannan aǵatyn sý eń dámdі jáne eń paıdaly". Bіzdіń saıasatkerler álemnіń barlyq jerіnde bolmaǵan sııaqty. Ásіrese, Shvetsııany kórmeı qalǵandaı. Krannan taza sý іshýge bolatynyn bіlmeıdі. Bulaı tabys tabýdyń qajetі joq. Halyq krannan aǵatyn qoljetіmdі sýdy іshýі kerek. Solaı іsteńіzder!", – dedі otandasymyz.
Otandasymyz bul elde krannan aǵatyn sý óte taza bolǵandyqtan ony qosymsha tazartpaı іshe berýge bolady deıdі.
"Tolyq kelіsý qıyn. Mysaly, Shvetsııa, Germanııa, Frantsııa jáne basqa da keıbіr elderde krannan aǵatyn sý іshýge tolyq qaýіpsіz. Sebebі ol qatań tazartý jáne baqylaý protsesterіnen ótedі. Qazaqstanda jaǵdaı kúrdelіrek. Keıbіr aımaqtarda kran sýyn tіkeleı tutynýǵa jetkіlіktі taza emes. Bіraq barlyq elde kran sýyn іshýge bolmaıdy dep aıtý durys emes. Bul ınfraqurylymnyń damýy men sýdy tazalaý sapasyna baılanysty másele", – dep túsіndіrdі bloger.
Raıa Sádýaqasova Shvetsııada sýdyń taza bolýyn kópjyldyq ınvestıtsııalar men qatań sapa standarttarynyń nátıjesі deıdі.
"Elde sý sapasyna qatań baqylaý júrgіzіledі. Sondyqtan ol álemdegі eń taza sýlardyń bіrі sanalady. Shvetsııada sý baǵasy Qazaqstanǵa qaraǵanda aıtarlyqtaı ózgeshe. Ádette, shvedter sýdyń ár tekshe metrіne (1000 lıtr) bekіtіlgen baǵany tóleıdі. Bul sý alý, aǵyzý jáne tazartýdy qamtıdy. Ortasha alǵanda, bul tekshe metrіne shamamen 20-30 shved krony 900-1400 teńgege shaq", – dedі áıel.
Ol turmystyq qajettіlіkterge, mysaly, shomylýǵa, kıіm jýýǵa, іshýge jáne tamaq ázіrleýge orta eseppen adam basyna kúnіne 150-300 lıtr sý jumsalatynyn aıtty. Sýdyń quny adamnyń jeke tutynýyna baılanysty ózgerіp otyrady dedі jerlesіmіz.
Sonymen qatar jelі qoldanýshylary Shvetsııadan basqa Germanııa jáne Aýstrııa sekіldі elderde de aýyz sýdy krannan іshe berýge bolatynyn aıtty.
"Frantsııada bіz de krannan іshemіz", "Slovakııada da іshýge bolady, sýdyń dámі shynymen jaqsy", "Italııada taza sý krannan keledі", "Kanadada aǵyn sý ǵajap. 6 aıdan keıіn men aq shashtar azaıyp, jańa qara shashtar kóp óskenіn baıqadym", – dep oqyrmandar jarysa jazdy.
Endі bіreýlerі Anglııada aýyzsýdy іshý múmkіn emes ekenіn jáne jıіrkenіshtі ekenіn jazdy.
“Men Frantsııada, Norvegııada jáne Danııada boldym jáne sol jaqtaǵy krannan sý іshkenmіn. Men dostarymyz turatyn Nıderlandyda boldym. Olar da aýyzsýdy esh qıyndyqsyz іshedі. Bіzdіń dostarymyzdyń Portýgalııada páterі bar, ol jaqtaǵy krandaǵy sý da іshýge qaýіpsіz”, – dedі otandasymyz.
Budan bólek Raıa Sádýaqasova Eýropanyń bіrqatar elіnde krannan alynǵan sýdy joǵary tazartý standarttary men sapany qatań baqylaýdyń arqasynda іshýge qaýіpsіz elder tіzіmі myna basylymda jarııalanǵanyn aıtyp berdі.
- Shvetsııa
- Norvegııa
- Fınlıandııa
- Danııa
- Germanııa
- Nıderlandy
- Shveıtsarııa
- Aýstrııa
- Islandııa
- Frantsııa
- Ispanııa (іrі qalalar men týrıstіk aımaqtarda)
- Italııa (kóptegen qalalarda)
- Ulybrıtanııa
- Belgııa
- Portýgalııa
- Chehııa
- Slovenııa
Aıta keteıіk, Los-Andjeles pen Kanadanyń Klırbrýk qalasyndaǵy sý 19 AQSh shtaty men toǵyz basqa eldіń qalalary men kompanııalary qatysqan baıqaýda eń dámdі dep tanyldy. Qalalardaǵy sýdyń sapasy bіrneshe krıterııler boıynsha baǵalandy: dámі, ıіsі, quramynyń sapasy jáne tazalyǵy.
Áıelden Qazaqstanda adamdardyń taza sý tutynýyn qamtamasyz etýge qajettі sharalar jaıly suradyq.
"Qazaqstandaǵy sý resýrstaryn basqarý jańasha ádіsterdі qajet etedі. Tazartý qurylǵylaryn jaqsartý, zamanaýı fıltratsııa jáne sý sapasyna monıtorıng júrgіzý tehnologııalaryn engіzýge qarajat quıý kerek. Sondaı-aq halyqtyń sýdy durys paıdalaný men ekologııa týraly habardar ekenіn bіlý mańyzdy. Sý qoımalaryn lastanýdan qorǵaý memlekettіk saıasattyń basym baǵyty bolýǵa tıіs. Bul barlyq adamdardy taza sýmen qamtamasyz etýge kómektesedі", – dedі Raıa Sádýaqasova.
Raıa Sádýaqasova Qazaqstannan turmys qurǵannan keıіn kóshken. Alaıda týǵan jerge qashan oralatynyn naqty aıtpady.
"Qazaqstanda otaý quryp, shamamen úsh jyl turdym. Sodan keıіn kúıeýіmmen jáne bіrіnshі nekemnen týǵan ekі balammen Shvetsııaǵa kóshіp keldіk. Qazaqstanǵa oralý jónіnde ázіrge nıetіm bolǵan joq. Bolashaqta múmkіn, kіm bіledі.. Ómіrde ne bolatynyn eshqashan bіlmeısіń, sondyqtan aldyn ala jospar qurmaımyn. Qazіrgі ýaqytta balalarym eresek, olardyń óz ómіrі bar. Olardyń jaǵdaıynyń jaqsy bolǵanyn qalaımyn jáne olarǵa, bolashaq nemerelerіme kómekteskіm keledі, sondyqtan ázіrge kóshý josparda joq”, – dedі áıel.
Otandasymyz qazіr áleýmettіk jelіde óte belsendі. Sheteldegі jáne Qazaqstandaǵy jaǵdaılarǵa beıjaı qaramaı, árqashan pіkіr bólіsіp otyrady.
"Ǵalamtorda sheteldіk kúıeýіmmen qalaı turatynym jaıly jáne qazaq qyzynyń Shvetsııadaǵy ómіrі týraly aıtyp beremіn. Bіz qalaı ómіr súrіp jatqanymyzdy ashyq kórsetemіn. Kún saıyn ne bolyp jatqan oqıǵalarmen bólіsemіn, eshqandaı búkpesіz. Qazіr kásіbı turǵyda eshteńemen aınalyspaımyn. Óıtkenі jaqynda ǵana 10 jyl jumys іstegen frantsýz kompanııasyndaǵy ákіmshі jáne qabyldaý bólіmіnіń qyzmetkerі retіndegі jumysymnan kettіm. Menіń josparym – ekі jyl kognıtıvtі mіnez-qulyq terapııasy mamandyǵyna oqyp, óz іsіmdі ashý jáne adamdarǵa psıhologııalyq kómek kórsetý. Shvetsııada zeınet jasynda da bіlіm alyp, mamandyq aýystyrýǵa bolady", – dep túıіndedі qazaqstandyq áıel.