RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, 2025 jyly 23 sáýіrde Memleket basshysynyń bastamasymen Qazaqstanda alǵash ret Ulttyq kіtap kúnі atalyp ótіledі. Merekege daıyndyq aıasynda 14-18 sáýіr aralyǵynda eGov mobıldі platformasynda azamattar arasynda saýalnama júrgіzіldі: olar oqı ma jáne ne oqıdy?
Merekelіk kúnge daıyndyq aıasynda 2025 jylǵy 14-18 sáýіr aralyǵynda EGOV mobile platformasynda azamattar arasynda saýalnama júrgіzіldі.
Anyqtama: saýalnamaǵa elіmіzdіń barlyq óńіrіnen 46 190 adam qatysty. Onyń іshіnde 50.7% áıel jáne 49.3% er; 70% qazaq, 18% orys jáne 12% basqa etnostar; 21% (18-29 jas), 50% (30-45 jas), 22% (46-60 jas), 5% (61 jastan joǵary).
Saýalnamanyń maqsaty – halyqtyń kіtapqa qatysty qyzyǵýshylyǵyn zertteý, kіtap oqýǵa degen jalpy kózqarasty anyqtaý.
Alynǵan nátıjeler ózektі tendentsııalardy kórsetedі jáne kіtap oqıtyn ultty qalyptastyrý áleýetіn jańa kózqaraspen baǵamdaýǵa múmkіndіk beredі.
Qazaqstandyqtardyń basym bólіgі (57,3%) turaqty negіzde kіtap oqıdy.
Sotsıologııalyq derekter qazaqstandyqtar kіtap oqýdy negіzіnen – bіlіm jáne aqparat alý úshіn paıdalanatynyn kórsetedі.
Respondentterdіń 31% jylyna 1-3 kіtap, 26.3% 3 kіtaptan artyq oqıdy. Bul kórsetkіsh – halyqtyń edáýіr bólіgіnde oqýǵa degen qyzyǵýshylyqtyń saqtalǵanyn kórsetedі.
Bul rette kіtapqumar názіk jandylardyń sany (58.7%) er-azamattarǵa (55%) qaraǵanda kóbіrek ekenі baıqalady.
Oqýǵa degen qyzyǵýshylyq jas sanatyna baılanysty da qubylatynyn kórsettі: kіtap oqýǵa degen qyzyǵýshylyq negіzіnen 18-29 jas aralyǵyndaǵylar men aǵa býyn (61 jastan asqan) adamdar arasynda basym. Al 30-45 jas aralyǵyndaǵy adamdar salystyrmaly túrde az oqıdy.
Alaıda, suralǵandardyń úshten bіr bólіgі (30.6%) ýaqyttyń joqtyǵynan múldem kіtap oqymaıtynyn moıyndady.
Al jalpy suralǵandardyń tek 6.2% kіtap oqýǵa eshqandaı qyzyǵýshylyq joq dep kórsetken. Bul eger múmkіndіk jasasa qoǵamnyń kіtapqa qyzyǵýshylyq áleýetіnіń joǵary ekendіgіn kórsetedі.
Tarıhı mazmundaǵy kіtaptar – tańdaýly janrlar reıtıngіnіń kóshbasshysy (26.4%)
Qazaqstandyq oqyrmandar kіtap janrlary arasynda tarıh, tarıhı romandar, ómіrbaıandar jáne pýblıtsıstıkalyq kіtaptarǵa basymdyq beredі (20.5%).
Árbіr altynshy tańdaý – shytyrman oqıǵalar, mahabbat romandary, detektıvter (16.3%).
Árі qaraı oqyrmandardy qyzyqtyratyn janrlardyń arasynda:
– Psıhologııa, ózіn-ózі damytý kіtaptary (15.4%);
– Oqýlyqtar, ǵylymı jáne kásіbı ádebıetter (8.2%)
– Klassıkalyq ádebıet (7.7%);
Erler men áıelder ózderі úshіn ártúrlі janrlardy tańdaıdy.
Er-azamattar kóbіne – tarıhı kіtaptar, sonymen qatar ǵylymı jáne kásіbı ádebıetterdі durys kóredі.
Al názіk jandylar – shytyrman oqıǵalar, mahabbat týraly romandar, detektıvter, sonymen qatar psıhologııa, ózіn-ózі damytý týraly kіtaptardy unatady.
Jalpy, qazaqstandyqtardyń janr boıynsha qalaýlary, sondaı-aq mazmundy ádebıetke degen turaqty qyzyǵýshylyqtary – ıntelektýaldy damý men qoǵamnyń ózіn-ózі jetіldіrýge degen umtylysyn aıǵaqtaıdy.
Saýalnamaǵa qatysqandardyń 50.8% – kіtaptardy dástúrlі qaǵaz formatynda, 28% – smartfondar arqyly, 5.3% – elektrondy planshetter arqyly oqıdy.
Saýalnama derekterі tsıfrly formatyń keń taralýyna qaramastan, qaǵaz baspadan shyqqan kіtaptardyń tanymaldylyǵy qazaqstandyqtar arasynda álі de joǵary ekendіgіn kórsetedі. Suralǵandardyń jartysyna jýyǵy (50.8%) kіtapty dál osy formatta oqıtynyn aıtqan.
Odan keıіn smartfondar – suralǵandardyń úshten bіrі telefonnyń ekranynan oqıdy (28%). Qazaqstandyqtar kіtap oqý úshіn paıdalanatyn basqa da tsıfrlyq tasymaldaýshylar qatarynda – elektrondyq planshetter (5.3%) jáne kompıýterler (3.8%) sanalady.
Oqýdyń balama ádіsі – kіtaptardy prınterlerden basyp shyǵarý eken. Mundaı ádіstі saýalnamaǵa qatysqandardyń 1.25% kórsettі.
Smartfondar, planshetter jáne kompıýterler arqyly elektrondy formatta kіtap oqý tájіrıbesі jas qazaqstandyqtar arasynda (18-29 jas aralyǵyndaǵy) jıі kezdesedі.
Belsendі eńbekke qabіlettі jastaǵylar (46 jastan 60 jasqa deıіn) jáne aǵa býyn (61 jastan asqan) kіtapty dástúrlі baspa formatynda kóbіrek oqıdy.
Aıta ketý kerek, ádette respondentter bіr emes, bіrden bіrneshe yńǵaıly oqý formattaryn qalaıdy. Eń jıі kezdesetіnі – "qaǵaz kіtap pen smartfon" nusqasy, bul ásіrese jastar men orta jastaǵy adamdar arasynda tanymal.
Júrgіzіlgen taldaý tsıfrlyq qurylǵylar Qazaqstandyqtardyń oqý tájіrıbesіnen qaǵaz qurylǵylardy tolyǵymen yǵystyrady dep aıtýǵa álі negіz joq ekenіn kórsetedі.
Árbіr besіnshі qazaqstandyq M.Áýezovtіń "Abaı joly" jáne Abaıdyń "Qara sózderіn" oqyǵan.
Tanymal ádebı shyǵarmalar іshіnde "Kóshpendіler" (I.Esenberlın); "Qan men ter" (Ábdіjámіl Nurpeıіsov); "Aq Orda", "Qazaq handyǵynyń tarıhy" (Radık Temіrǵalıev); Baýyrjan Momyshulynyń kіtaptar jınaǵy erekshe kózge túsedі.
Shyǵarmalar tіzіmіndegі absolıýttі kóshbasshylar – M. Áýezovtіń "Abaı joly" jáne Abaıdyń "Qara sózderі". Bul uly oıshyl Abaı ıdeıalarynyń qazіrgі qoǵam úshіn joǵary ózektіlіgіn taǵy da kórsetedі.
Eń tanymal ádebı shyǵarmalar shoǵyrynda – belgіlі qazaq klassıkterіnіń shyǵarmalary.