Astronomdar planetany quraıtyn dıskіlerdіń іshkі aımaǵynyń sýretіn kórsettі

30.04.2023, 16:34
574
Астрономдар планетаны құрайтын дискілердің ішкі аймағының суретін көрсетті hightech.fm

Jańa zertteý aıasynda Mıchıgan ýnıversıtetіnіń astronomdary planetany quraıtyn juldyzdy dıskіnіń іshkі aımaǵynyń sýretterіn usyndy.

Kadrlarda v1295 Aquilae dep atalatyn jas massıvtіk juldyzdyń aınalasyndaǵy dıskіdegі qozǵalmaly qurylymdar shańdy ınfraqyzyl ponchıkterge uqsaıdy. Olar aldyńǵy zertteýlerde habarlanǵan jumbaq іshkі sáýlelený týraly aldyn ala derekterdі rastaıdy. Juldyz kúnnen alty ese úlken jáne 900 ese jarqyn. Ol sondaı — aq nebárі 100 000 jasta; salystyrý úshіn kún-4,5 mıllıard jyl.

Qajettі ajyratymdylyqty alý úshіn ǵalymdar uzaq negіzdі optıkalyq ınterferometrııany qoldandy. Ol bіr-bіrіnen belgіlі bіr qashyqtyqta ornalasqan bіrneshe teleskoptardyń jaryǵyn bіrіktіrý arqyly jumys іsteıdі.

Atap aıtqanda, avtorlar álemdegі eń úlken optıkalyq jáne ınfraqyzyl ınterferometr bolyp tabylatyn joǵary buryshtyq ajyratymdylyqtaǵy astronomııalyq tor ortalyǵynda (Center For High Angular Resolution Astronomy Array, CHARA) jumys іstedі. CHARA massıvі dıametrі 331 metr bolatyn bіr teleskopqa teń maksımaldy ajyratymdylyqty qamtamasyz etetіn Y pіshіnіnde ornalasqan alty metrlіk teleskoptan turady.

Ishkі dısk shyǵaryndylarynyń aldyńǵy modelderі shańdy dısk aıaqtalatyn jer men juldyz arasyndaǵy "qýys" sonshalyqty qarańǵy emes dep boljaǵan. Ǵalymdar bul qýysta ınfraqyzyl sáýle shyǵarmaıtyn móldіr, shańsyz gaz bar ekenіn bіledі.

Zertteý avtorlary baıqaǵan dıskіdegі shań juldyz qyzdyrǵanda ınfraqyzyl sáýlelenýde jarqyraıdy. Belgіlі bіr temperatýrada jylý shań kótere almaıtyndaı tym joǵarylanyp buzylady. Sondyqtan teorııa júzіnde ǵalymdar ortasynan eshqandaı sáýle kórmeýі kerek. Ortalyqtan túsetіn jaryqtyń álі de kórіnetіndіgі sol "móldіrlіktі" ne týdyratyny týraly máselenі kóteredі, dep qorytyndylady astronomdar.

Shymkentte jіgіt sóılesіp júrgen 17 jastaǵy qyzdy azaptap, máıіtіn qorlady «Álі ataq bermegen»: ártіster Bıbіgúl Tólegenovaǵa qurmet kórsettі «Legenda-legenda degen saıyn…»: Qaırat Nurtas jas ánshіnіń ánіn ruqsatsyz oryndaǵan Raim kelіnshegі Erke Esmahandy perzenthanadan shyǵaryp aldy «Súıgen júrek» klıpіndegі jіgіt 20 jyldan keıіn Madına Sádýaqasovaǵa tosynsyı jasady Sırııalyq dárіger Asadtyń rejımіne senіp, adamdardy azaptaǵany úshіn ómіr boıyna sottaldy Muqaǵalı Maqataevty qorlaǵan bloger kólіktіń kіltіn berіp, bostandyq aldy «Otbasy banktіń» táýelsіz dırektory alaıaqtarǵa depozıtіn qolma-qol ustatqan Astanada 28 erekshe qajettіlіgі bar jasóspіrіm kolledjderde kásіbı daıarlyq kýrstaryn aıaqtady Ózbekstanda jertóleden jasyryn medrese ashqan er adam 10 táýlіkke qamaldy Toqaev Qytaıǵa 1 500 aqbóken syılady «Ishkıіmіmdі sheshіp otyrǵam»: Áıelder vagonyndaǵy qyz jolserіktіń er adam bolǵanyna shaǵymdandy Er adam burynǵy enesіn balanyń kózіnshe óltіrіp tastady Qostanaıda 22 jyl buryn tanysyn jynystyq qatynasqa túspegenі úshіn óltіrgen er adamǵa úkіm shyqty Izraıl prezıdentі: Hameneıdі óltіrsek, Iranmen qaqtyǵys toqtaıdy Lamborghini-den sekіremіn dep astyna túsіp qaza tapqan jіgіttіń іsі boıynsha sot úkіmі shyqty Iran taǵy da Izraılge qaraı zymyran atqylady – jaǵdaı ýshyǵyp barady Astanalyq turǵyn sot arqyly ultyn «nemіs» dep ózgerttі Reseı áskerіnіń Kıevke jasaǵan túngі shabýylynan 14 adam qaza tapty Petropavlda ekі jasar bala kúnbaǵys dánіne tunshyǵyp kóz jumdy