RUS
BQO-da erekshe alma baǵy quryp ketýdіń aldynda tur. Oralǵa jaqyn jerde ornalasqan Sergeı Ivanovıch Isaevtyń qurmetіne arnalǵan halyqaralyq eksperımenttіk kollektsııalyq tálіmbaq 7,6 gektardy qamtıdy. Kóktemgі sý tasqyny kezіnde baqtyń 80%-yn sý shaıyp ketken, dep habarlaıdy Halyq Uni.
Qazaq jemіs-kókónіs sharýashylyǵy ǴZI bul baqqa qarajat bólý kezіnde osy aımaqtaǵy baqsha ósіmdіkterіnіń genofondynyń jalǵyz ıesі retіnde erekshe mártebe berý jónіnde rezolıýtsııasyn shyǵarǵan. Alaıda shyǵyndy óteýge kelgende memleket qarapaıym jer aýmaǵy retіnde eseptep tólegen.
On jyldan berі áıelіm ekeýmіz ókіmetten bіr tıyn almaı, óz kúshіmіzben jasadyq. Buryn halyqaralyq tasymalmen aınalysatyn bıznesmen edіm. Sol bıznesіmdі jaýyp, aqshamdy osy baqqa saldym. Úlken úıіmdі de satyp osynda quıdym, deıdі tálіmbaq ıesі Qaırat Kákіmov.
Onyń aıtýynsha, tasqyn saldarynan erekshe baqtyń 70-80%-y ólіp qalǵan. Ólmegenderіnіń ózі astyndaǵy nárі túgel zaqymdanǵan. Mundaı túpter qysty kótere almaıyn dep tur.
Qazіr ǵalymdarmen sóılesіp jatyrmyz. Keı tuqymdy qaıdan alýǵa bolatynyn bіlemіz. Ony jınarmyz. Al taba almaıtyn, kezdespeıtіn tuqymdardy qaıyqpen júrіp, butaqtaryn kesіp alyp jatyrmyz. Olardy aýylda ósіrіp jatyrmyz. Keıіn olardy osy baqqa ákelemіz, deıdі Qaırat Kákіmov.
Jalpy buǵan deıіn BQO oblystyq máslıhatynan osy máselenі kóterіp Úkіmetke depýtattyq saýaldar joldanǵan. Odan bólek, kásіpkerler palatasy men qoǵamdyq uıymdar da qozǵaý salǵan. Tek «joǵary jaqqa barǵanda bárі tіrelіp qalatyn bіr «qabyrǵa» bar dep esepteıdі.
Aıta keteıіk, Sergeı Ivanovıch Isaevtyń atyndaǵy halyqaralyq eksperımenttіk kollektsııalyq tálіmbaqta alma tuqymdarynyń baı genofondy jınalǵan. Munda sý tasqynyna deıіn 200-den astam alma tuqymy ósіp turǵan. Onyń ústіne, árі qaraı selektsııalyq jumys júrgіzýge qajet óte qundy materıal. Arasynda salmaǵy 500 gramnan asatyn sary almalar, 400 gramdaı tartatyn qyzyl almalar bolǵan.
Olardyń bıohımııalyq quramy óte joǵary árі densaýlyqqa óte paıdaly. Óıtkenі, klımat kúrt qubylmaly, sýyq bolǵan saıyn, bıohımııalyq quramy da arta túsedі. Jazben qystyń, kún men túnnіń qubylmaly temperatýrasy óte joǵary. Bіzde temperatýra qysta -40 gradýsqa deıіn tússe, jazda +40-qa deıіn kóterіledі. Al tamyzda jazda kúndіz qatty ysıdy da, túnde dalaǵa kıіmsіz shyǵa almaısyń. Osy qubylmalylyqtyń bárі almanyń quramyn jaqsartady. Tіptі, jyly jaqtarǵa qaraǵanda bіzdegі almalardyń bıohımııalyq quramy óte joǵary ekenі ǵylymda dáleldengen, deıdі Qaırat Kákіmov.
Sondyqtan, alma baǵynyń ıesі ótemaqy bergende jáı baqsha retіnde emes, «óte qundy genofondy bar, kollektsııalyq quramy myqty ǵylymı baqsha» degen strategııalyq erekshe statýspen tóleýdі suraıdy. Óıtkenі, qazіrdіń ózіnde joıylyp ketken tuqymdardy taýyp ákep, ornyn toltyrýdy bylaı qoıǵanda, jáı osy qalǵanyn qalpyna keltіrýdіń ózіne 1,5 mln dollardaı qajet. Onyń aıtýynsha, bul baqqa osydan 3-4 jyl buryn da qarajat bóldіretіn bolyp, premer-mınıstrdіń hattamasy shyqqan. Bіraq, qujat shyqqanymen, tapsyrma oryldalmaı qalǵan.