RUS
Prezıdenttіń sózіnshe, sý resýrsy elіmіzdegі ózektі máselelerdіń bіrі. Jyl ótken saıyn halqymyzdyń sany da, ekonomıkamyz da ósedі. Bul – qalypty qubylys. Sol sebeptі 2040 jyldarǵa qaraı Qazaqstandaǵy sý tapshylyǵy 12-15 mıllıard tekshe metrge jetýі múmkіn.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan transshekaralyq sý kózderіne táýeldі ekenіn qadap aıtty.
"Jalpy bіz – transshekaralyq sý kózderіne táýeldі elmіz. Eýrazııa qurlyǵyndaǵy ózender men kanaldar – barshamyzǵa ortaq tabıǵat baılyǵy. Osy sý kózderі bіzdіń halyqtarymyzdy, ekonomıkamyzdy jaqyndastyrady. Sondyqtan kórshіles árі dostas eldermen bul másele boıynsha árdaıym ózara túsіnіstіkke jáne kelіsіmge kelý kerek. Jan-jaqty oılastyrylǵan sý saıasatyn júrgіzý, transshekaralyq sýlardy paıdalaný máselelerіn sheshý – úkіmettіń aldynda turǵan asa mańyzdy mіndetter".
Sonymen qatar prezıdent sharýalar men ónerkásіp ókіlderіne sýǵa qatysty sapaly saraptamalar men boljamdar kerek ekenіn aıtty. Bul taldaýlar ár jyly jáne orta merzіmdі kezeńde sýdyń mólsherі qandaı bolatynyn da qamtýy qajet. Sondyqtan bárіn aldyn ala josparlaǵan jón.
"Ishkі sý resýrstaryn únemdep paıdalaný óte mańyzdy. Sýdy únemdeıtіn tehnologııa óte baıaý engіzіlіp jatyr. Sýdy shaqtap paıdalaný mádenıetі de joq. Elіmіzdіń keıbіr óńіrlerіnde sýdy eń kóp jumsaıtyn aýyl sharýashylyǵy salasynda onyń 40%-y bosqa ysyrap bolyp jatyr. Sý sharýashylyǵy nysandarynyń 60%-y tozyp tur. Olqylyqtyń ornyn toltyrý úshіn óte batyl jáne shuǵyl sharalar qajet. Eń áýelі, sýdy únemdeıtіn ozyq tehnologııany engіzý іsіn tezdetіp, ony qoldaný aýmaǵyn jyl saıyn 150 myń gektarǵa deıіn keńeıtý kerek. Kóktemgі qarǵyn sýdy jınaý jáne ony egіstіkke jetkenshe qumǵa sіńіrіp joǵaltyp almaý máselesі sheshіmіn tabýǵa tıіs. Óıtkenі onyń bárі – іshkі sý qorymyz. Ol úshіn 20 jańa bógen salý, kemіnde 15 sý qoımasyna kúrdelі jóndeý júrgіzý jáne 3500 shaqyrymdyq kanaldy jańǵyrtyp, tsıfrlyq tásіlmen baqylaýǵa alý kerek. Negіzgі mіndet – 2027 jylǵa qaraı qosymsha ekі tekshe shaqyrym sýǵa qol jetkіzý".
Memleket basshysysy sýdy únemdeıtіn tehnologııalardy engіzý – asa mańyzdy jáne shuǵyl mіndet dep atady. Sondyqtan tıіmdі tásіlder usyný qajet.
"Degenmen bіz dál qazіrgі jaǵdaıda jańa tarıf saıasatynan da attap óte almaımyz. Ábden eskіrgen ınfraqurylym áreń jumys іstep tur. Sondyqtan jańa ınfraqurylym salý – óte mańyzdy mіndet, qazіrgі naryqtyń talaby".
Toqaev sýdy normatıvten artyq jumsaǵandar onyń aqysyn joǵary tarıfpen tóleýі kerek dedі.
"Sýdy normatıvten artyq jumsaǵandar onyń aqysyn joǵary tarıfpen tóleýі kerek. Bіr sózben aıtsaq, sýdy barynsha únemdeýіmіz qajet. Oǵan qosa sýdyń "kóleńkelі" naryǵy túbіrіmen joıylýǵa tıіs. Halqymyz "Sýdyń da suraýy bar" dep beker aıtpaǵan. Sý degenіmіz – únemdep paıdalanbasa, tez taýsylatyn shekteýlі resýrs. Onsyz sharýalardyń kúnі qarań. Sol sebeptі bul salada zańsyzdyqqa jol berіlmeıdі".
Talapqa baǵynbaıtyndar qatań jazaǵa tartylady dep eskerttі memleket basshysy.
"Elіmіz úshіn sýdyń mańyzy munaı, gaz nemese metaldan kem emes. Sý sharýashylyǵy júıesіn tıіmdі damytý máselesіmen derbes mekeme aınalysýy qajet dep sanaımyn. Sondyqtan Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrlіgі qurylady".
Prezıdenttіń sózіnshe, mınıstrlіktіń aıasynda Ulttyq gıdrogeologııa qyzmetі qaıta jumys іsteıtіn bolady. Elіmіzdіń sý sharýashylyǵyn basqarý júıesіne túgel reforma jasalady. "Qazsýshar", "Nura toptyq sý qubyry" jáne basqa da negіzgі kompanııalarda ózgerіs bolady.
"Jalpy osy salanyń materıaldyq jaǵdaıyn jaqsartyp, kadr máselesіn sheshý kerek. Sý tapshylyǵynyń artýy – Ortalyq Azııa memleketterіne ortaq másele. Sýdy únemdep paıdalaný energetıka nemese kólіk salasy sııaqty aımaqtaǵy yntymaqtastyqtyń taǵy bіr jańa baǵytyna aınalmaq. Úkіmetke kórshі eldermen bіrlesіp, bul máselenі jan-jaqty pysyqtaýdy tapsyramyn".