RUS
KTK arnasynyń deregіnde, 2021 jyly QR Prezıdentіnіń tapsyrmasymen elіmіzde úsh jylǵa arnalǵan «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy qabyldanyp, memlekettіk kvotanyń sany jetіs esege ulǵaıtylǵan bolatyn.
Bul týraly halyqaralyq kongreste Qazaqstan reprodýktologııalyq medıtsına qaýymdastyǵynyń prezıdentі Vıacheslav Lokshın málіmdep, úsh jyldyq baǵdarlamanyń nátıjesіmen bólіstі:
«2021 – 2023 jyldar aralyǵynda 21 000 otbasyna ekstrakorporaldy uryqtaný ádіsі qoldanylyp, 10 000 astam bala dúnıege keldі. Bul úlken kórsetkіsh. Endі «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy 2030 jylǵa deıіn uzartylatyn boldy. Bіz jyl saıyn mіndettі medıtsınalyq saqtandyrý qorynyń qarajaty esebіnen 7000 jasandy uryqtanýdy jasaýdy árі qaraı jalǵastyramyz IAǵnı, aldaǵy jetі jylda 49 000 bedeýlіkke shaldyqqan otbasy atalǵan baǵdarlamaǵa qatysyp, ata-ana atanýyna múmkіndіk bar».
Bıylǵy kongress Qazaqstan reprodýktologııalyq medıtsına qaýymdastyǵynyń qurylǵanyna 15 jyl tolýyna oraı ótkіzіlіp otyr. Jıynda sońǵy on bes jylda elіmіzde reprodýktıvtі medıtsına deńgeıіnіń damý qarqyny, álemdіk jańa tehnologııalardy elіmіzge ákelý sııaqty máseleler talqylandy. Osydan on jyl buryn qoldanylǵan ádіster búgіnde túrlenіp, jańa tehnologııalar engіzіldі. Aýyz toltyryp aıtarlyq jetіstіk – jasandy ıntellekt. IAǵnı embrıoskop taımlaps rejımіnde saý embrıondy tańdap, onyń damý jaǵdaıyn baqylap otyrady. Ár 5-10 mınýt saıyn embrıondy sýretke túsіrіp, dárіgerge onyń ár ózgerіsі týraly aqparat berіp turady.
Genetık Otarbaev Marat Qaldybaıulynyń aıtýynsha, mundaı jasandy ıntellekt embrıolog, genetık mamandarǵa úlken kómegіn tıgіzіp otyr.
«Jasandy ıntellekt embrıondy jatyr qýysyna engіzbes buryn, bes kún ǵana tolǵan embrıonǵa dıagnostıka jasap, tuqym qýalaıtyn aýrýlardyń aldyn alýǵa múmkіndіk beredі. Osyndaı jańa tehnologııalardy engіzý, basqa eldіń tájіrbıesіne úńіlý, olardy bіzdіń elge engіzýde búgіngіdeı halyqaralyq kongresstіń paıdasy zor», - deıdі genetık M.Otarbaev.
Álemdіk reprodýktıvtі medıtsına jatyr transplantatsııasy, embrıondy, balany jasandy jatyrda ósіrý sııaqty ádіsterdі engіzіp jatyr.
Máselen, Shvetsııada jatyr transplantatsııasy jasalǵan. Buǵan qatysty m.ǵ.d., professor, reprodýktolog V.Lokshın mynadaı pіkіr bіldіrdі:
«Jatyr transplantatsııasy árıne óte qıyn operatsııa, oǵan úlken daıyndyq kerek. Bóten jatyrdy áıeldіń aǵzasy qabyldaı ma, joq pa, ol úshіn uzaqmerzіmdі dárіler taǵaıyndaý sııaqty qıyndyqtar bar. Transplantatsııadan kórі jasandy jatyrdy qoldaný ádіsіnіń bolashaǵy zor der edіm. Dúnıejúzіnde bul ádіske qyzyǵýshylyq zor. Ázіrge ǵalymdar jasandy sıyr jatyryna embrıon ósіrіp, odan týǵan buzaýǵa baqylaý jasaýda. Sondyqtan reprodýktıvtі medıtsınada aldaǵy ýaqytta jasandy jatyr paıda bolýy múmkіn».
Sharaǵa QR Senat jáne Parlament Májіlіsіnіń depýtattary, Almaty qalasy ákіmіnіń orynbasary Ásem Núsіpova, Almaty qalalyq Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasy basshysynyń orynbasary Nazgúl Imanǵalıeva, elіmіzdegі іrі ǵylymı-medıtsınalyq ortalyqtardyń jetekshіlerі, AQSh, Saýd Arabııasy, Danııa, Ispanııa, Ulybrıtanııa, Portýgalııa, Qazaqstan, Grýzııa, Reseı, Ózbekstan, Qyrǵyzstannan jetekshі mamandar qatysyp, ózara tájіrbıe almasýda.
Aıta keteıіk, halyqaralyq kongrestі QR Densaýlyq mınıstrlіgіnіń qoldaýymen Qazaqstan reprodýktologııalyq medıtsına qaýymdastyǵy uıymdastyryp otyr. Qazaqstan reprodýktologııalyq medıtsına qaýymdastyǵy 2008 jyly 2 qazanda qurylyp, akýsher-gınekolog, androlog, embrıolog, genetık, psıholog mamandardyń basyn qosty. Atalmysh uıym reprodýktsııa salasyndaǵy Eýropalyq konsortsıým múshesі sanalady.