RUS
Óıtkenі, aǵashtar kóbіnese avtomobılderge, sondaı-aq úıler men ǵımarattarǵa qulap ketýі múmkіn. Qulaý saldarynan elektr jelіlerі de zaqymdalýy múmkіn jáne qalalyq landshaft elementterіne aıtarlyqtaı zııan keltіrýі múmkіn. Munyń aldyn alýǵa bolady, ol úshіn aǵashtyń jaı-kúıіn ýaqytynda anyqtaýyńyz kerek. Kóbіnese aǵashtyń syrtqy kórіnіsі jaqsy bolýy múmkіn, bіraq ózegі shіrіgen, іshі qýys nemese tamyr shіrіgі bar.
Aǵashtyń qandaı kúıde ekenіn anyqtaý úshіn – saý nemese shіrіk, zamanaýı dıagnostıkalyq jabdyq bar – rezıstograftar men tomograftar. Rezıstograf aǵashtyń kúıіn eń jaqsy burǵylaýdy tez batyrý arqyly ońaı anyqtaıdy. Alynǵan derekter bіrden operatsııalyq blokqa jetkіzіledі jáne grafık túrіnde kórsetіledі. Rezıstografty aǵash qabattaryn oqý, aǵashtyń ımmýnıtet deńgeıіn anyqtaý jáne onyń jasyn anyqtaý úshіn de qoldanýǵa bolady. Tomograftyń jumys prıntsıpі sál ózgeshe: qurylǵy ýltradybystyq kómegіmen aǵashtyń іshkі kúıіn baǵalaıdy. Dybys ımpýlsі neǵurlym tez júrse, aǵashtyń jaǵdaıy soǵurlym jaqsy bolady. Tómen jyldamdyq sıgnal jolynda bos oryndar bar nemese aǵashtyń shіrіp jatqanyn kórsetedі.
Almatyda 2023 jyly ekologııa jáne qorshaǵan orta basqarmasy aǵashtardyń sanıtarlyq jaǵdaıyn dál anyqtaý úshіn 8 rezıstograf pen 2 tomograf satyp aldy. Búgіnde olar qalada apatty jaǵdaıdaǵy jáne aýrý aǵashtardy kesýden buryn qoldanylady. Olar 2023 jyly bastalǵan Baým toǵaıyndaǵy apatty jaǵdaıdaǵy aǵashtardy josparly іrіktep sanıtarlyq kesý kezіnde qoldanylady. Qurylǵylardan derekter alynǵannan keıіn eskі aǵashty saqtaý nemese ony kesý máselesі sheshіledі.
Aıta keteıák, Baým toǵaıyndaǵy jasyl jelekterdіń ekologııalyq jaı-kúıіn tórt ǵylymı-zertteý ınstıtýty - Qazaq ulttyq agrarlyq zertteý ýnıversıtetі, «Zoologııa ınstıtýty» ShJQ RMK, «Qazekoproekt» JShS jáne «Botanıka jáne fıtoıntrodýktsııa ınstıtýty» ShJQ RMK baqylaıdy. Ǵalymdar aǵashtardyń negіzgі zııankesterі men aýrýlaryn anyqtaıtyn zertteýler júrgіzdі. 6560 qýraǵan jáne apatty jaǵdaıdaǵy aǵashtar men 1713 shіrіgen aǵash, ıaǵnı qandaı da bіr zaqymdanýlar tіrkeldі. Búgіngі tańda Baým toǵaıynda 1 663 apatty aǵash retteldі, іrіktep sanıtarlyq kesý jumystaryn 2026 jylǵa deıіn júrgіzý josparlanyp otyr.