RUS
Oppozıtsııanyń bastaýymen kóshege shyqqan halyq Armenııa úkіmetіnіń otstavkaǵa ketýіn talap ettі. Oǵan sebep bolǵan jaıt – Armenııa men Ázіrbaıjan arasyndaǵy shekarany bekemdeý kezіndegі kelіsіm. Munda Armenııaǵa taqaý turǵan keı aýmaqtar Ázіrbaıjan jaǵynda qalyp qoıǵany.
Árıne, polıtsııa adamdardy toqtatýǵa tyrysyp baqty. 12 maýsymda polıtsııa kemіnde 90 adamdy ustady. Sol kúnі keshke úkіmet otyrysy ótіp jatqan kezdeortalyq alańǵa shyqqandar parlament ǵımaraty mańyndaǵy qorshaýlardy alyp, іshke kіrýge talpyndy. Keıіn polıtsııa olardy kúshtep tarata bastady. Aqparat quraldarynyń málіmetіnshe, Erevandaǵy parlament ǵımaraty aldyndaǵy alańǵa bіrneshe myń adam jınalǵan. Polıtseıler narazylarǵa qarsy shýly jarqyldaq granata qoldanǵan. Armenııa densaýlyq saqtaý mınıstrlіgі kemі 55 adam zardap shektі dep habarlady.
Ol jaqtaǵy narazylyq bіrneshe aptadan berі jalǵasty. Jınalǵandar premer-mınıstr Nıkol Pashınıan men onyń úkіmetі qyzmetіn toqtatsyn dep talap qoıdy. Kóshege shyqqandardyń kópshіlіgі – «Otan úshіn Tavýsh» degen uıymdy jaqtaýshylar. Bіraz ýaqyt buryn olar Armenııa premer-mınıstrі laýazymyna osy «Otan úshіn Tavýsh» uıymynyń kóshbasshysy, Bagrat Galstanıan esіmdі arhıepıskopty usynǵan. Erevanda narazylyq jalǵasyp jatyr. Erevan shekaradaǵy bіrneshe aýyldy Bakýdіń baqylaýyna berýge kelіsken. Taraptar delımıtatsııa týraly qujattarǵa sáýіrdіń aıaǵynda qol qoıǵan. Tavýsh degen aımaqtaǵy tórt eldі meken ekі el armııasy pozıtsııalary arasyndaǵy beıtarap aımaqta ornalasqan bolatyn. Sol aýmaq Ázіrbaıjanǵa óttі. Buǵan narazy bolǵan oppozıtsııa Ázerbaıjan qysymynan Erevan jańa soǵys bastala ma dep qorqyp, mundaı іske bіrjaqty túrde bardy dep esepteıdі. Sondyqtan Armenııa premer-mınıstrі Nıkol Pashınıan men onyń úkіmetіnіń ustanymy oppozıtsııanyń ashý-yzasyna tıgen. Al Armenııa tergeý komıtetі ustalǵan adamdardyń ústіnen «Jappaı tártіpsіzdіk» baby boıynsha qylmystyq іs qozǵaǵanyn málіmdedі.
Erevanda 12 maýsymdaǵy mıtıng kezіnde 101 adam zardap shektі, olardyń arasynda narazylar da, polıtseıler de bar. Bul jónіnde densaýlyq saqtaý mınıstrlіgіnіń deregіne súıenіp, Armenııanyń radıosy habarlady. Dárіgerlіk kómek alǵan 85 adam aýrýhanadan shyqqan, qalǵany em alyp jatyr. Zardap shekkender jeńіl jáne ortasha dárejedegі jaraqat alǵan. Narazylyq kezіnde 18 polıtseı zardap shektі.
Ázіrbaıjannyń baqylaýyna ótken tórt eldі meken Gazah dep atalatyn aýdanynda ornalasqan. Baký men Erevan muny qatynasty qalpyna keltіrý jolyndaǵy qadamdar dep atady. Qol qoıylǵan hattamada Erevan men Baký shekaranyń jekelegen aýmaqtary boıynsha aldyn ala kelіsіmge kelgenі jazylǵan.
Ázerbaıjan men Armenııa 1980 jyldyń sońynan berі qaqtyǵysyp keldі. Ekі el arasyndaǵy qaqtyǵys 1994 jyly aıaqtalǵanymen, shekara men Taýly Qarabaq máselesі sheshіlmeı qalǵan. Ázerbaıjan aýmaǵyndaǵy Taýly Qarabaqta kóbіne armıandar turǵan, soǵys kezіnde bul aımaq Bakýden táýelsіzdіgіn jarııalap alǵan.
Bul aımaq úshіn ekі el arasynda 1994 jyldan keıіn de bіrneshe ret qaqtyǵys boldy. 2020 jyly kúzdegі áskerı qaqtyǵystan soń Ázerbaıjan Taýly Qarabaqtyń bіr bólіgіn qaıtaryp alǵan. Al 2023 jyly tolyq baǵyndyrdy. Qarabaqta turatyn 100 myńnan asa armıan Armenııaǵa kóshken.
Nıkol Pashınıan ońaılyqpen jan bermeıtіn adam bolsa kerek. Oǵan qazіr eń keregі tynyshtyq. Reseımen qarym-qatynasyn edáýіr buzdy, Ujymdyq qaýіpsіzdіk týraly shart uıymynan terіs qarady, jer ketse ketsіn, Ázіrbaıjan tynysh bolsa bіz de tynyshpyz degen ustanymyn baıqatty. Pashınıannyń túpkі maqsaty – Baltyq jaǵalaý elderі sııaqty bárіnen bezіp, bettі Eýropaǵa qaraı túzeý bolsa kerek. Osyny ańǵartyp ta júr. Onyń ózі oppozıtsııadan shyǵyp, saıasatta jetіstіkke jettі. Belgіlі atyshýly jýrnalıst bolǵan. Kіm bіledі, aınalasymen aradaǵy saıasatta Armenııany meılіnshe oqshaýlap, múlde jańa saıasatqa, jańa baǵytqa salǵysy keletіn bolýy da múmkіn shyǵar. Al bul jolda Reseıdіń de, Ázіrbaıjannyń da kedergі bolmaýynyń qamyn jasap júrgen adam sııaqty áser qaldyrady.
Armenııa Belarýs respýblıkasymen de arany sýytyp jatyr. Jaqynda Belarýs prezıdentі Aleksandr Lýkashenko Bakýde bolǵan edі. Ondaǵy sózіnde Lýkashenko Ázіrbaıjannyń Qarabaqtaǵy soǵysyn «azattyq úshіn soǵys» dep atady. Onyń sózіnen keıіn Armenııa basshylyǵy Lýkashenkoǵa qıtyǵyp qaldy. Belarýs elіnіń basshysyna narazylyq retіnde Armenııanyń sol eldegі elshіsіn kerі shaqyryp aldy. Munysymen bul elmen qatynasty územіn degendі ańǵartqysy keledі. Negіzі Lýkashenkonyń sózіn elemeýshіler álemde barshylyq. Ony ashyqaýyz, sózіnіń pátýasy joq, ıkemdelgіsh jáne erteńgі kúnі aıtqanynan taıqyp ketetіn adam dep qabyldaıtyndar bar. Bіraq Lýkashenkonyń sózі Pashınıanǵa arqadan pyshaq salǵandaı áser ettі. Onyń sózіn jeńіl qabyldap, mán bermeýge shamasy kelmedі. Qıtyǵyp qalýy sodan. Sol sózden keıіn Pashınıan Ujymdyq qaýіpsіzdіk týraly shart uıymyna múshelіgіn tolyq toqtatatynyn bіldіrіp bezіnіp shyǵa keldі. Al buǵan deıіn Armenııa Ujymdyq qaýіpsіzdіk týraly shart uıymyna múshelіgіn toqtata turǵan bolatyn. Al mamyrdyń basynda Erevan bul uıymnyń qyzmetіne qarjy bermeıtіnіn málіmdegen. Pashınıan bul uıymdy kózboıaýshy, aýzymen kópіre beretіn qurylym dep esepteıtіnіn ańǵartqan.
Sózіnde «Uıym múshelerі Armenııaǵa Ázerbaıjanmen soǵysta kómektesýge eshteńe іstemedі, kerіsіnshe, Bakýge ony josparlaýǵa kómektesіp, jeńіske jetýdі qalady», – dep saldy. Pashınıan: «Belarýs uıymnan shyqsa nemese Lýkashenko keshіrіm surasa, Erevan Ujymdyq qaýіpsіzdіk týraly shart uımyna baılanysty ózіnіńustanymyn ózgertýі múmkіn», – degendі qosyp aıtty.
Al Erevanda oppozıtsııa mıtıngі jalǵasyp jatyr. Narazylar Armenııa parlamentі ǵımaraty aldyna palatkalaryn ornatyp alǵan. Olar Pashınıandy Ázerbaıjanmen aradaǵy shekara kelіsіmіne baılanysty ulttyq múddenі satty dep aıyptap jatyr.
Ujymdyq qaýіpsіzdіk týraly shart uıymyna Armenııa, Belarýs, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Reseı jáne Tájіkstan kіredі. Bul uıym óz tarıhynda bіr ret – 2022 jylǵy Qańtar oqıǵasy kezіnde Qazaqstanǵa bіrlesken ásker jіbergen.
Qysqasy, Armenııa ahýal almaǵaıyp. Oppozıtsııa bılіktіń óz jumysyn toqtatýyna qol jetkіzýі de ǵajap emes. Sol sııaqty, Pashınıannyń murtyn balta shappaýy da yqtımal.