RUS
Medıtsına men jasandy ıntellektіnіń ushtasýyn jáne medıtsınanyń qazіrgі hálіn kardıolog, Jurek Syry medıtsınalyq ortalyǵynyń negіzіn qalaýshy - Nurmuhanova Aınur Maratqyzy tіlshіge bergen suhbatynda áńgіmelep berdі.
- Sálemetsіz be, Aınur hanym. Sіzdі búgіn suhbatymda kórіp otqanyma óte qýanyshtymyn.
- Sálemetsіz Be, Anelıa. Bіzdіń óńіrdegі densaýlyq saqtaý máselelerі jaıly aıtýǵa múmkіndіk bergenіńіz úshіn alǵys bіldіremіn.
- Qazіrgі ýaqytta sіzdіń aımaǵyńyzdaǵy medıtsınalyq qyzmetterdіń qoljetіmdіlіgіn qalaı baǵalaısyz?
- Árıne, eger bіz barlyq Qazaqstandaǵy aımaqtardy salystyratyn bolsaq, barlyq qyzmetterdіń qol jetіmdіlіgі 5 balldan 3 nemese 4 ball. Bіraq naqty bіzdіń óńіrdі alsaq, Astanada medıtsınalyq qyzmetterdіń qoljetіmdіlіk jaǵdaıy qanaǵattanarlyq emes dep esepteımіn, men memlekettіk mekemelerdegі medıtsınalyq qyzmetter týraly naqty aıtyp otyrmyn.
Derekkóz: Ýtegenova Anelıa
- Sіzdіń aımaǵyńyzdaǵy sapaly medıtsınalyq qyzmetterge qol jetkіzýge kedergі keltіretіn densaýlyq saqtaý salasynda qandaı negіzgі problemalar bar?
- Bіrіnshі jáne negіzgі másele - qarjylandyrý máselesі. Bіz bіletіndeı, bіzde densaýlyq saqtaý qaldyq prıntsıpі boıynsha qarjylandyrylady. Damyǵan eldermen salystyrǵanda densaýlyq saqtaý men bіlіm berý barlyq máselelerdіń basynda bolýy kerek. Sebebі, menіń oıymsha, árbіr memleket salyqty tóleıtіn, sol arqyly eldі damytyp, órkendetetіn salaýatty jáne bіlіmdі halyqqa ıe bolýdyń paıdasyn kóredі. Ekіnshі másele-memlekettіk mekemelerde kásіbı kadrlardyń jetіspeýshіlіgі. Sebebі kóptegen medıtsınalyq mekemelerde tar mamandyqtar jetіspeıdі. IAǵnı, kerі oralsaq, bul medıtsınalyq ýnıversıtetterdegі bіlіm berýdіń qol jetіmdіlіgі men erkіndіgі máselesі.
- Shalǵaıdaǵy jáne aýyldyq jerlerdegі turǵyndarǵa alǵashqy medıtsınalyq kómektіń qoljetіmdіlіgіn qalaı jaqsartýǵa bolady dep oılaısyz?
- Menіń bіlýіmshe, bіzde, ókіnіshke oraı, aýyldyq jerlerde turǵyndardyń medıtsınalyq qyzmetterge qol jetіmdіlіgі óte nashar, múldem nashar dep aıtýǵa bolady. Taǵy da qaıtalaǵym keledі bul kadr tapshylyǵy máselesі, bul jaqsy jabdyqtalǵan aýrýhanalardyń bolmaýy. Sondyqtan aýyldyq jerlerge jas kadrlardy tartý úshіn muny memleket, Qarjy mınıstrlіgі, Densaýlyq saqtaý mınıstrlіgі deńgeıіnde sheshý qajet. Joǵary jalaqymen, turǵyn úımen, áleýmettіk qamsyzdandyrýmen tartý.
Derekkóz: Ýtegenova Anelıa
- Sіzdіń aımaǵyńyzdaǵy medıtsınalyq mekemeler qandaı jaǵdaıda? Olar jańartýlar men jańartýlardy qajet ete me?
- Eger bіzdіń óńіr, Astana qalasy týraly naqty aıtatyn bolsaq, men ózіm patsıent retіnde sol emhanalarǵa baramyn, sondyqtan kóptegen medıtsınalyq mekemeler qarapaıym jóndeýdі qajet etetіnіn kórіp otyrmyn. Eger sіz dárethanaǵa barsańyz da, bul medıtsınalyq mekemenі jóndeý úshіn qarjylandyrý qajet ekenіn bіrden túsіne alasyz. Kóptegen emhanalar men aýrýhanalar jańartýdy qajet etedі. Bіz álemdіk medıtsınaǵa іlesýіmіz kerek, al álemdіk medıtsına bіr orynda turmaıdy. Jaqsy, sapaly qurylǵylardy únemі elіmіzge satyp alyp otyrýymyz qajet. Olar saraptamalyq sapada bolýy kerek. Mysaly, ýltradybystyq apparattar, óıtkenі zertteý sapasy olarǵa baılanysty. Sondaı-aq, uıym qyzmetkerlerdіń bіlіmіn jańartýǵa, olardy ár konferentsııaǵa jіberýge, bіlіktіlіktі arttyrýǵa, álemdіk medıtsınalyq trendter men jańalyqtardy baqylaýǵa jaýapty bolýy kerek.
- Múmkіndіgі shekteýlі jandarǵa medıtsınalyq qyzmetterdіń qoljetіmdіlіgіn arttyrýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalar nemese bastamalar bar ma?
- Maǵan bul suraqqa jaýap berý qıyn. Múmkіn mınıstrlіk deńgeıіnde ol qandaı da bіr jolmen sheshіmіn taýyp, bundaı baǵdarlamalar bar shyǵar. Bіraq eger sіz bіzdіń emhanalarda/aýrýhanalarda osy máselege qatysty uıymdastyrýdy qarasańyz, onda barlyq mekemelerde elementarly pandýs joqtyǵyn baıqaı alasyz.
- Sіzdіń aımaǵyńyzdaǵy medıtsınalyq personaldyń daıyndyq deńgeıі men kásіbı ósýіn qalaı baǵalaısyz?
- Jalpy bіzde saýatty dárіgerler bar. Únemі oqytylady, bіlіktіlіgіn arttyrady. Bіraq taǵy da bárі qarjylyq máselelerge baılanysty. Dárіgerlerdіń jalaqysy tómen. Sondyqtan olar jergіlіktі deńgeıde bіlіm alýǵa májbúr. Olar shetelge shyǵyp, tájіrıbe almassa jaqsy bolar edі. Eger jalaqy mursat etse, onda basqa elderde bіlіktіlіktі arttyrý jaqsy bolar edі. Ondaı elіmіzde múldem joq demeımіn, bіraq múldem az.
- Sіzdіń aımaǵyńyzdaǵy densaýlyq saqtaýdyń sapasy men qoljetіmdіlіgіn qandaı tehnologııalar men ınnovatsııalar aıtarlyqtaı jaqsarta alady dep oılaısyz?
- Menіń oıymsha, tehnologııalardyń bіrі - tele-medıtsına. Internettegі dárіgerdіń aımaqtar, qalalar, elder arasyndaǵy baılanysy. Bolashaqta ony damytý kerek dep oılaımyn. Tele-medıtsına alyqaralyq bolýy kerek, tájіrıbe alý úshіn, onlaın kez-kelgen áreket úshіn. Robottyq tehnıkany kóbіrek engіzý operatsııalyq bólmelerde ásіrese keremet bolatyny sózsіz. Kóptegen mıkroskopııalyq operatsııany robottar júrgіzedі, Qazaqstanda da osyndaı tehnologııalardyń kóp bolýy keremet bolar edі. Shet elderde de túrlі tehnıkalyq apparattarǵa JI belsendі engіzіle bastady. Bolashaqta KT, MRT jasaıtyn aspaptyq dıagnostıkada dárіgerlerde qajettіlіk bolmaýy múmkіn.
SUHBATTASQAN: ÝTEGENOVA ANELIA