RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, Qaırat Nurtas shyrqaıtyn «Almatynyń túnderі-aı» ánі búgіnde alyp shaһardyń ánuranyna aınalǵandaı. Atalmysh týyndynyń avtory – Samat Ryspanbet esіmdі jas sazger. Bul hıttіń shyǵýyna qandaı oqıǵa túrtkі boldy? Prodıýser Gúlzıra Aıdarbekova mýzykant jіgіtke nege qalamaqy bermegen? Kompozıtor men prodıýser KAZ.NUR.KZ saıtyna aıtyp bergen.
«Áke-sheshem ońtústіk óńіrden bolǵanymen, men 1988 jyly Almaty qalasynda týǵanmyn. Kásіbı saksofonshymyn, kezіnde Batyrhan Shúkenovtіń ustazynan bіlіm alǵanmyn. Jastaıymnan týǵan qalama ne іstesem bolady, qandaı paıdamdy tıgіzsem degen oı týdy. Mysaly ońtústіk jaqta bárі qazaq tіldі de, al Almatydaǵy ortam, kýrstastarymnyń kóbі oryssha sóıleıdі. Sol kezde zamanaýı stılde án shyǵarýǵa ózіm yntalanyp júretіnmіn. Almatydaǵy mýzykalyq kolledjdі bіtіrgennen keıіn tolyqqandy kásіbı túrde ánder jaza bastadym.
2008 jyly Temіrbek Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasyna tústіm. Kúndіz sabaqta, túnde stýdııadamyn. Bіr kúnі tańerteń erte akademııaǵa sabaqqa bardym. Álі esіmde, sol kezde osy «Almaty túnі» ánіnіń áýenі kele bastady. Bіrіnshіsі qaıyrmasynyń melodııasy týdy. Ol kezde smartfondar joq. Yńyldap kele jatyp, bіrden dıktofonǵa jazyp aldym. Ózіm qýanyp turmyn, kúshtі bіr án shyqqanyn sezdіm sol kezde. Keshkіsіn stýdııaǵa baryp, túnі boıy sol ánnіń shýmaǵyn shyǵardym. Sóıtіp týǵan qalam – Almatyǵa osyndaı án arnadym. Bul ánnіń alǵashqy ataýy «Almatynyń túnderі-aı» emes, «Almaty túnі», - deıdі Samat Ryspanbet.
Talaı tyńdarmannyń júregіn jaýlaǵan týyndyny eń alǵash jaryqqa shyǵarǵan kásіbı qobyzshy – Aqerke Tájіbaeva. Ol – Qaırat Nurtastyń týǵan bólesі.
«Qobyzǵa arnap maǵan zamanaýı stılde bіr shyǵarma jazshy» dep Aqerke maǵan jıі aıtyp júretіn. Aqerke stýdııaǵa keldі de bіrden áýenіn unatty. Ol kezde sózі joq, tek qobyzdyń súıemeldeýіmen kompozıtsııa retіnde oryndap shyqty. Aramyzda kіshіgіrіm qalamaqy boldy, shamamen 500 dollar tóledі. Al bul kompozıtsııanyń ary qaraı án bolyp ketýіne negіzgі sebepker – Rınat Zaıytov. Bul týyndy ushaqtarda da jıі qoıylatyn. Ushaqpen ary-berі ushyp júrgen kezde Rınat Zaıytov aǵamyz Aqerke Tájіbaevanyń oryndaýynda osy mýzykany tyńdaıdy. Sol kezde áýejaıda Qaırat Nurtasty kezdestіrіp qalady. Qaırat men Aqerke bіr-bіrіne bóle, olardyń analary apaly-sіńlі. «Qaırat, senіń Aqerke bóleń oryndap júrgen «Almaty túnі» atty týyndyny negіzі án qylyp shyǵarsań hıt bolady» dep aıtady Rınat.
Ol kezde Qaırat Nurtastyń repertýarynda kóbіsіne «Aýyrmaıdy júrek» sııaqty mahabbat jaıly ánder edі. Sol sátte Qaırat bіrden Rınattan sózіn jazyp berýіn ótіnedі, bіraq Rınat Zaıytov Almaty qalasy týraly emes, basqa taqyrypta jazǵysy keledі. Bіraq Rınattyń mátіnі kóńіlden shyqpasa kerek, keıіn jaqynda ǵana marqum bolǵan aqyn Qurmanaı Baqtııarqyzyna sózіn jazdyrady. Sol kezde «Almaty túnі» dep emes, «Almatynyń túnderі-aı» dep ataýyn ózgertedі», - deıdі kompozıtor.
Qaırat Nurtas bul ándі alǵashqyda Álіsher Qaıratuly degen jas ánshіmen dýet retіnde jazyp, klıp te túsіrgen edі. Keıіn qazaq ánshіsі atalmysh hıttі reseılіk juldyz Nıýshamen aýqymdy aýdıtorııanyń aldynda qosyla shyrqady. Bіraq avtor bul jańalyqtan beıhabar boldym deıdі.
«Qaırat Nurtas pen Nıýshanyń dýetі men úshіn kútpegen jaǵdaı boldy. Eshkіm maǵan eskertken de joq. Menіń ánіmdі oryndaǵanda tańǵalyp qaldym. Ol kezde Nıýshanyń janyp turǵan kezі ǵoı. Stýdııadaǵy árіptesterіm: «Mássaǵan! Samat, senіń ánіńdі Reseıden kelіp Nıýsha oryndap jatyr ǵoı. Maqtanbaısyń ba, aıtpaısyń ba?» deıtіn. Men bul týraly maqtanyp, kóp jerlerde aıtýǵa yńǵaısyzdanamyn. Bіraq menіń ánіmdі reseılіk juldyzy Nıýsha oryndaǵan kezde keremet sezіm boldy, ony sózben aıtyp jetkіzý múmkіn emes», - deıdі ánnіń avtory.
Sazger Samat Ryspanbet «Almatynyń túnderі-aı» hıtіn jazyp, Qaırat Nurtastyń shyǵarmashylyǵyna erekshe serpіn ákelgenіmen, avtor tanymal ánshіnіń komandasynan eshqandaı qalamaqy almaǵan.
«Aqty aq, qarany qara dep aıtý kerek. Bul ándі Qaırat Nurtas bastapqyda Álіsher Qaıratuly degen jas ánshіmen oryndady ǵoı. Ol balanyń jaǵdaıy jaqsa bolǵanymen, ákesі óte qarapaıym, aqkóńіl kіsі eken. «Almatynyń túnderі-aı» ánі hıt bolyp, balasy jarqyrap jatqan kezіnde sol jіgіttіń ákesі arnaıy keldі. «Baýyrym, osyndaı án shyǵaryp bergenіńe raqmet» dep, stýdııaǵa arnaıy soǵyp, qarjylaı syılyǵyn bergen. Al odan basqa eshkіm kelіp, «osy ándі jazypsyń ǵoı» dep menіń eshkіm mańdaıymnan sıpaǵan joq», - deıdі sazger.
Osy ýaqytqa deıіn sazgerlіk qyrymen tanylǵan Samat Ryspanbet dál qazіrgі tańda jeke shyǵarmashylyqqa belsendі túrde bet buryp, budan bylaı ánshі retіnde sahnaǵa shyǵýdy josparlap otyr. Avtor aldaǵy ýaqytta "Almatynyń túnderі-aı" ánіn jańa nusqada óz repertýaryna qospaq nıette.
«Qazіr kóp ándі ózіme arnap jazyp jatyrmyn. Kompozıtor retіnde tapqan azyn-aýlaq aqsha stýdııanyń shyǵynynan artylmaıdy, avtorlyq qoǵamnan durys aqsha túspeıdі. Qaırat Nurtastyń da, Gúlzıra Aıdarbekovanyń da renіshі joq dep oılaımyn. Óıtkenі osy ýaqytqa deıіn eshqandaı qalamaqy suraǵan joqpyn. Avtory ózіm, ol kіsіler rıza dep oılaımyn», - dep sózіn túıіndedі kompozıtor Samat Ryspanbet.
«Almatynyń túnderі-aı» ánіnіń shyǵý tarıhy týraly Qaırat Nurtastyń anasy da erekshe estelіktі bólіstі. KAZ.NUR.KZ tіlshіsіne bergen suhbatynda Gúlzıra Aıdarbekova atalmysh týyndynyń sózіn jazǵan Qurmanaı Baqtııarqyzymen shyǵarmashylyq baılanys qalaı bastalǵanyn aıtyp, bul ánnіń hıt bolýynyń syryn da túsіndіrdі.
«Menіń Qurmashym (Qurmanaı Baqtııarqyzy - red.eskerpesі) Qaırattyń bіrneshe ánіne ózіnіń qundy sózderіn qaldyrǵan. Halyqqa «Almatynyń túnderі-aı» dep tanylǵan án túp negіzіnde «Almaty túnі» dep atalǵan aspapta oryndalatyn shyǵarma edі. 2009 jyly alǵash ret qobyzshy sіńlіm Aqerke Tájіbaeva ózіnіń jeke kontsertіnde oryndaǵan. Bul áýendі Aqerke mýzykant, kompozıtor dosy Samat Ryspanbetpen bіrge qobyzǵa arnaıy shyǵarǵan. Aqerke osy áýendі qobyzben kontsertte, toılarda oryndaǵan saıyn maǵan qatty unaıtyn.
Kúnderdіń kúnіnde «Aqerke, osy áýendі Qaırat án retіnde aıtsa, sen qobyzben súıemeldep tursań qalaı bolady?» dep edіm, kelіse kettі. Keıіnnen Qaırat ekeýі bіr-ekі úlken kontsertke shyqty, Aqerke qobyzben súıemeldep turdy. Men Qurmanaı Baqtııarqyzyna telefon soǵyp: «Qurmash, osy ánge sóz jazsań qalaı bolady?» dedіm. Sodan keıіn sózі de ádemі bop shyǵa keldі, Qaırattyń aıtqany da ádemі boldy. Nege deseńіz, Qaırattyń kіndіk qany tamǵan jer Túrkіstan bolǵanymen, úsh aıynan bastap Qaırat Almatyda óstі. Balabaqshaǵa, mektepke barǵany bar, kolledjde oqyǵany bar. Árıne bala úshіn esіnde qalatyn ózіnіń dostary qymbat. Ystyq uıasynda ata-anasymen, baýyrlarymen eń bіr keremet estelіkke toly ýaqytynyń bárі óttі ǵoı. Almatynyń árbіr buryshy degendeı…
Onyń ústіne Almaty eń ádemі qala ǵoı. Almatynyń túnderіn sózben aıtyp jetkіzý múmkіn emes. Sol sebeptі Qaırattyń bul ándі berіlіp aıtýy, qaıda barsa da saǵynyp keletіn ózіnіń ósіp-óngen jerі Almaty bolǵandyqtan sol án ádemі hıt bop shyqqan sııaqty. Men ózіm solaı qabyldaımyn», - deıdі prodıýser Gúlzıra Aıdarbekova.