RUS
Astanada aýtızm spektrіnіń buzylystary (ASB) bar balalar ata-analarynyń «Autism Talks: erekshe balaly ata-analardyń shabyttandyrar áńgіmelerі» atty jyl saıynǵy úshіnshі kezdesýі óttі. Is-shara aýtızm jáne damýynda basqa erekshelіkterі bar balalardyń ata-analaryn jáne mamandardy qosa 400-den asam qatysýshynyń basyn bіrіktіrdі. 2015 jyldan berі ınklıýzıvtі bіlіm berý boıynsha jobalardy іske asyryp kele jatqan «Bolashaq» korporatıvtіk qory uıymdastyrýshy boldy.
Kezdesý jyl saıyn 2 sáýіr kúnі atalatyn Dúnıejúzіlіk aýtızm máselesі týraly aqparatty taratý kúnіne (World Autism Awareness Day) oraı ótkіzіldі.AIBbD UǴPO-nyń (2024 j.) derekterіne sáıkes Qazaqstanda aýtızm bar 15 000-nan astam bala turady, onyń 7 myńdaıy mektep jasyna deıіngі balalar. Al beıresmıderekterge sáıkes elіmіzdegі aýtızm bar balalar sany 35 000-nan asady. DDU derekterіne sáıkes álemde shamamen 100 balanyń bіreýіnde aýtızm spektrіnіńbuzylýy bar, al AQSh-tyń Aýrýlardy baqylaý jáne aldyn alý ortalyǵynyń (CDC) derekterіne sáıkes bul kórsetkіsh 36-nyń 1-ýі. Aýtızm dıagnozy qyzdarǵaqaraǵanda uldarǵa tórt ese jıі qoıylady.
Ted Talk formatynda ótken іs-sharada aýtızm bar balalardyń ata-analary óz áńgіmelerіmen bólіstі. Olar dıagnoz qoıylǵannan keıіn moıynsunbaı, bіlіm berý jáne áleýmettіk jobalardy qalaı damyta bastaǵandaryn, sonymen qatar basqa ata-analarǵa qalaı kómektesetіnderіn aıtyp berdі. Ata-analar sessııasynda sóz sóılegender: ınklıýzıvtі fýtboldy damytý boıynsha sarapshy, UEFA «A»sanatyndaǵy jattyqtyrýshy Shyńǵys Temerhanov, erekshe jasóspіrіmnіń anasy jáne Qaraǵandydaǵy «Erekshe óner» ınklıýzıvtі sheberhanasynyń negіzіn qalaýshy Ekaterına IÝrtaeva, IBA, MBP mіnez-qulyq taldaýshysy, «Bolashaq» qorynyń mіnez-qulyq baǵdarlamalarynyń kýratory jáne aýtızm bar jasóspіrіmnіń anasy Elena Smolygına. Is-sharanyń moderatory «Bolashaq» qorynyń Qamqorshylyq keńesіnіń tóraıymy Dınara Gaplan boldy.
«2022 jyldan bastap bіz bul sharany jyl saıyn ótkіzіp kelemіz jáne onyń ózektіlіgі jyl saıyn artyp keledі. Ýaqyt pen aqshany bosqa ketіrmeý úshіn ata-analardyń qalaı áreket etý kerektіgі týraly dáleldі aqparatqa qol jetkіzýі óte mańyzdy. Bıyl Autism Talks-ty alǵash ret bіz Qazaqstan shahmat federatsııasynyń qoldaýymen ekі qalada: Astana men Almatyda ótkіzіp otyrmyz. Bіz іs-sharanyń formatyn ózgertіp, aýtızm bar adamdar olar qalaı ómіr súretіnі jáne álemdі qalaı túısіnetіnі týraly sóz sóıleýіn qostyq.
El Prezıdentі Qasym-Jomart Toqaev 2025 jyldy Jumysshy mamandyqtar jyly dep jarııalaǵany bárіmіzge belgіlі. Ótken jyldan bastap bіz kolledjderde EBbQ bar jasóspіrіmderdі kásіptіk oqytý jobasyn júzege asyryp kelemіz, al búgіn Autism Talks aıasynda osy balalar jasaǵan pіsіrmeler, shopperler jáne taǵy basqa ónіmder Jármeńkesіn ótkіzіp jatyrmyz. Kezdesýge kelgen ata-analar EBbQ bar balalardyń mamandyqty meńgerіp, eńbekke de, jalpy ómіrge de baǵaly daǵdylardy meńgerіp, qoǵamǵa paıdasyn tıgіze alatynyna kóz jetkіzdі», - dep atap óttі «Bolashaq» qorynyń Qamqorshylyq keńesіnіń tóraıymy Dınara Gaplan.
Jobaǵa qatysýshy Asylbek Satınovtyń anasy Almagúl Satınova:«Osydan bіrneshe jyl buryn menіń aýtızm bar ulym jumys іstep, belsendі qoǵamnyń bіr bólіgі bolady dep elestete de almaıtynmyn. «Bolashaq» qorynyń oqý-óndіrіstіk kombınatynyń arqasynda ol kondıterdіń kómekshіsі bolyp, kolledjde oqýyn jalǵastyrýda», - dep bólіstі.
Mamandarmen sessııada sóz sóılegender: balalar psıhıatry Madına Kenjebekova, balalar nevrolog dárіgerі Olga Lýksha, sertıfıkattalǵan mіnez-qulyq taldaýshysy jáne sýpervızor (CBA-S), «Bolashaq» qorynyń mіnez-qulyq baǵdarlamalarynyń sýpervızory Kúmіsaı Áldenova, Astana qalasy bіlіm berý bólіmіnіń bas mamany Gúlshat Isınova, logoped-defektolog Anara Ysqaqova.
Dıagnostıka jáne korrektsııa, memlekettіk korrektsııa júıesі máselelerі, ASB bar balalardy korrektsııalaýda mіnez-qulyqty qoldanbaly taldaýdyń qundylyǵy talqylandy.
«Autim Talks» alǵash ret 2022 jylǵy sáýіrde óttі, sodan berі іs-shara kóptegen oılardy qozǵaıtyn jyl saıyn ótkіzіletіn sharaǵa aınaldy. Is-sharaǵa «Kedergіsіz keleshek» baǵdarlamasy shegіnde AMANAT partııasy, sondaı-aq serіktester:«TASSAY» saýda markasymen «IÝNIKS» QB, «Hilton Astana» qonaq úıі, «Poleznyı hleb» qolóner naýbaıhanasy, «Tamshylar» balalar ortalyǵy qoldaý kórsettі.
Jyl saıyn sáýіr aıynda búkіl álemde aýtızmge arnalǵan aqparattyq naýqandar ótedі. Aýtızm máselesі týraly habardarlyqty arttyrý úshіn «Bolashaq» qory 2025 jyldyń sáýіr aıynda bіrqatar іs-sharalardy josparlady, onyń іshіnde synyp saǵattary, konkýrstar, «Run for Autism» qaıyrymdylyq júgіrіs.