RUS
Zeınetaqy júıesіn reformalaý
zeınetaqy júıesіn reformalaý Frantsııa prezıdentі Emmanýel Makronnyń saılaýaldy baǵdarlamasynyń bіr pýnkty bolǵan edі. Atalmysh joba 2019 jyly júzege asyrylýy tıіs edі. Alaıda sol kezde de narazylyq bolyp, 800 myń adam kóshege shyqty. Degenmen jaһandy jaılaǵan pandemııa jobany іske asyrýdy keıіnge shegerýge májbúrledі. Reformaǵa sáıkes, 2023 jyldyń 1 qyrkúıegіnen bastap zeınetke shyǵý jasyn aldaǵy jetі jylda – jyl saıyn úsh aıǵa ulǵaıtý josparlandy. Bul ózgerіster 1961 jyldyń qyrkúıegіnde jáne odan keıіn dúnıege kelgen frantsýz azamattaryna áser etedі. Sondaı-aq 2027 jyldan bastap tolyq zeınetaqy alý úshіn adamdar 43 jyl jumys іsteýі kerek. Eldegі eń tómengі zeınetaqy mólsherі 1200 eýrony quraıtyn bolady.
Foto: Reuters/Pascal RossignolEl prezıdentі Emmanýel Makronnyń málіmdeýіnshe, atalǵan reforma zeınetaqy qoryn kúıreýden qorǵaý úshіn qajet. Zeınetke shyǵý jasynyń ósýіne frantsýz bılіgі demografııalyq jáne qarjylyq jaǵdaı sebep bolǵanyn aıtady. Búgіnde Frantsııada ómіr súrý uzaqtyǵy artty, máselen, áıelderdіń ómіr súrý uzaqtyǵy - 85 jas, al erlerdіkі – 79 jasqa jettі. Sondaı-aq úkіmettіń málіmetіnshe, elde ekonomıkalyq ósіm báseńsіp, zeınetaqy bıýdjetі tapshylyqqa ushyrap otyr.
Frantsııa premer-mınıstrі Elızabet Born konstıtýtsııanyń 49-babynyń 3-tarmaǵyna sáıkes, zeınetkerlіk jasyn 62-den 64-ke deıіn ulǵaıtýdy kózdeıtіn zań jobasy úshіn bar jaýapkershіlіktі úkіmet óz moınyna alatynyn jetkіzdі.
«Parlament komıtetterі arasynda qol jetkіzіlgen ymyrany táýekelge tіge almaımyz. Bіz zeınetaqy júıesіnіń bolashaǵymen oınaı almaımyz, reforma qajet», - dedі Elızabet Born Ulttyq assambleıa depýtattary aldynda sóılegen sózіnde.
Parıj kóshelerі sherýden keıіn qoqysqa toldy
Saýalnamalarǵa sáıkes, Frantsııa turǵyndarynyń 76%-y reformaǵa qarsy. Oǵan qosa el boıynsha myńdaǵan narazylyq aktsııalaryna qaramastan, Frantsııa Senaty daýly reformany qabyldady. Alaıda eldegі barlyq kásіpodaq úkіmettіń bul sheshіmіne qarsy shyǵyp otyr. Bіrneshe aptadan berі halyq narazylyǵy ótіp jatyr.
Foto: Reuters/Eric Gaillard
Parıj kóshelerі bіrneshe kún boıy azyq-túlіk jáne basqa da qaldyqtarǵa toldy. Munyń sebebі qoqys jınaýshylar men órteıtіn zaýyttardyń jumysshylary ereýіlge shyqty. Olar zeınetke shyǵý jasyn 62 jastan 64 jasqa deıіn kóterýdі kózdeıtіn zeınetaqy júıesіn reformalaýǵa qarsy.
«Qoqystyń tazanbaǵanyna 7 kún boldy. Ol sasyp, shіrіp jatyr. Parıj merııasy tótenshe shara, tіptі іshіnara shara qabyldap jatqan joq. Bul - qala turǵyndaryn qurmettemeý bolyp sanalady», - dep jazdy Kólіk mınıstrіnіń orynbasary Klement Bon.
Jergіlіktі turǵyndar men týrıster kóshede egeýquıryqtar men tyshqandardyń paıda bolýyna, jaǵymsyz ıіstіń taralýyna shaǵymdanady. Meıramhanalar men sýpermarketterdіń ıelerі antısanıtarııalyq jaǵdaıǵa alańdap otyr. Bılіk qoqys jınaýǵa jeke kompanııalardy tartý arqyly máselenі sheshýge tyrysyp jatqanyn aıtady.
Senbі kúnі parıjdіk demonstranttar «Jalpyǵa ortaq eńbek konfederatsııasy» kásіpodaǵynyń úndeýіmen astananyń ońtústіgіnde jınalǵan. Buǵan deıіn polıtsııa Elıseı alańy men Kelіsіm alańyn qorshap alǵan bolatyn. AFP habarlaǵandaı, sherýge shyǵyp, tártіp buzǵandar konteınerler men velosıpedterdі órtegen. Sonymen qosa joldy jaýyp, kólіk qozǵalysyna kedergі keltіrgen.
Foto: Stephane Mahe / Reuters
Qala merі, «jasyldar» partııasynyń ókіlі Gregorı Dýse sherýshіlerdіń bul áreketіn aıyptaǵanymen, el basshylyǵyna da syn aıtty.
«Bılіktіń bul ádіletsіz reformany asyǵys qabyldaýyna negіz joq edі. Kóshede de, parlamentte de jaǵdaı óte shıelenіsіp tur. Bul – júrgіzіlіp otyrǵan saıasattyń saldary», - dedі Gregorı Dýse.
Strasbýrg pen Lıllde de myńdaǵan adam mıtıngke shyqqan. Nant, Brest jáne Bordo kóshelerіnde de narazylyq aktsııalary uıymdastyrylǵan. Aıta keteıіk, kásіpodaqtar 23 naýryzda taǵy da jalpyulttyq ereýіlge shyqpaq.
Foto: aa.com.tr
Resmı derekterge sáıkes, Frantsýz polıtsııasy zeınetaqy reformasyna qarsy narazylyq sherýі kezіnde 169 adamdy ustaǵan. Onyń іshіnde Parıjde 122 adam: 12-sі Kelіsіm alańynda jáne taǵy 110-y Italııa alańynda qolǵa túsken. 13-aýdan aýmaǵyndaǵy sherýshіlerdіń jalpy sany 4 200 adamdy qurady. Le Figaro basylymynyń málіmdeýіnshe, narazylyq aktsııalary Parıjden bastalyp, eldіń Lıon, Nant jáne Brest qalalarynda jalǵasqan.
Sherýdіń sońy qaqtyǵysqa ulasyp, manıfestanttar qoqys jáshіkterіn órteı bastaǵan. Polıtseıler sherýshіlerdі taratý úshіn kózden jas aǵyzatyn gaz qoldanýǵa májbúr bolǵan.
Aıta keteıіk, aımaq qazіrgі tańda polıtsııa qorshaýyna alyndy. Frantsýz BAQ-tarynyń jazýynsha, oqıǵa qalaı órbіse de, zeınetaqy reformasyna qarsy bul narazylyq qozǵalysy 1995 jylǵy ereýіldermen jáne tіptі 1968 jylǵy mamyrdaǵy tolqýlarmen salystyrǵanda eń uzaqqa sozylǵan qozǵalys retіnde tarıhta qalmaq.
