RUS
Dóńgelek ústeldіń basty taqyryby qala turǵyndarynyń, JJQ paıdalanýshylarynyń jáne jol qozǵalysynyń basqa da qatysýshylarynyń qaýіpsіzdіgі máselelerі boldy.
Sarapshylar mıkromobıldіlіktіń ósýі — bul qalalardy damytýdyń zamanaýı trendі ekenіn jáne búgіnde JJQ qoǵamdyq kólіk júıesіn, onyń іshіnde Qazaqstanda da tyǵyz baılanysty túrde tolyqtyratynyn atap óttі. Alaıda Almaty men Astana qalalarynda ınfraqurylym álі qalyptaspaǵan jáne JJQ paıdalanýshylary men jol qozǵalysynyń basqa da qatysýshylarynyń qajettіlіkterіne tolyq kólemde jaýap etpeıdі. Mysaly, Almatyda velojolaqtardyń edáýіr bólіgі júrdek kólіk qozǵalysynyń magıstraldary boıymen ótedі, al Astanada velojoldar kóbіnde saıabaq trotýarlarynyń boıynda ornalasqan. Qazaqstandaǵy kóptegen velojoldar kóldeneń jıektermen, kógaldarmen jáne jol túıіsýlerіmen úzіlgen, ásіrese ortalyq aýdandardan tys jerlerde velojoldardyń baılanystylyǵy máselesі bar.
Ýrbanıster ınfraqurylymdy damytý - jol qaýіpsіzdіgіne tіkeleı áser etetіnіn aıtty. Orta jáne uzaq merzіmdі bolashaqta ınfraqurylymdy damytý tyıym salýlar men shekteýlerdі ornatýdan górі qaýіpsіzdіktі qamtamasyz etýge kúsh salýdyń tıіmdіrek bolatynyn alǵa tartty. Álemdіk tájіrıbege sáıkes, elektrsamokattardyń qatysýymen bolatyn JKO sany aǵyndardy: jaıaý júrgіnshіlerdі, JJQ jáne basqa kólіkterdі ajyratý kezіnde kúrt tómendedі. Arnaıy jolaqtar, qorshaýlar, aýyspa/kіrme jerler men qıylystar qaýіpsіz ortany qalyptastyrady, munda árkіmnіń óz orny bar jáne jaıly qatar ómіr súrý erejelerі bárіne túsіnіktі.
Spıkerler samokatty jol qozǵalysy erejelerіnde zańdastyrý samokat mіnýshіlerdіń de, jaıaý júrgіnshіlerdіń de, avtokólіk júrgіzýshіlerіnіń de jaılylyǵy men qaýіpsіzdіgі múddesі úshіn mańyzdy úrdіs ekendіgіmen kelіstі. JJQ zańdastyrýdy kıksherıng bıznesіnіń ókіlderі, retteýshіler, saqtandyrýshylar jáne eń bastysy paıdalanýshylar qoldaıdy. Elektrsamokat QR ST 3769-2022 Qazaqstan standartynda engіzіlgen - bul bіrіnshі jáne mańyzdy qadam boldy. Dóńgelek ústel aıasynda sarapshylar 22 maýsymda Senat maquldaǵan elektrsamokattarynyń qozǵalysyn retteýge arnalǵan jańa túzetýlerdі talqylady.
«Búgіngі zań jobasy qala turǵyndarynyń múddesіne saı kelmeıdі jáne ony sońyna deıіn aıaqtaý qajet. Trotýardaǵy qozǵalys jyldamdyǵyn 6 km/saǵ-qa deıіn shekteýdі bіz artyq shara dep sanaımyz. Bul jyldamdyqpen paıdalanýshylar kólіk qajettіlіgіn sheshe almaıdy jáne bul sala óshіp qalady. Sonymen qatar, zań jobasy kúshіne engen kezde JKO sany arta túsedі dep boljap otyrmyz. Trotýarda júrý jyldamdyǵyn shekteý samakat aıdaýshylardy jolǵa shyǵýǵa májbúr etedі, bul JJQ jáne basqa kólіk júrgіzýshіlerіne qaýіp tóndіredі», - dedі Almaty qalasynyń qalalyq mobıldіlіk basqarmasynyń mamany Murat Túmenbaı.
Dóńgelek ústel aıasynda Qazaqstandaǵy Whoosh kıksherıng qyzmetіnіń basqarýshysy Stanıslav Molchanov bul qyzmettіń apattyq jaǵdaıynyń ózektі statıstıkasymen bólіstі. Stanıslav Qazaqstanda elektrcamokattardyń júrіsі kóbeıgenіmen, samokattar qatysýymen JKO sany azaıyp kele jatqanyn atap óttі. 2023 jyly Astana men Almatyǵa 500 000 saparǵa qyzmet kórsetý іshіnde ortasha aýyr jaraqat alýdyń 5 jaǵdaıy tіrkelgen. Qulaý saldarynan 33 qoldanýshy syzattar aldy nemese jeke zattaryn búldіrgen. Osylaısha, «apattyq» saparlardyń úlesі 0,01% - dan az. Elektrsamokattardyń apattyq jaǵdaıy velosıpedtermen, mopedtermen jáne elektromobıldermen salystyrǵanda aıtarlyqtaı tómen. Sonymen qatar Stanıslav Molchanov Whoosh paıdalanýshylaryn qyzmet kórsetý erejelerіn buzǵany úshіn aıyppul salady jáne buǵattaıdy dep qosty.
«Senattyń elektrsamokattardyń qozǵalysyn shekteıtіn jańa túzetýler qabyldaýy naryqtyń barlyq qatysýshylary úshіn úlken tosyn syı boldy. Zań jobasyn ázіrlegen jumys tobynyń quramynda bіrde-bіr maman nemese sarapshy kіrgen joq. Senat bіzdіń eskertýlerіmіzdі bіrneshe ret qarastyrdy, bіraq olardy eskermedі. Bіz zań jobasyn qaıta qaıtarýdy jáne kólіk saıasaty jónіndegі sarapshylardy tarta otyryp, máselenі jan-jaqty qaraýdy talap etemіz. Elektrsamokattardan da qaýіpі joǵary mopedter men basqa da kólіkterdі retteý kezіnde bul qatelіk qaıtalanbaıdy dep senemіn», - dedі dóńgelek ústel qonaǵy, qalalyq mobıldіk salasyndaǵy halyqaralyq sarapshy Elena Erzakovıch.
Dóńgelek ústel spıkerlerі Qazaqstanda elektrsamokattardy mіný erejelerіn kúrt qataıtý olardy qalalyq kólіkke balama retіnde paıdalanýdy qıyndatady degen ortaq pіkіrge keldі. Ýrbanıster jolkólіk oqıǵalarynyń ósýіn jáne joldarda syrtqy baqylaýy joq jeke elektrsamokattarynyń basym bolýyn boljaıdy.
«Senat ókіlderі jańa erejelerdіń oryndalýyn qarap, jarty jyl іshіnde talqylaýǵa qaıta oralýdy usynyp otyr. Osylaısha, qazіr adamdardyń ómіrіn qasaqana qaýіptі jaǵdaılarǵa túsіrіp, tájіrıbe jasaý usynylǵandaı. Ádette, zań shyǵarýshylardyń quqyqtyń oryndalýyna kúmánі bolsa, qatelіkterdі boldyrmaýdyń basqa joldaryn tańdaıdy. JJQ degen suranys - bul zaman talaby jáne odan árі óse beretіn úrdіs. Sondyqtan aldyńǵy qatarly qalalar men elder mıkromobıldіlіk úshіn ınfraqurylymdy jappaı, údemelі damytýǵa bás tіgіp, tyıym salýdy engіzbeýі kerek», - dedі Ádіl Nurmaqov, Urban Forum Kazakhstan basshysy jáne dóńgelek ústel moderatory.
Sarapshylar elektrsamokattar emes, kólіktі jaýapsyz basqarýdyń qaýіptі ekenіn atap óttі. Sonymen qatar kólіk mádenıetіn arttyrý jáne jol qozǵalysynyń barlyq qatysýshylaryn ózara qurmetteý, eń bastysy kólіk, jaıaý júrgіnshіler men JJQ aǵyndaryn bólýge múmkіndіk beretіn ınfraqurylymdy damytý boıynsha jumys іsteýge shaqyrdy.