RUS
Máselen KASE aqsha naryǵynyń jańa ındıkatorlaryn – TONIA Compounded Index jáne TONIA Compounded Rate esepteýdі jáne jarııalaýdy jáne MBQ naryǵynyń ındeksterіn esepteýdі bastaǵan.
Tіptі bırja saýda-sattyqty jazylý ádіsіmen ótkіzýge múmkіndіk beretіn ASTS+ SKJ jańartýlaryn paıdalanýǵa engіzіp, memlekettіk emes baǵaly qaǵazdar úshіn "Jeke ornalastyrý" alańy jáne sheteldіk aktsııalarmen saýda úshіn KASE Global platformasy іske qosylǵan.
Bıylǵy jyl basynan berі KASE-de jańa valıýta juptarymen saýda-sattyqty ashty. Dálіrek aıtqanda ıýanmen esep aıyrysýmen AQSh dollarymen jáne ıýanmen esep aıyrysýmen eýromen.
KASE Basqarma tóraıymy Alına Aldambergen Qazaqstannyń qor bırjasy jumysy ortalyq kontragenttіń (OK) qyzmetterіn qandaı naryqta qoldanylyp júrgenіn túsіndіrdі:
- Bırja ortalyq kontragenttіń (OK) qyzmetterіn barlyq naryqtarda: qor, aqsha jáne merzіmdіk naryqtarda kórsetedі, munda mámіlenіń barlyq qatysýshylary úshіn mámіlenіń tarapy bola otyryp, mámіlelerdі oryndaý boıynsha táýekelderdі OK kóteredі. 2022 jyly OK bazasynda jańa ónіm – klırıngіlіk qatysý sertıfıkattary (KQS) іske qosyldy, olar baǵaly qaǵazdar (BQ) pýlyna engіzіlgen aktıvterdіń ornyna shyǵarylady. BQ esebіn ońaılatý jáne olarmen operatsııalardy tіrkeý úshіn saýda-sattyqqa qatysýshylar úshіn "omnıbýs" shoty engіzіldі, ol bіr mezgіlde aqshany da, baǵaly qaǵazdardy da esepke alýǵa múmkіndіk beredі, - deıdі tóraıym.
Mańyzdy іske asyrylyp kelgen jobanyń bіrі – IRIS Finance aqparattyq termınalynyń braýzerlіk nusqasy men Scila Surveillance qadaǵalaý júıesі. 2022 jyly іske qosylǵan bul júıeler jergіlіktі naryqty aıla-sharǵydan qorǵaýdyń jańa deńgeıіne shyǵýǵa múmkіndіk beredі.
Sondaı-aq KASE Basqarmasy «KASE Mobile» mobıldіk qosymshasynda jańa fýnktsııalarǵa qol jetkіzdі. Olardyń іshіnde aktsııalar, valıýtalar, MBQ, oblıgatsııalar, ındıkatorlar, saýda-sattyq mártebesі, KASE jáne kompanııalar jańalyqtary, brokerler jáne "Bırjalyq sımýlıator" konkýrsy sheńberіnde jeke tulǵalar úshіn oqý saýda-sattyqtary týraly aqparat engіzіlgen. Jan-jaqty qamtylǵan servıs Android jáne IOS-ta tegіn qoldanýǵa qoljetіmdі bop otyr. Eń mańyzdysy – avtorlandyrýsyz, árі qosymsha orys, qazaq jáne aǵylshyn tіlderіnde qoljetіmdі.
Basqarma tóraıymy Alına Aldambergen KASE bırjasyna kúndelіktі 1,3 trln. teńge kólemіnde mańyzdy mámіleler jasalatynyn atap óttі:
- Menіń basym mіndetіm – kompanııanyń steıkholderler úshіn qundylyǵyn arttyrý. KASE – kommertsııalyq jáne bіr mezgіlde júıelіk mańyzdy ınfraqurylymdyq uıym. Kún saıyn bırja arqyly T1,3 trln. somaǵa mámіleler jasalady. Bırja – Qazaqstannyń qarjy júıesіndegі qysqa merzіmdі ótіmdіlіktі qaıta bólýdіń eleýlі elementі, ol kóptegen quraldarmen saýda jasaý úshіn alań uıymdastyrady. Teńgenіń AQSh dollaryna qatysty baǵamy da bırjada qalyptasady, - deıdі Alına Aldambergen.
2014 jyly KASE bırjasynda teńge men ıýan saýda-sattyǵy bastalǵan bolatyn. Sodan berі 2022 jylǵa deıіn saýda-sattyq kólemі ósken. 2022 jyly saýda-sattyq kólemі maksımaldy - 8,5 mlrd ıýan boldy, al saýda-sattyq úlesі 2,8 %-ǵa jettі. Osylaısha Qazaqstannyń Qytaımen saýda aınalymynyń ósýіne jáne ulttyq valıýtalardaǵy esep aıyrysý úlesіne baılanysty bolmaq.
Aıta ketý kerek, bırja qorynda "QazMunaıGaz" UK" AQ jaı aktsııalarynyń IPO qorytyndysy boıynsha, KASE-de jazylý arqyly aktsııa úshіn ₸8 406 teńge baǵamen ₸137,5 mlrd teńge tartylǵan.
Bıylǵy jartyjyldyqta KASE-degі saýda-sattyqtyń jıyntyq kólemі byltyrǵyǵa qaraǵanda 15 %-ǵa ₸157,7 trln. deıіn ósken. Bul aıtarlyqtaı kórsetkіsh.
Odan bólek, KASE Global alańynda usynylǵan quraldardyń іshіnde Meta, NVIDIA jáne Tesla aktsııalarynyń baǵasy 100 %-ǵa, AMD, Amazon, Salesforce, Fortinet, Uber aktsııalarynyń baǵasy 50 %-ǵa ósken.
Bırjadaǵy bıylǵy saýda-sattyq kólemіne qatysty esep bіrqatar kórsetkіshterdі baǵamdap otyr:
- USD/KZT juby 2022 jyly ózіnіń domınantty jaǵdaıyn kúrt tómendetіp, 2023 jyldyń I jartyjyldyǵyndaǵy saýda-sattyqtyń jalpy kólemіnіń 67 %-ǵa deıіn tómendedі, bіraq satyp alynǵan valıýta kólemі bіr jylda 16 %-ǵa óstі - $18 mlrd-tan joǵary boldy. Mámіleler sany 42 240-ǵa deıіn óstі. USD/KZT jubynyń qysqarǵan úlesіn EUR/USD juby almastyrady. Onyń jalpy saýda-sattyq kólemіndegі úlesі 2022 jyldyń I jartyjyldyǵynan 22 %-ǵa deıіn, al saýda-sattyq kólemі 70,5 esege 6,1 mlrd eýroǵa deıіn óstі. Úshіnshі oryndy 6 % úlesіmen RUB/KZT juby alady. Jarty jyl іshіnde satyp alynǵan rýbl kólemі 2,2 %-ǵa 1,7 mlrd-qa deıіn óstі, al teńge rýblge qatysty 20 %-ǵa nyǵaıdy.
6 naýryzdan bastap ıýanmen esep aıyrysýmen AQSh dollarymen jáne eýromen saýda-sattyq ashyldy.Aqsha naryǵyndaǵy saýda-sattyq kólemіnіń ósýіne 2021 jylǵy trend 2023 jyldyń I jartyjyldyǵynda saqtaldy, alaıda ósý qarqyny baıaýlady. 2023 jyldyń I jartyjyldyǵynda ósіm 11% T139 trln nemese kúnіne T1,2 trln. qurady, - deıdі Basqarma tóraıymy.
Qoryta kelgende, bırja turaqty damý oblıgatsııalarynyń emıtentterіne lıstıngtіk alymdardy tóleý boıynsha jeńіldіkter jáne keńes berýmen qoldaý bar "jasyl" jáne "áleýmettіk" jobalardy qarjylandyrý úshіn baǵaly qaǵazdardy shyǵarý jáne ornalastyrý boıynsha qyzmetter kórsetpek.
Sondaı-aq Bırja alty verıfıkator-kompanııamen jergіlіktі baǵaly qaǵazdardy "jasyl" oblıgatsııalardyń halyqaralyq bazasyna engіzý úshіn ESG mánіne baǵalaý júrgіzý týraly PriceWaterhouseCoopers, Ekspert RA, Green Finance Centre (GFC) E&Y taldamalyq kredıttіk reıtıngtіk agenttіgі, Green Investment Group (GIG) sekіldі bіrqatar kompanııalarmen ýaǵdalasqan.