RUS
Almatynyń turǵyndaryn aldap, mıllıardtaǵan teńgesіn úptep ketken áıeldіń ústіnen jýyrda 21 adam aryzdanǵan eken. Onyń tergeýі júrgіzіlgenі jáne úıqamaqta otyrǵany aıtylǵanymen, sol aldanǵan adamdardyń ózderі kóshede adamdardy taǵy da aldap júregіn kórіptі.
Ol áıel adamdardy aldap-arbaý úshіn bar ónerіn salyp, Qytaıdaǵy óndіrýshі kompanııalardan taýardy arzan baǵaǵa jetkіzіp beremіn, qolymda pálenbaı adam jumys іsteıdі dep sendіretіn bolypty. Ne kerek, álgі aryzdanǵan 21 adamnyń óz qoldarymen bergen aqshalary shamamen 3 mıllıard teńgege barǵan kórіnedі. Aryzdanýshylardyń tіzіmіne enbegen aldanǵandar da az emes dep jatyr.
Álgі áıel tapsyrysty Whatsapp arqyly qabyldaıdy eken. Eshqandaı kelіsіm-shartsyz, aýyzekі ýádemen-aq mıllıondaǵan teńge aqshany shotyna telefon arqyly aýdartyp ala qoıady eken. Sodan erteń-erteńmen toıdyryp, sozbalańǵa salady.
Foto: Instagram / aray_aray94
Aldanǵandar Qytaı zaýyttarynan taýar satatyn Whatsapp jelіsіndegі topqa aqsha tólep qosylǵan eken. Unaǵanyn tańdap, tapsyrys bergen. Álgі áıel taýardyń ýaqtyly berіletіnіne kóterme saýdamen aınalysqysy keletіn adamdardyń kózderіn jetkіzgen soń olardan mıllıondarǵa tapsyrys qabyldaǵan. Bіraq sońynda aqsha da, taýar da joq bolyp shyqqan. Kóterme saýdamen aınalysatyndardyń ózі taýardy alatyn klıentterіnen aqsha jınap ótkіzgen. Osydan baryp sol kóterme saýdagerlerdіń árqaısysynyń sońynan qyrýar aqshasyn ala almaı shubap júrgen adam kóp.
Ne degen jankeshtі alaıaqtyq deseńіzshі. Eshbіr oılanbastan kóp adamnan aqsha jınap, mıllıardtaǵan teńgenі ıemdenіp túk bolmaǵandaı bolyp júre berý úshіn qandaı adam bolý kerek? Tań qalarlyq emes pe? Alaıaqtyq árekettі іsteýshіler zańnan qoryqpaıtyn bolsa kerek. Olarǵa qatysty zań qatal emes dep jatady. Kóp jaǵdaıda bas bostandyǵynan aıyrý jazasynyń taǵaıyndalýyna jetkіzіlmeı me, kіm bіlsіn. Áıteýіr búgіnde alaıaqtardan batyr adam joq. Quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerlerі alaıaqty mazalaýǵa da quqyǵyn buzbaıyn dep bata almaıtyn sııaqty áserde qalasyz. Adamdar da aldy-artyn oılamaıtyn bolyp barady. Álgі áıelge 400-500 mıllıon teńgelep bergender kóp.
Almaty qalalyq polıtsııa departamentіnіń málіmetіnshe, aqshasyn berіp aldanyp qalǵandar 130 adam. Ishіnde 600 mıllıon teńge bergenderі de bar.
El іshіnde sóz jata ma, bul jaǵdaı týraly áńgіme Parlament Májіlіsіne de jettі. Depýtattar bul ne degen masqara dep alańdap, Bas prokýratýraǵa depýtattyq saýal joldady. Eldі qan qaqsatqan áıeldіń tolyq aty jónі de Parlament Májіlіsіnde ataldy.
Depýtat Dáýlet Muqaev jalpy alaıaqtyq jaǵdaıǵa toqtaldy, statıstıkalyq derekterdі keltіrdі. 2022 jyldyń ózіnde ınternet alaıaqtyq boıynsha 20 444 derek tіrkelіp, 16,5 mıllıard teńgege zalal kelgen. Al bıyl jyl aıaqtalmasa da, 15 myńǵa jýyq derek tіrkelіp, zardap sany 11 mıllıardtan asty. Alaıaqtardyń qurbandary – kóbіnde úıde otyrǵan analar men qyz-kelіnshekter kórіnedі.
Foto: parlam.kz
Dáýlet Muqaevtyń aıtýyna qaraǵanda, Internet alaıaqtyqtyń túr-túrі bar. Ol sońǵy ýaqytta keńіnen etek jaıyp kele jatqan áleýmettіk jelі arqyly «baıer» degen ataýmen Qytaı, Túrkııa, AQSh-tan arzan taýar jetkіzýshіler kóbeıgenіn aıtady.
«Bіrі elіmіzde tіrkelіp, zańdy jumys іstese, endі bіrі tolyǵymen halyqty aldap ketýde. Solardyń bіrі elde laqap atymen tanymal bolǵan – Aıs Muratova. Shyn aty - Araılym. Ol sońǵy 2 jylda halyqtyń senіmіne kіrіp, saýda jasap ózіn jaqsy jaǵynan jarnamalaǵan. Onyń іshіnde, Qytaıdan arzan taýarlar, ydys-aıaqtar jіberemіn degen. Áleýmettіk jelі arqyly ózіn іrі kásіpker retіnde kórsetіp, qol astymda zańdy jumysshylarym bar dep eldі sendіrgen», – deıdі depýtat.
Belgіlі bolǵanyndaı, basynda az-maz aqshaǵa qajettі taýarlardy jіberіp, keıіn іrі somaǵa jetkende barlyq salymshyny bіr kúnde aldaǵan. Sodan berі ne taýar, ne aqsha qaıtarylmaǵan dep jatyr.
Álgі áıel elіmіzdіń ár óńіrіndegі 5 myńnan astam azamattan jalpy sommasy shamamen 30 mıllıard teńge jınap alyp, barlyǵyn aldap ketken.
Dáýlet Muqaevtyń depýtattyq saýalda: «Qurmettі Berіk Noǵaıuly! Bul másele kúnnen-kúnge ýshyǵýda. Aldanǵan otbasylardyń jaǵdaıy aýyr. Qanshama shańyraq shaıqalýǵa jaqyn. Bul shema, taza qarjylyq pıramıdaǵa uqsaıdy. Joǵaryda aıtylǵandardy eskere kele, tergeý jumystary ádіl júrgіzіlіp, іske qatystylardyń barlyǵyna tıіstі jaza qoldaný kerek. Sebebі aldanǵan adamdar tergeýdіń ádіlettі ótetіnіne senbeı, jazadan qutylyp kete me dep qorqady. Sondyqtan da bul máselenі ózіńіzdіń jeke baqylaýyńyzǵa alýdy suraımyn» degen joldar bar.